Duurzaam

Organisatie - duurzaam

• Duurzame Campus

  De VU wil een netto positieve impact hebben op de natuurlijke omgeving en bijdragen aan een eerlijk en duurzaam economisch systeem. Om de milieu-impact te verminderen, streeft de VU naar een duurzame campus met vier operationele prioriteiten en ambities:

  1. Energie en klimaat: in 2040 is de VU een gasvrije universiteit. Dit houdt in dat we 100% groene elektriciteit gebruik en bijna geen gas verbruiken.

  2. Eten en drinken: bij het restaurantbezoek streeft de VU ernaar om van vegan of vegetarisch eten en drinken de voorkeursoptie te maken. Ook zetten we ons in voor een PET-vrije campus en het voorkomen van voedselverspilling.

  3. Duurzaam inkopen en mobiliteit: elke inkoop toetsen we op 5 criteria: diversiteit en inclusiviteit, social return, klimaatneutraliteit, circulariteit en duurzaam ketenbeheer. Alle mobiliteitsbewegingen die verband houden met onze kernactiviteiten moeten emissievrij of gecompenseerd zijn.

  4. Groen en vernieuwing: we ondernemen veel acties om van de VU-campus een gezonde, ondersteunende en stimulerende plek te maken om te studeren en te werken.

  56 duurzame projecten

  Voor het realiseren van een duurzame VU Campus zijn 56 projecten opgenomen in de Roadmap Sustainable Campus 2020-2025 en diverse andere initiatieven gestart door medewerkers en studenten via de universitaire studentenraad, Green Office en de OR. De projecten dragen bij aan de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s). Bekijk een overzicht met aansprekende voorbeelden per SDG.

• Gebouwen op de VU Campus

  De VU Campus vernieuwen we stapsgewijs. De vernieuwing – deels vervanging, deels renovatie – is noodzakelijk omdat een aantal gebouwen functioneel en technisch aangepast moet worden aan de huidige tijd. Aan deze verbeteringen stellen wij hoge duurzaamheideisen.
  
  Bij renovatie, nieuwbouw en sloop gebruiken we de SDG's methodiek. Bestaande gebouwen bouwen we volgens de BREEAM-methodiek om prestaties inzichtelijk te maken.

  Nieuwbouw

  Duurzaamheid wordt tegenwoordig als een vanzelfsprekendheid geïntegreerd in de nieuwbouwprojecten.

  De ontwikkeling naar de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties is hiermee een logische stap. De SDG’s geven volledige vrijheid om de doelen zo in te richten dat zij naadloos aansluiten bij de activiteiten en de ambitie van de organisatie. Verspilling van middelen, puur omdat het gebruikte instrument dat voorschrijft is daarmee verleden tijd. En kunnen de middelen zo ingezet worden dat zijn passen in de geest van de doelstelling.

  De nieuwste aanwinst is de duurzame, verplaatsbare hub voor VU startups. Het paviljoen is bestaat uit ‘refurbished’ bouwunits, met groene daken, waterloze urinoirs, een diversiteit aan planten en bomen en een dakterras met een bijenkast. De modulaire bouw zorgt er voor dat het paviljoen verplaatsbaar en demontabel is.

  BREEAM-certificering VU Campus

  De VU-gebouwen zijn in het verleden voorzien van een BREEAM-certificaat. Bij bestaande gebouwen wordt de bestaande situatie getoetst aan de BREEAM-richtlijn. Het O|2 Labgebouw en het Nieuwe Universiteitsgebouw hebben als score Excellent ontvangen. 

  Het Initium gebouw, met Energielabel A, is het eerste bestaande gebouw dat getoetst is aan BREEAM. Het Initium gebouw behaalde als eerste onderwijsgebouw in Nederland het duurzaamheidscertificaat in BREEAM NL In Use. Dit gebouw heeft de score Excellent gekregen

  Het ACTA-gebouw heeft als score  Very Good gekregen. Eveneens als het Opleidingsinstituut Zorg en Welzijn (OZW) dat ook het niveau Very Good heeft behaald.

  Het Hoofdgebouw, een pand van bijna 100.000 m² met kantoren, onderwijs- en andere voorzieningen, is gecertificeerd met de scores very Good.

