Science for Sustainability

Onderzoek Science for Sustainability

• Er is een wereld te winnen

  Wij onderzoeken de voorwaarden waaronder mens, milieu en economie met elkaar in evenwicht komen zonder de aarde uit te putten. We streven daarbij naar perspectief en positieve impact voor natuur en samenleving. We richten ons in het bijzonder op: 

  • Gedrag en bestuur in de context van duurzaamheid.
  • Kunststoffen, milieu en maatschappij.
  • Duurzame steden en gemeenschappen.
  • Klimaatverandering en energietransitie.
  • Voedsel, landbouw en landgebruik.
  • Waterveiligheid, migratie en gerechtigheid.

  We hebben de ambitie dat in 2025:

  • Onze onderzoeksactiviteiten klimaatpositief zijn en geen milieuschade veroorzaken.
  • Ons duurzaamheidsonderzoek wordt ondersteund door goed management, professionele diensten en een transparant beoordelingssysteem dat waarde hecht aan interdisciplinaire activiteiten. Ook is er voldoende tijd om deel te nemen aan gezamenlijk onderzoek.
  • Ons onderzoek gericht en goed geprofileerd (nationaal en internationaal) is, en we maatschappelijke impact genereren via inter- en transdisciplinaire samenwerking georganiseerd in het Amsterdam Sustainability Institute (ASI).

• Betrokken faculteiten

  Iedere VU-faculteit is in meer of mindere mate bij het profielthema Science for Sustainability betrokken:

  • Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA)
  • Faculteit der Bètawetenschappen 
  • Faculteit der Gedrags- en Bewegingswetenschappen 
  • School der Geesteswetenschappen 
  • Faculteit der Geneeskunde 
  • Faculteit der Rechtsgeleerdheid 
  • School voor Religie en Theologie 
  • Faculteit der Sociale Wetenschappen 
  • School of Business and Economics 

• Betrokken onderzoeksinstituten

  Amsterdam Sustainability Institute (ASI)

  Hoe kunnen datacentra hun cloudomgeving duurzamer maken? Wat kunnen we doen om natuurbranden in Nederland en de gevolgen daarvan te verminderen? Hoe denken millennials over hun voedselkeuzes en hoe verleiden we hen tot duurzamere keuzes? ASI biedt een paraplu voor al het duurzaamheidsgerelateerd onderzoek aan de VU en gebruikt de 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) als inspiratie en leidraad. Met wetenschappelijke onderzoeken en inzichten helpt ASI onze samenleving om duurzamere keuzes te maken. Elk jaar ontvangt een aantal onderzoeksprojecten van ASI een startkapitaal om innovatief duurzaamheidsonderzoek tussen de faculteiten te stimuleren.

  Athena Instituut

  Hoe kan wetenschap bijdragen aan een gezonde, inclusieve en duurzame samenleving? Het Athena Instituut analyseert en integreert de verschillende perspectieven van betrokkenen en stimuleert gezamenlijk leren door te doen. Door verschillende behoeftes en mogelijke obstakels te doorgronden, kunnen we beter samenwerken aan een duurzame, rechtvaardige en eerlijke samenleving. Athena heeft vijf onderzoeksdomeinen: 1. opkomende wetenschap en technologie, 2. (mondiale) gezondheid en welzijn, 3. (leef)omgeving en duurzaamheid, 4. onderwijs en capaciteitsontwikkeling, en 5. geschiedenis van kennis.

  Environmental Humanities Center
  Wat hebben literatuur, geschiedenis en kunst met klimaatverandering of verwoesting van regenwouden te maken? Het Environmental Humanities Center brengt studenten, wetenschappers en mensen die geïnteresseerd zijn in geesteswetenschappelijke perspectieven op het milieu bij elkaar met als doel om ideeën hierover uit te wisselen. Ook stimuleert het center gesprekken tussen geesteswetenschappen, natuur en sociale wetenschappen over duurzaamheid.

  Instituut voor Milieuvraagstukken (IVM)

  Hoe verminderen blauw-groene daken wateroverlast en zorgen ze voor meer verkoeling? Hoe kunnen we extreem weer beter voorspellen en tijdig waarschuwen voor droogte, overstromingen en cyclonen? Al sinds de oprichting in 1971 doet het IVM onderzoek naar diversiteit en complexiteit van milieuvraagstukken. Daarbij is veel oog voor de maatschappelijke gevolgen en werkt het IVM nauw samen met maatschappelijke partners. De hoofdonderwerpen van het onderzoek zijn (internationale) milieuthema’s en beleid, zoals:

  • wateroverstromingen en droogte;
  • klimaatverandering en internationale handel;
  • ruimtelijke milieuaspecten, met name in kust- en stroomgebieden en stedelijke gebieden;
  • economische effecten;
  • Science for Sustainability industriële transformatie, met name gericht op milieumanagement in bedrijven en ontkoppeling van economische groei en milieubelasting. 