  Het W&N-gebouw wordt zo duurzaam mogelijk gesloopt én vrijgekomen materialen worden hergebruikt, bij voorkeur op de VU Campus.

  Onderhoud

  Leeftijd en functie van een gebouw bepalen in hoge mate de onderhoudsstrategie. Met uitzondering van calamiteiten en storingen wordt er onderhoud uitgevoerd om het vereiste, duurzame niveau te behouden of herstellen. Alle gebouwen hebben een geactualiseerd  Duurzaam Meerjaren Onderhoudsplan.

  In 2020 heeft de VU de Sectorale Routekaart Universiteiten onderschreven. Daaropvolgend zijn er, op uniforme wijze, instellingsroutekaarten voor iedere universiteit opgesteld. De instellingsroutekaart voor de VU is een technisch document waarin we per gebouw aangeven welke maatregelen we moeten treffen om als VU de Parijs-doelstelling te halen.

  Groen-blauwe daken

  De Zuidas is inmiddels grotendeels 'verhard' door de intensieve bebouwing, waardoor de riolering bij hevige regenbuien de afvoer van hemelwater niet altijd aankan. Waterberging op platte daken draagt bij het aan het bufferen van water tijdens deze buien. Op de daken van het Hoofdgebouw en het Nieuwe Universiteitsgebouw zijn blauw-groene daken aangelegd om het water te bufferen en wateroverlast te verminderen.
  
  Living lab Hoofdgebouw VU

  Op het dak van het Hoofdgebouw van de VU is een blauw-groen dak aangelegd. Op het dak zijn lokale grassen en kruiden ingezaaid, zijn kleine vijvers voor vogels aangelegd en is een wilde bijenkolonie gehuisvest. Het dak is niet toegankelijk voor publiek. Wetenschappers van het Amsterdam Sustainability Institute (ASI) gebruiken het polderdak ook voor onderwijs en onderzoek, om kennis over groene daken te vergroten. Denk aan onderzoek naar verandering in luchttemperatuur, luchtvochtigheid, waterbalans, isolerende werking en fijnstof/luchtkwaliteit boven het groene dak, vegetatieontwikkeling in de loop van de jaren, etc. Deze nieuwe ontwikkeling om regenwater op te slaan en te gebruiken wordt ook onderzocht vanuit een historisch perspectief van regenwatergebruik in Amsterdam. Bekijk de film over de onderzoeksdaktuin.

  Veendak Nieuwe Universiteitsgebouw

  Het Nieuwe Universiteitsgebouw heeft een veendak, een knipoog naar het veengebied dat hier vroeger was. Onder het groene dak bevindt zich een extra laag die het regenwater opvangt. Wateroverlast tijdens heftige regenbuien wordt zo verminderd in deze sterk bebouwde omgeving. Het tijdelijk opgevangen water zorgt zomers ook voor verkoeling van het gebouw. Daarnaast draagt het dak bij aan meer biodiversiteit.

  Bij de ontwikkeling van de campus houden we in de tussentijd houden we het groen zo goed mogelijk in stand, op terreinen waar niet onmiddellijk wordt gebouwd. Zo is de Botanische tuin Zuidas gerenoveerd voor gebruik tot in ieder geval 2023. Daarbij blijft de speciale plantencollectie in stand.

• Groene campus - Biodiversiteit

  De VU Campus: een groene oase in het kenniskwartier

  Het Campusplein wordt vanaf 2023 omgebouwd tot groene oase. In 2025 is de campus een van de grootste groene locaties op de Zuidas. Door het plein te vergroenen en goede waterbeheersystemen aan te leggen spelen we in op de binnenstedelijke opwarming (hete zomers) en creëren we een lokaal een aangenaam microklimaat. Met minder stenen en meer groen wordt het een aangename plek om te verblijven. 

  Het groen, in de vorm van diverse bomen, vaste planten en gras, is niet alleen goed voor de gezondheid, maar ook voor de biodiversiteit en zorgt voor waterberging bij een grote hoeveelheid neerslag. De verschillende groene daken op de campus spelen daar ook op in.

  Groen-blauwe daken

  Het Hoofdgebouw en het Nieuw Universiteitsgebouw hebben groen-blauwe daken en ook het in aanbouw zijnde Onderzoeksgebouw krijgt er een. Het Hoofdgebouw heeft ook een veelgebruikte daktuin. Het groene dak op het Nieuwe Universiteitsgebouw staat zomers volop in bloei en trekt veel insecten en vogels aan. Zo zijn de langkopsmaragdgroefbij, gekraagde roodstaart, klavers, ratelaar, klaproos, en verschillende soorten hommels en vlinders gesignaleerd.

  Campus als living lab

  Op het dak van het Hoofdgebouw vindt ook duurzaam onderzoek plaats. Er zijn lokale grassen en kruiden ingezaaid, vijvers aangelegd voor vogels en een wilde bijenkolonie heeft er een huis gevonden. Wetenschappers en studenten gebruiken het polderdak ook voor onderwijs en onderzoek. Denk aan onderzoek naar verandering in luchttemperatuur, luchtvochtigheid, waterbalans en isolerende werking. Zo vergroten we de kennis over groene daken in Amsterdam. Bekijk de film over de onderzoeksdaktuin.

  Naast onze campus ligt de Botanische tuin Zuidas, waar een enorme verscheidenheid aan planten te vinden is. De Botanische tuin Zuidas wil mensen van alle leeftijden inspireren door ze de schoonheid en diversiteit van planten te laten zien en zo hun kennis over planten te vergroten. Studenten en medewerkers zoeken deze plek graag op om tot rust te komen.

  Samen met 9 andere universiteiten en hogescholen laten we in dit filmpje zien wat we aan biodiversiteit doen en onderstrepen we het belang ervan voor onze campussen.

• Energie

  Visie en Milieubarometer

  Als VU willen we op systematische wijze onze milieubelasting beheersen, continu verminderen en daar transparant over zijn. Daarom rapporteren we in jaarverslagen, grotendeels over de ontwikkeling van onze milieuprestaties op de thema’s energie en CO₂, vervoer en mobiliteit, (afval)water en afval(stoffen) inkoop en social return, en voedsel, duurzame catering en fair trade. Alle verbruiksgetallen, prestatie-indicatoren en omrekeningen naar footprints nemen we ook op in ons milieubarometerrapport, dat we sinds 2003 opstellen.

  Op weg naar een gasloze campus

  We werken samen met Amsterdam UMC – locatie VUmc om in 2040 gasloos te zijn: 100% aardgasvrij in combinatie met 100% duurzaam opgewekte elektriciteit. Gas wordt op de campus vooral gebruikt voor het verwarmen van de gebouwen. Op de VU Campus worden in de toekomst gebouwen verwarmd en gekoeld met Warmte- en koudeopslag (WKO) onder de grond. Het OZW-gebouw en het Nieuwe Universiteitsgebouw hebben al zo’n WKO. Ook onder het Onderzoeksgebouw VU aan de overkant van de De Boelelaan komt er één. Door de gebouwen op deze manier te verwarmen en te koelen zal het gasverbruik tot een minimum gereduceerd worden. Alleen gasverbruik voor onderzoek zal overblijven. In 2021 is er al een derde aan gas gereduceerd door het plaatsen van DRUPS voor de noodstroomvoorziening. 

  Duurzaam koelen

  ACTA en het O|2 Labgebouw worden gekoeld door water de Nieuwe Meer. Het koude water wordt van ongeveer 30 meter diepte uit de Nieuwe Meer gehaald en naar Zuidas gebracht om gebouwen van VU en Zuidas te koelen. Dit is een duurzame manier van een gebouw koelen. We hopen in de toekomst meer gebouwen op de campus hierop aan te sluiten.

  Energiebesparing

  Op het gebied van energievoorziening verminderen we de energievraag, optimaliseren we de efficiëntie en verduurzamen we de opwekking. In de afgelopen jaren hebben we de verplichte 2% energie-efficiëntie bereikt. 