  VU Sustainability Leadership Hub (SLH)

  De SLH bouwt aan een community binnen en buiten de VU om samen te werken aan een duurzame en rechtvaardige samenleving. Het centrum biedt bijvoorbeeld trainingen voor studenten en docenten op het gebied van duurzaamheid en leiderschap. Ook heeft het centrum in co-creatie met Amsterdam Sustainability Institute een SDG-scan ontwikkeld om organisaties te helpen hun duurzaamheidsvisie te formuleren en de SDG's te identificeren waaraan zij het meest natuurlijk kunnen bijdragen. Bekijk het SDG Scan Summary Report (Engelstalig)

• Samenwerking met partners

  Aurora Alliance

  Aurora helpt studenten van Europese universiteiten de vaardigheden en mentaliteit te ontwikkelen die zij nodig hebben om als sociale ondernemers en innovators maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. De alliantie is voortgekomen uit het Aurora-netwerk waarin de VU met acht Europese maatschappelijk georiënteerde universiteiten samenwerkt aan hoogstaand en inclusief onderwijs in combinatie met excellent onderzoek. Onder leiding van de VU heeft Aurora het SDG-dashboard ontwikkeld. Deze bibliometrische tool maakt de wetenschappelijke publicaties over de SDG’s van Nederlandse universiteiten en Europese universiteiten uit het Aurora-netwerk inzichtelijk.

  Green Action Lab

  Deze bemiddelingsdienst van het Green Office verbindt studenten, onderzoekers, VU-partners en externe instellingen via impactvol duurzaamheidsonderzoek. Het lab matcht onderzoeksvragen van binnen en buiten de VU met studenten en onderzoeksexperts. Zo kunnen studenten onderzoek doen naar relevante duurzaamheidsvraagstukken en werken we samen aan een betere wereld.

  Green Business Club Zuidas

  Bij de Green Business Club Zuidas initiëren en implementeren de VU, lokale bedrijven, gemeenten en maatschappelijke organisaties in de Zuidas samen duurzame en sociale projecten. Gelegen vlak tegenover het Green Office ontstaat zo een groene hub waar duurzaam onderwijs, onderzoek en ondernemerschap met elkaar verbonden worden. De deelnemers werken samen aan de afspraken uit de Ambitieverklaring Zuidas, met als inzet om het meest duurzame en innovatieve businesscenter van Europa te worden.

  Bekijk Ambitieverklaring Duurzaamheid Zuidas

  International Sustainable Campus Network (ISCN)
  Het ISCN biedt een internationaal forum om instellingen voor hoger onderwijs te ondersteunen bij de uitwisseling van informatie, ideeën en de beste praktijkvoorbeelden. Met als doel om duurzame campusactiviteiten te ontwikkelen en duurzaamheid in onderzoek en onderwijs te integreren. 

  Met het ondertekenen van de ISCN Charter maakt de VU, net als de Universiteit Twente, Cambridge en Princeton, deel uit van een wereldwijd duurzaamheidsnetwerk van meer dan 80 universiteiten uit 30 landen. En onderschrijft de VU de 5 calls to action van het netwerk voor institutioneel leiderschap en samenwerking op het gebied van duurzaamheid.

  Samenwerking met Universiteit Twente (UT)

  De VU en UT werken steeds nauwer samen op het gebied van vier maatschappelijke terreinen: 1. een veerkrachtige en veilige samenleving, 2. een schone en duurzame samenleving, 3. een slimme en digitale samenleving en 4. het ontwikkelen van talent. Door onze complementariteit kunnen we nieuwe bruggen bouwen tussen disciplines: van alfa-, bèta- en gammawetenschappen tot life sciences & health en techniek. Onder meer door in Amsterdam technische bachelors aan te bieden en de doorstroom van VU-bachelors naar UT-masters te vergemakkelijken.

Onderwijs Science for Sustainability

• Ambitie

  De VU biedt studenten en docenten facililteiten en handvatten op het vlak van persoonlijke ontwikkeling om een leidende rol te kunnen nemen in het verwezenlijken van een duurzame toekomst. We leiden studenten op tot verantwoorde burgers die bijdragen aan een duurzame planeet en samenleving. En helpen docenten om vanuit hun intrinsieke motivatie maatschappelijke problemen aan te pakken.

  We hebben de ambitie dat in 2025:

  1. Onze studenten worden opgeleid voor duurzaam leiderschap.
  2. Onze docenten duurzaam leiderschap tonen.
  3. Al onze opleidingen duurzaam zijn.

• Bacheloropleidingen

  Voor bachelorstudenten zijn er 93 vakken die bijdragen aan de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s). ²⁰²¹  Studenten kunnen per faculteit en SDG het aanbod van vakken bekijken. Zo hebben studenten meerdere mogelijkheden om vakken op het gebied van duurzaamheid te vinden die zij in hun studie kunnen integreren.

  Bachelor Aarde, Economie en Duurzaamheid
  Hoe zorgen we ervoor dat er voldoende zoet water, voedsel en energie beschikbaar blijft? Hoe minimaliseren we het aantal slachtoffers en de economische gevolgen van natuurrampen? In deze bacheloropleiding onderzoeken studenten sluimerende of ingrijpende veranderingen op aarde die de mens als aardbewoner raken, en ontwikkelen zij duurzame oplossingen.

  Bachelor Aardwetenschappen
  Hoe ontstaan aardbevingen en vulkanen? Wat weten we over de maan en de planeten om ons heen, en hoe beïnvloeden ze ons leven op aarde? Wat leren we van klimaatsignalen van de bodem, het koraal of een ijskap? In deze opleiding leren studenten alles over het systeem aarde zodat we uitdagingen als klimaatverandering en de energietransitie aan kunnen gaan. 

  Bachelor Biologie
  Waarom worden bacteriën resistent tegen antibiotica? Hoe kunnen we opmerkelijk gedrag van dieren verklaren? In deze opleiding onderzoeken studenten levende systemen in mensen, dieren en planten. Van molecuul tot ecosysteem. En bekijken zij hoe al die levende systemen met elkaar in verbinding staan en elkaar beïnvloeden.

  Bachelor Gezondheid en Leven
  Hoe verminderen we milieuvervuiling door overmatig medicijngebruik? Wat is het effect van alcohol drinken tijdens zwangerschap op de ontwikkeling van het ongeboren kind? In deze bachelor leren studenten naar alle aspecten van leven, gezondheid en ziekte te kijken en richten zij zich ook op de duurzaamheid van onze gezondheidszorg.

  Bachelor Science Business and Innovation
  Wat is de brandstof van de toekomst? Hoe zetten we nog meer in op duurzame energie met windturbines? Tijdens deze opleiding houden studenten zich bijvoorbeeld bezig met innovaties op het gebied van duurzame energie en met de zorg voor gezondheid en levensstijl. De bachelor combineert exacte wetenschap, sociale wetenschap en bedrijfskunde. 

• Minoren

  In totaal zijn er 61 minoren op het gebied van duurzaamheid en gerelateerd aan een of meerdere Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s). ²⁰²¹ Studenten kunnen per faculteit en SDG het aanbod van minoren bekijken.

  Minor Development and Global Challenges
  Wat kunnen we doen aan armoede en sociale ongelijkheid? Een groter bruto nationaal product gaat vaak ten koste van sociale gelijkheid en het milieu. Hoe kan het anders? In deze minor leren studenten milieu- en economische kwesties van de mondiale wereld beter te begrijpen.

  Minor Earth Surface
  Hoe beïnvloeden natuurlijke processen de evolutie en dynamiek van het landschap? In deze minor bestuderen studenten natuurlijke processen die het aardoppervlak vormgeven. De invloed van klimaat, tektoniek (leer van de opbouw en breuken in de aardkost) en de interactie van de verschillende componenten van systeem aarde komen aan bod, evenals de rol van de mens.

  Minor Sustainability: Global Challenges, Interdisciplinary Solutions
  Hoe zijn hedendaagse mondiale uitdagingen verbonden met economische, sociale en politieke systemen? Hoe veranderen we in de context van mondiale duurzaamheid? Wat is precies de rol van het milieu om duurzame oplossingen te bereiken? In deze minor leren studenten over people, profit, prosperity om zich vervolgens te verdiepen in hun eigen interessegebied.

  Minor Sustainability: Management and Innovation
  Hoe kunnen management en innovatieve businessmodellen bijdragen aan duurzame ontwikkeling? Deze minor bekijkt duurzaamheid vanuit ondernemersperspectief. Uitgangspunt is winst voor onze hele samenleving.

• Masteropleidingen

  Voor masterstudenten zijn er 146 vakken die bijdragen aan de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s). ²⁰²¹  Studenten kunnen per faculteit en SDG het aanbod van vakken bekijken. Zo hebben studenten meerdere mogelijkheden om vakken op het gebied van duurzaamheid te vinden die zij in hun studie kunnen integreren.

  Master Earth Sciences
  Welke invloed hebben grond, water, lucht, gebergtes en levende organismen op elkaar en de aarde? Wat zijn de gevolgen van het menselijk handelen op het klimaat? En wat dat betekent voor de toekomst? Met deze master dragen studenten bij aan oplossingen voor de complexe problemen waar onze planeet mee te maken heeft. De master heeft drie specialisaties: 1. Geology and Geochemistry, 2. Earth and Climate, 3. Global Environmental Change and Policy.

  Master Ecology and Evolution
  Hoe beïnvloedt een veranderende leefomgeving planten, dieren, schimmels en bacteriën? Waarom ziet de wereld eruit zoals de wereld nu is, op moleculair en landschapsniveau? In deze master experimenteren studenten in het lab en in het veld. Ook dragen zij bij aan hulpmiddelen die het effect van verontreiniging en klimaatverandering voorspellen en het verlies aan biodiversiteit nog beter bestrijden. Dit is een gezamenlijke opleiding van de VU en de Universiteit van Amsterdam.

  Master Econometrics and Operations Research - specialisatie Climate Econometrics
  Hoe kunnen we met behulp van datawetenschappelijke technieken extreem weer voorspellen? Wat is de impact van klimaatverandering op economieën en samenlevingen in een steeds meer onderling verbonden wereld? In deze specialisatie krijgen studenten een diepgaand inzicht in de interactie tussen klimaat en de mens. Ze verbeteren hun datascience-vaardigheden en passen deze skills toe op complexe klimaatwetenschap. Het programma stelt studenten in staat om klimaat-econometrische modellen te maken en te begrijpen, om economische effecten te analyseren en te helpen bij het maken van beleid over klimaatverandering.

  Master Environment and Resource Management
  Hoe ontwikkelen we effectieve oplossingen voor mondiale uitdagingen op het gebied van voedsel, water, ecosystemen, biodiversiteit, energie en klimaat? Dit vraagt om een nieuwe generatie milieuleiders. Met deze master doen studenten de juiste bagage op om aan de duurzaamheidsuitdagingen van nu te werken. Van klimaatverandering bij migratie, de impact van voedselvoorziening op het milieu tot het analyseren van de transitie naar duurzame energiesystemen.