  Op de VU reduceren het energieverbruik jaarlijks al minimaal 2% zoals afgesproken in de Meerjarenafspraak energie-efficiëntie. In 2020 liep het convenant af. We gaan hier nu een versnelling in aanbrengen. We zetten in op:

  • verlaging van temperatuur
  • openingstijden gebouwen/gebruik van gebouwen centraliseren
  • verwarming later aan en eerder uit en verlichting (led-lampen)
  • uitzetten van de gevelverlichting

  Duurzame energiebronnen

  In 2022 is de elektriciteit op de campus weer 100% opgewekt door middel van windmolens, 60% afkomstig uit Nederland en 40% uit overige Europese landen. Wij streven ernaar ieder jaar het percentage windenergie dat opgewekt is in Nederland met 10% te verhogen totdat de elektriciteit op de campus 100% is opgewekt door wind uit Nederland. Door elektriciteit van Nederlandse windmolens te kopen geven we een impuls aan de bouw van (meer) windmolens in Nederland en daarmee aan het opwekken van duurzame energie.

  Energie Masterplan

  We hebben onze eigen energiecentrale omdat onze energielevering ononderbroken moet zijn. Bijvoorbeeld voor VU-onderzoekers en de operatiekamers bij het Amsterdam UMC - locatie VUmc. Bij een elektriciteitsstoring zouden er anders levensbedreigende situaties kunnen optreden of wetenschappelijke onderzoeksexperimenten verloren kunnen gaan.

  De VU en Amsterdam UMC - locatie VUmc hebben in 2017 het Energie Masterplan 2035 vastgesteld. Het plan beschrijft onze langetermijnvisie voor de transitie van de energiehuishouding naar een duurzame VU Campus. We zijn al begonnen met de uitvoering en verbruiken volgens planning vanaf 1 januari 2021 ca. 45% minder gas. Hiermee is de VU ambitieus: we lopen voor op het klimaatakkoord van Parijs, de ambities van Nederland en van de gemeente Amsterdam. Onze ambitie is om binnen 10 jaar voor duurzame, betaalbare en betrouwbare energie in de top-3 te staan van universiteiten en universitair medische centra in Nederland. Elke 5 jaar monitoren en updaten we de voortgang van het Energie Masterplan.

• Water

  We treffen verschillende maatregelen om ons waterverbruik te verminderen en verduurzamen. Zo kiezen we voor waterbesparende voorzieningen bij renovaties van toilet- en douchevoorzieningen. Ook nemen we technische waterbesparende maatregelen. 

  Daarnaast zijn er verschillende andere initiatieven voor het verminderen van ons watergebruik:

  Join The Pipe

  We stimuleren het drinken van kraanwater door middel van Join the Pipe drinkwater tappunten op drukke plekken op de VU Campus. De bijbehorende hervulbare waterfles (BOGO) is te koop via de vendingautomaat. Voor iedere verkochte BOGO-fles wordt er een fles aan een schoolkind in een ontwikkelingsland gedoneerd.

  Waterretentie daken

  Het realiseren van een sedumdak op het O|2 Labgebouw dat water opneemt en isolerend werkt.

  Waterconvenant

  Het voorkomen van wateroverlast als gevolg van de campusontwikkeling. De VU en Amsterdam UMC, locatie VUmc hebben een waterconvenant afgesloten met Waternet. Om wateroverlast te voorkomen moet er voldoende waterberging beschikbaar blijven. Door het bebouwen dreigt wateroverlast te ontstaan, en is er minder oppervlak om het water te bergen. Dit compenseren we door de aanleg van eenzelfde oppervlak water of met alternatieve waterbergingsystemen op de campus. Voorbeelden hiervan zijn de aanleg van de Buitenveldertsegracht en het groene dak op het Nieuwe Universiteitsgebouw.

• Afval

  Vernieuwde visie op afval

  In 2019 is een nieuwe Europese Aanbesteding afval afgerond. Een nieuw opgestelde ‘visie op afval’ vormt een van de uitgangspunten van deze aanbesteding. Deze visie beslaat de komende 10 jaar.