  Master Hydrology
  Water is leven. Hoe zorgen we ervoor dat er genoeg water is voor iedereen? Hoe voorzien we landbouw, ecosystemen en mensen van water van goede kwaliteit? En hoe minimaliseren we de impact van extreme overstromingen in dichtbevolkte stedelijke gebieden? Tijdens deze master leren studenten de hydrologische cyclus en de maatschappelijke impact ervan te begrijpen en helpen ze mee om de wereldwijde uitdagingen op het gebied van water op te lossen.

  Master Information Science
  De samenleving heeft een nieuwe generatie IT-professionals nodig die weet hoe ze duurzame, technische systemen moet creëren die de behoeften van moderne organisaties en de maatschappij ondersteunen. Duurzaamheid en verantwoord ondernemen spelen daarbij een grote rol. De master Information Sciences is de nummer één opleiding in zijn soort in Nederland. Aangewezen als ‘Leading in Smart Society Systems’, is deze koploper als het gaat om verantwoorde, duurzame en sociaal bewuste software en datasystemen. 

  Master International Business, Law, Climate Change and Sustainability
  Hoe kunnen bedrijven hun maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen, bijvoorbeeld op het gebied van klimaatverandering en duurzaamheid? In deze master kijken studenten niet alleen naar de letter van de wet, maar krijgen ze als toekomstige bedrijfsjuristen ook gevoel voor de economische en morele achtergrond van de regels. Een van de drie afstudeerrichtingen is Climate Change and Corporations.

  Module Interdisciplinairy Community Service Learning
  Studenten gaan tijdens de vakken Defining Challenges in a Multi-stakeholder Context en Addressing Challenges through Transdisciplinary Research aan de slag met een complex vraagstuk, bijvoorbeeld op het terrein van klimaatverandering. Ze werken daarbij samen met maatschappelijke partners en studenten van verschillende wetenschappelijke disciplines. Daarnaast leren ze kennis van verschillende disciplines integreren.

  Master Marketing - specialisatie Sustainability and Social Impact
  Deze specialisatie is ontworpen voor toekomstige marketingprofessionals die verder willen gaan dan traditionele marketingpraktijken en hun vaardigheden willen inzetten om het welzijn van consumenten te bevorderen, de planeet te beschermen en samenlevingen te versterken. Afgestudeerden van deze specialisatie kunnen carrières nastreven in verschillende sectoren, omdat bedrijven erkennen dat het noodzakelijk is bij te dragen aan duurzame ontwikkeling en hun praktijken, producten en bedrijfsmodellen dienovereenkomstig transformeren.

  Master Science Business and Innovation
  Hoe kunnen wetenschap en ondernemerschap elkaar versterken? Hoe helpen we ondernemingen met uiteenlopende uitdagingen op technologisch, economisch en organisatorisch vlak? Tijdens deze master leren en werken studenten aan innovaties voor het bedrijfsleven. Afhankelijk van hun interesse kiezen ze voor een specialisatie, bijvoorbeeld Energy and Sustainability.

  Master Spatial, Transport and Environmental Economics
  Waarom floreren sommige steden en anderen helemaal niet? Hoe zorgen we ervoor dat automobilisten buiten de filetijden naar hun werk gaan? Waarom sluit een land zich aan bij het Kyoto- of Sofia-protocol? Studenten verdiepen zich in het spanningsveld tussen economische groei, de ontwikkeling van steden, de woon-werkomgeving, mobiliteit, de uitputting van de aarde en de mogelijkheden van nieuwe energiebronnen.

• Extracurriculaire activiteiten

  Green Office
  Het Green Office is het duurzaamheidsplatform voor alle studenten en medewerkers van de VU, en wordt geleid door VU-studenten. Ze houden zich bezig met duurzaamheidsprojecten binnen vier aandachtsgebieden (campus, community, education en research) en organiseren evenementen, campagnes, colleges en informatiedagen. De Student Consultancy Hub is een van de initiatieven. Die brengt studenten in contact met bedrijven en organisaties om voor hen onderzoek te doen op het gebied van duurzaamheid en zo samen te werken aan een betere wereld. Met deze community services staat de VU in verbinding met de maatschappij en vloeit academische kennis terug naar de samenleving.

  Designing Innovations for Sustainability 
  Studenten van verschillende bacheloropleidingen ontwerpen samen plannen voor een duurzamere universiteit. Dit keuzevak richt zich op de onderwerpen water, energie, voedsel en afval en levert resultaten op die deels op de VU-campus ten uitvoer gebracht worden.

  Climate Change 
  Dit honoursvak laat studenten kennismaken met de aspecten van klimaatverandering, variërend van de wetenschappelijke feiten tot de maatschappelijke en economische implicaties. Belangrijkste leerdoel is het begrijpen van klimaatverandering en de bijbehorende implicaties.

  Dreamteam Planeetvriendelijk eten- voor een duurzame toekomst
  In het dreamteam werken bachelor- en masterstudenten van uiteenlopende opleidingen een academisch jaar samen aan een opdracht binnen een profielthema. Het dreamteam Planeetvriendelijk eten ontwikkelt een toolkit op maat waarmee jongeren uit alle lagen van de bevolking zich bewuster worden van de impact van hun eetgedrag op het milieu en leefklimaat. Met deze toolkit kunnen ze keuzes maken waarmee ze de wereld stap voor stap beter maken. Het team brengt hiervoor de wensen en behoeften van de jongeren in kaart, ontwikkelt en test de instrumenten en materialen voor de toolkit. En checkt vervolgens of de toolkit tot planeetvriendelijker eten bij de doelgroepen leidt. De studenten ontwikkelen zich zo op academisch, persoonlijk en maatschappelijk vlak. Dit draagt bij aan A Broader Mind.

  Governing Climate Change
  Tijdens deze duurzaamheidscursus van de VU Summer School leren studenten uit alle hoeken van de wereld twee weken lang over klimaatveranderingen, de historie van klimaatbeleid en klimaatovereenkomsten tijdens hoorcolleges, discussies, simulaties en excursies.

  Reduce Food Waste Dream Team
  Overal ter wereld gooien we eten weg, terwijl een deel van de bevolking hongerlijdt. Het is bovendien slecht voor ons milieu want het voedsel is al wel ‘geproduceerd’. Ook in Nederland verspillen we jaarlijks zo’n 33 kilo eten en 65 liter drinken per persoon. Dat moet duurzamer kunnen, ook op de VU-campus! In dit dreamteam onderzoek je hoe je studenten en medewerkers bewust maakt van voedselverspilling en hen verleidt tot betere keuzes. Hoe kunnen bijvoorbeeld horecagelegenheden op de VU vraag en aanbod beter afstemmen? Hoe zorgen we ervoor dat we besteld, afgehaald of van huis meegenomen voedsel ook echt allemaal opeten en opdrinken? En hoe geven we restjes toch nog een goede bestemming? Hoeveel denk jij dat we kunnen reduceren? 

  Studenten kunnen zich voor dit dreamteam aanmelden via deze link.

• Postgraduate opleidingen

  Leergang Klimaatverandering en Energietransitie
  Deze leergang biedt juridische professionals inzicht in en overzicht van het rechtskundig kader om klimaatverandering tegen te gaan en de energietransitie aan te jagen. Hierdoor kunnen zij de wet- en regelgeving beter toepassen en goed adviseren bij projecten van de overheid en het bedrijfsleven die gericht zijn op het behalen van de klimaatdoelstellingen.

  Software and Sustainability: Towards an Ethical Digital Society

  In deze cursus van de VU Graduate Winter School leren professionals en studenten hoe ze duurzaamheidsgerelateerde problemen kunnen identificeren in interdisciplinaire projecten.

Organisatie - duurzaam

• Duurzame Campus

  De VU Campus wil een gastvrije en inspirerende omgeving zijn waar wetenschappelijk onderwijs en onderzoek excelleren. Het is een omgeving waar studenten, medewerkers en bezoekers zich thuis voelen, en die attractief is voor alle betrokkenen. Een duurzame VU Campus werkt aan een zo klein als mogelijke footprint. Voor afval, eten en drinken, energie, gebouwen, IT, etc. maken we bewuste, duurzame keuzes om de milieuvoetafdruk per student en medewerker zo gering als mogelijk te maken.

  Concrete VU-doelen

  De VU heeft haar commitment aan duurzaamheid op verschillende momenten uitgesproken. Zo onderschrijft de VU de 17 milleniumdoelen (SDG’s) en het Parijs-akkoord. Met de Europese Aurora universiteiten is het Common Footprint Reduction Plan onderschreven. We streven naar ‘net carbon neutrality’ in 2040. Dit betekent een 50% reductie in CO2-equivalent emissies in 2030. De VU heeft ook de Race to Zero Universities & Colleges onderschreven. Dit is een wereldwijd VN initiatief om te komen tot een absolute reductie van broeikasgassen (net-zero en 50% CO2-reductie in 2030).

  Samenwerking

  Om bij te dragen aan de VU-doelen werken de bedrijfsvoeringsprofessionals ze veel als mogelijk samen met de facultaire Green Ambassadors, het Green Office, de Studentenraad en de medezeggenschap. Ook werkt de VU-gemeenschap samen met haar omgeving, zoals bijvoorbeeld met de Green Business Club Zuidas en de gemeente Amsterdam. In het International Sustainable Campus Network vergelijken wij ons en laten ons inspireren door andere leidende universiteiten.

  Als VU willen we op systematische wijze onze voetafdruk beheersen, continu verminderen en daar transparant over zijn. Daarom rapporteren we in jaarverslagen, grotendeels over de ontwikkeling van onze milieuprestaties op de thema’s energie en CO2, vervoer en mobiliteit, (afval)water en afval(stoffen) inkoop en social return, en voedsel, planeetvriendelijk eten en drinken. Alle verbruiksgetallen, prestatie-indicatoren en omrekeningen naar footprints nemen we ook op in ons milieubarometerrapport, dat we sinds 2003 opstellen.

  In onderstaande thema’s lees je meer informatie over het verkleinen van de milieuvoetafdruk van de VU Campus te vinden.

• Gebouwen en energietransitie

  De VU Campus vernieuwen we stapsgewijs. De vernieuwing – deels vervanging, deels renovatie – is noodzakelijk omdat een aantal gebouwen functioneel en technisch aangepast moet worden aan de huidige tijd. Aan deze verbeteringen stellen wij hoge duurzaamheidseisen. 

• Water en biodiversiteit – een groene campus op de toekomst voorbereid

  De VU Campus: een groene oase in het kenniskwartier

  Het Campusplein is in 2024 omgebouwd tot groene oase. In 2025 is de campus een van de grootste groene locaties op de Zuidas. Door het plein te vergroenen en goede waterbeheersystemen aan te leggen spelen we in op de binnenstedelijke opwarming (hete zomers) en creëren we een lokaal een aangenaam microklimaat. Met minder stenen en meer groen wordt het een aangename plek om te verblijven.

  Het groen, in de vorm van diverse bomen, vaste planten en gras, is niet alleen goed voor de gezondheid, maar ook voor de biodiversiteit en zorgt voor waterberging bij een grote hoeveelheid neerslag. De verschillende groene daken op de campus spelen daar ook op in.

  Groen-blauwe daken

  Het Hoofdgebouw en het Nieuw Universiteitsgebouw hebben groen-blauwe daken en ook het in aanbouw zijnde Onderzoeksgebouw krijgt er een. Het Hoofdgebouw heeft ook een veelgebruikte daktuin. Het groene dak op het Nieuwe Universiteitsgebouw staat zomers volop in bloei en trekt veel insecten en vogels aan. Zo zijn de langkopsmaragdgroefbij, gekraagde roodstaart, klavers, ratelaar, klaproos, en verschillende soorten hommels en vlinders gesignaleerd.

  Campus als living lab

  Op het dak van het Hoofdgebouw vindt ook duurzaam onderzoek plaats. Er zijn lokale grassen en kruiden ingezaaid, vijvers aangelegd voor vogels en een wilde bijenkolonie heeft er een huis gevonden. Wetenschappers en studenten gebruiken het polderdak ook voor onderwijs en onderzoek. Denk aan onderzoek naar verandering in luchttemperatuur, luchtvochtigheid, waterbalans en isolerende werking. Zo vergroten we de kennis over groene daken in Amsterdam. Bekijk de film over de onderzoeksdaktuin.

  Naast onze campus ligt de Botanische tuin Zuidas, waar een enorme verscheidenheid aan planten te vinden is. De Botanische tuin Zuidas wil mensen van alle leeftijden inspireren door ze de schoonheid en diversiteit van planten te laten zien en zo hun kennis over planten te vergroten. Studenten en medewerkers zoeken deze plek graag op om tot rust te komen.

  Water

  Daarnaast zijn er verschillende andere initiatieven voor de beste toepassing van ons water.

  • Join The Pipe
    We stimuleren het drinken van kraanwater door middel van Join the Pipe drinkwater tappunten op drukke plekken op de VU Campus. De bijbehorende hervulbare waterfles is te koop via de vendingautomaat. Voor iedere verkochte fles wordt er een fles aan een schoolkind in een ontwikkelingsland gedoneerd.
  • Groen-blauwe daken
    De Zuidas is inmiddels grotendeels 'verhard' door de intensieve bebouwing, waardoor de riolering bij hevige regenbuien de afvoer van hemelwater niet altijd aankan. Waterberging op platte daken draagt bij het aan het bufferen van water tijdens deze buien. Op de daken van het Hoofdgebouw en het Nieuwe Universiteitsgebouw zijn blauw-groene daken aangelegd om het water te bufferen en wateroverlast te verminderen. Een voorbeeld hiervan is het sedumdak op het O|2 Labgebouw dat water opneemt en isolerend werkt.
  • Waterconvenant
    De VU en Amsterdam UMC hebben een waterconvenant afgesloten met Waternet. Om wateroverlast te voorkomen moet er voldoende waterberging beschikbaar blijven. Door het bebouwen dreigt wateroverlast te ontstaan, en is er minder oppervlak om het water te bergen. Dit compenseren we door de aanleg van eenzelfde oppervlak water of met alternatieve waterbergingsystemen op de campus. Voorbeelden hiervan zijn de aanleg van de Buitenveldertsegracht en het groene dak op het Nieuwe Universiteitsgebouw.

• Afval en hergebruik - samen zorgen voor minder verspilling en meer hergebruik

  Zero waste in 2030: dat is het doel. De roadmap Zero Waste VU 2030 geeft de route hier naartoe aan. Het doel is de hoeveelheid restafval ieder jaar verminderen en het scheidingspercentage ieder jaar verhogen, tot ‘zero waste’ in 2030. Dit doen we door het voorkomen, gescheiden inzamelen en hoogwaardig verwerken van afval. Het is onze ambitie om de hoeveelheid afval aan de VU te verminderen, onder meer door preventie, afvalstromen beter te scheiden en de bewustwording onder studenten en medewerkers te vergroten. De inzameling van afval is eenvoudig, gebruiksvriendelijk en past in het ‘straatbeeld’ van de VU. De afvoer en verwerking van afval is uitbesteed aan een erkende afvalleverancier. Afval wordt op een veilige en duurzame manier opgeslagen, afgevoerd en zo milieuvriendelijk mogelijk verwerkt. Dit alles doen we op een efficiënte en effectieve manier, waarbij we samenwerken met onze partners. De resultaten van het afvalbeleid staan in het milieubarometerrapport.

  Wij scheiden onze afvalstoffen in meer dan 20 fracties (papier, glas, elektronisch afval etc.) Voor de toekomst zetten we nog meer in op het scheiden van kunststoffen uit het restafval en op betere afvoer van elektronisch afval. We verminderen de hoeveelheid afvalstoffen door bij het inkopen van goederen eisen te stellen aan terugname van verpakkingen door leveranciers en ook aan de verpakkingen zelf om zo bij te dragen aan een meer circulaire economie.

  Meubilair en boeken worden gerecycled. Telefoons en laptops worden gerefurbished bij de VU en aangeboden aan medewerkers.

• Eten en drinken - inclusief voor iedereen

  We zijn ons ervan bewust dat ons voedselaanbod en consumptie een deel is van onze milieu-impact. Een belangrijke stap om impact te maken is reductie van de CO2 voetafdruk. Ook vinden wij het belangrijk om een gezond en divers aanbod van voedsel aan te bieden.

  Wij willen hiermee bijdragen aan een gezonde leefstijl, rekenschap geven op biodiversiteit in de natuur, en bijdragen aan het tegengaan van klimaatverandering. Met de Sustainable Development Goals (SDG’s) als ijkpunten zetten we de transitie naar een nog duurzamer VU Campus in gang. Voor eten en drinken zetten we de transitie in naar planeetvriendelijk eten en drinken

  Met de transitie bieden we (steeds meer) duurzaam en gezond eten en drinken aan en wordt voedselverspilling verminderd, waarbij telkens gestuurd wordt op de impact voor de aarde en de mens. We stimuleren dat veganistisch en vegetarisch vaker als eerste wordt gekozen, en door de impact te laten zien starten we ook het gesprek over deze verandering. We gaan het minder duurzame aanbod verminderen.

• Duurzame organisatie – mobiliteit, inkoop, financiële diensten, IT

  Vervoer en mobiliteit

  In de afgelopen jaren heeft de VU met succes het woon-werkverkeer en het zaken- of dienstenverkeer vergroend.

  De VU stimuleert om meer te fietsen. Er zijn deelfietsen beschikbaar voor VU-pashouders en we subsidiëren het gebruik van de eigen fiets voor woon-werkverkeer. De komende jaren zetten we ons in om de voorzieningen voor fietsers en elektrisch vervoer te verbeteren, zoals meer fietsplekken, oplaadpunten, lockers, douches, etc. Het woon-werkverkeer met de auto is al sterk gedaald en door het ondergronds brengen van (fiets)parkeren verbetert de kwaliteit van de openbare ruimte en ontstaat er meer ruimte voor groen op de campus. We zijn daarnaast, samen met twaalf andere hoger onderwijsinstellingen, aangesloten bij de Fietsmissie Hoger Onderwijs. De fietetsmissie is bedoeld om medewerkers te motiveren meer te fietsen.

  Parkeren

  We ontmoedigen autogebruik. Dit doen we met een restrictief parkeerbeleid. Een werknemer krijgt alleen in uitzonderlijke gevallen een parkeervergunning, bijvoorbeeld bij invaliditeit of een slechte ov-verbinding. Ook carpoolers komen ervoor in aanmerking.

  Het Parkeerbedrijf VU-VUmc heeft verschillende parkeerlocaties voorzien van oplaadpunten voor elektrische auto’s en plug-in hybride auto’s. De 25 oplaadplekken, waarvan 20 in de P2-garage onder het ACTA-gebouw, zijn met een universele laadpas toegankelijk voor medewerkers en bezoekers. Onder het Nieuwe Universiteitsgebouw is een parkeergarage waar naast ruimte voor 600 auto's ook plek is voor 1.600 fietsen. In de nieuwe parkeergarage P3 VU Campus zijn 25 oplaadpunten voor elektrisch vervoer, met de mogelijkheid om eenvoudig uit te breiden naar 120.

  Duurzaam reisbeleid

  Sinds 2022 kiest de VU voor duurzame reisopties bij dienstreizen, die medewerkers ertoe beweegt reiskeuzes te maken die minder belastend zijn voor het milieu.

  Inkoop

  De VU koopt duurzaam in. Bij de inkoop van goederen en diensten maken we altijd een afweging tussen economische, menselijke en milieuaspecten. Bij aanbestedingen wegen effecten op milieu en sociale aspecten standaard mee conform de richtlijnen van PIANOo, het expertisecentrum aanbesteden van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Bij de VU zijn de minimumeisen slechts de ondergrens. Wij kopen nu al bijna 100% duurzaam in, en waar mogelijk verduurzamen we verder. Bij relevante aanbestedingen, zoals catering en vending, betrekken we studenten en medewerkers bij het opstellen van de aanbestedingseisen en de gunning.

  Social return

  De VU-webwinkel beperkt het assortiment dat faculteiten en diensten kunnen afnemen. Alle producten hebben een basis duurzaamheidniveau en zijn geproduceerd in landen die de universele rechten van de mens respecteren.
  

• Internationale partnerships duurzaamheid

  Het Aurora netwerk is opgericht in 2016 als een consortium van 9 hoog aangeschreven, onderzoeksinstensieve universiteiten in de EU, die zich inzetten voor de sociale impact en betrokkenheid bij de gemeenschappen. 

  Met de gedachte ‘meten is weten’ heeft het Aurora-netwerk onder leiding van de VU het SDG-dashboard ontwikkeld. Deze bibliometrische tool maakt de wetenschappelijke publicaties over de SDG’s van Nederlandse universiteiten en Europese universiteiten uit het Aurora-netwerk inzichtelijk. Naast de wetenschappelijke impact, laat de tool zien of het onderzoek vrij toegankelijk is. Ook is inzichtelijk in hoeverre beleidsmakers het onderzoek oppikken. Komt het onderzoek bijvoorbeeld voor in rapporten van de Wereldgezondheidsorganisatie? Bij toetsing blijkt dat op het gebied van armoedebestrijding, gezondheid en welzijn, en duurzame energie veel publicaties zijn terug te vinden in beleidsdocumenten. Om nog meer impact te hebben, is het belangrijk dat onderzoek vrij toegankelijk is. Zo kunnen we nog meer bijdragen aan maatschappelijke uitdagingen.

  Om de duurzaamheidsambitie extra kracht bij te zetten heeft het College van Bestuur de ISCN Charter onderschreven. Met de ondertekening van de Charter treedt de VU toe tot het International Sustainable Campus Network (ISCN), een non-profit organisatie van hogescholen en universiteiten die zich inzet voor duurzame ontwikkeling. De VU maakt hierdoor deel uit van een wereldwijd duurzaamheidsnetwerk met meer dan 80 universiteiten uit 30 landen. Door deze stap te zetten committeert de VU zich aan het integreren van duurzaamheid in alle aspecten van de universiteit. En onderschrijft tevens de 5 calls to action van het netwerk die gaan over institutioneel leiderschap en samenwerking op het gebied van duurzaamheid.

• Resultaten energiebesparing 2023

  Duurzaamheid is een speerpunt bij de VU, bij onderwijs, onderzoek én bedrijfsvoering. Elk jaar probeert de VU meer energie te besparen, want energie die we niet gebruiken is het meest duurzaam.

  Het afgelopen jaar wilden we extra energie besparen. De aanleiding was de gasprijs, maar het helpt ons ook weer een stap verder in verduurzaming. We hebben onder andere de gevelverlichting uitgezet en de verwarming aangepast: een graadje lager in de winter en de koeling een graadje hoger in de zomer. Wat heeft dat opgeleverd?

  Verwarmen

  Omdat al onze gebouwen op de VU Campus verschillend zijn en ook de functies en activiteiten variëren, zie je per gebouw grote verschillen. De ene functie is makkelijker te beïnvloeden dan andere. In een boekendepot, serverruimte, en cateringruimtes is een bepaalde temperatuur nodig en is besparing daarom niet mogelijk. Ook is het ene gebouw ouder en minder geïsoleerd dan nieuwe panden.

  Met name in kantoorruimtes, gangen en collegezalen kunnen we temperatuur beter beïnvloeden. De verwarming ging de afgelopen twee winters later aan (een uur na opening van de gebouwen) en eerder uit (een uur voor sluitingstijd). In 2023 heeft de VU campus 7% minder verwarming gebruikt, ten opzichte van 2022.  Hiermee hebben we een besparing die gelijk staat aan het jaarverbruik van 23 gemiddelde huishoudens.

  Koelen

  In de zomer hebben we voor koeling hetzelfde gedaan als bij verwarming, maar andersom. De temperatuur iets hoger gezet. Daarmee behaalden we ook een flinke besparing. Over de hele campus verbruikten we in 2023 9% minder koeling dan het jaar ervoor. Hiermee hebben we een besparing die gelijk staat aan het jaarverbruik van 16 gemiddelde huishoudens.

  En dit is eens te meer een belangrijke reductie, omdat 2023 het warmste jaar ooit is, sinds er metingen worden gedaan.

  Green ICT

  ICT maakt ook onderdeel uit van de Taskforce Energie Besparen. ICT werkt mee aan de energietransitie op de campus. Zo schakelen we nu automatisch werkplekken uit die niet in gebruik zijn en wordt de stand by modus van beeldschermen sneller ingeschakeld. Ook is er een Green Team opgericht, voor zowel het verduurzamen van de eigen organisatie, als verduurzaming van de ICT. Voor vragen hierover kun je contact opnemen met Anne van Zeeland.

  Onderzoek

  Vanuit onderzoek is getracht om minder energie te gebruiken in de laboratoria. Apparatuur stond regelmatig de hele dag op stand by om experimenten uit te voeren. Er wordt nu strakker gepland zodat apparatuur niet onnodig lang aanstaat en stroom verbruikt.

  Daarnaast hebben de onderzoekers de -80 vriezers terug gezet naar -70. Het extra diep koelen kost veel energie. Door het terugbrengen wordt veel energie bespaard.

  Reductie elektriciteit

  Naast de maatregelen bij ICT en onderzoek, nemen we ook maatregelen in de gebouwen, zoals het eerder uitzetten van (gevel)verlichting en ventilatie. Dit heeft geresulteerd in een reductie in 2023 van 6% (ten opzichte van 2022). Dit is een besparing die gelijk staat aan ongeveer 950 gemiddelde huishoudens! En dat hebben we samen gedaan! Zie je onnodig verlichting aan staan, zet het dan uit of meld het bij de servicebalie.

  Vervolg

  Hiermee houdt het niet op, we gaan gewoon verder met reduceren! Wil je meer weten over de energietransitie op de campus, lees dan ons Energie Master Plan.

Misschien ben je hier ook naar op zoek?