  Het is onze ambitie om de hoeveelheid afval aan de VU te verminderen, onder meer door preventie, afvalstromen beter te scheiden en de bewustwording onder studenten en medewerkers te vergroten. De inzameling van afval is eenvoudig, gebruiksvriendelijk en past in het ‘straatbeeld’ van de VU. De afvoer en verwerking van afval is uitbesteed aan een erkende afval-leverancier. Afval wordt op een veilige en duurzame manier opgeslagen, afgevoerd en zo milieuvriendelijk mogelijk verwerkt. Dit alles doen we op een efficiënte en effectieve manier, waarbij we samenwerken met onze partners. De resultaten van het afvalbeleid staan in het milieubarometerrapport.

  Scheiding afvalstoffen

  Wij scheiden onze afvalstoffen in meer dan 20 fracties (papier, glas, etc.) Voor de toekomst zetten we nog meer in op het scheiden van kunststoffen uit het restafval en op betere afvoer van elektronisch afval. We verminderen de hoeveelheid afvalstoffen door bij het inkopen van goederen eisen te stellen aan terugname van verpakkingen door leveranciers en ook aan de verpakkingen zelf om zo bij te dragen aan een meer circulaire economie. Voorbeelden daarvan zijn:
  
  Het scheiden van kunststoffen bij de goederenontvangst en centraal magazijn.

  • Het plaatsen van afvalcontainers voor 3 stromen op strategische locaties.
  • Het recyclen van meubilair en boeken.
  • Het stellen van eisen aan elektronisch afval bij de aankoop van netwerkapparatuur. Apparatuur die na gebruik wordt gerecycled moet minimaal volgens de WEEELABEX-standaard worden verwerkt.

• Mobiliteit

  Vervoer en mobiliteit

  In de afgelopen jaren heeft de VU met succes het woon-werkverkeer en het zaken- of dienstenverkeer vergroend. 

  De VU stimuleert om meer te fietsen. Er zijn deelfietsen beschikbaar voor VU-pashouders en we subsidiëren het gebruik van de eigen fiets voor woon-werkverkeer. De komende jaren zetten we ons in om de voorzieningen voor fietsers en elektrisch vervoer te verbeteren, zoals meer fietsplekken, oplaadpunten, lockers, douches, etc. Het woon-werkverkeer met de auto is al sterk gedaald en door het ondergronds brengen van (fiets)parkeren verbetert de kwaliteit van de openbare ruimte en ontstaat er meer ruimte voor groen op de campus. We zijn daarnaast, samen met twaalf andere hoger onderwijsinstellingen, aangesloten bij de Fietsmissie Hoger Onderwijs. De fietetsmissie is bedoeld om medewerkers te motiveren meer te fietsen.

  Parkeren

  We ontmoedigen autogebruik. Dit doen we met een restrictief parkeerbeleid. Een werknemer krijgt alleen in uitzonderlijke gevallen een parkeervergunning, bijvoorbeeld bij invaliditeit of een slechte ov-verbinding. Ook carpoolers komen ervoor in aanmerking.

  Het Parkeerbedrijf VU-VUmc heeft verschillende parkeerlocaties voorzien van oplaadpunten voor elektrische auto’s en plug-in hybride auto’s. De 25 oplaadplekken, waarvan 20 in de P2-garage onder het ACTA-gebouw, zijn met een universele laadpas toegankelijk voor medewerkers en bezoekers. Onder het Nieuwe Universiteitsgebouw is een parkeergarage waar naast ruimte voor 600 auto's ook plek is voor 1.600 fietsen. In de nieuwe parkeergarage P3 VU Campus zijn 25 oplaadpunten voor elektrisch vervoer, met de mogelijkheid om eenvoudig uit te breiden naar 120.

  Duurzaam reisbeleid

  Sinds 2022 kiest de VU voor duurzame reisopties bij dienstreizen, die medewerkers ertoe beweegt reiskeuzes te maken die minder belastend zijn voor het milieu.

• Eten en drinken

  De VU wil een aantrekkelijk aanbod bieden dat voorziet in de behoeften van huidige en toekomstige studenten, medewerkers en bezoekers van de VU Campus. Het aanbod is divers, biedt volop keuzemogelijkheden en wordt verspreid over de campus gepresenteerd. Dit draagt bij aan de ontwikkeling van een levendige en gastvrije VU Campus, met een hoge verblijfskwaliteit en aantrekkingskracht. Duurzaamheid en gezondheid staan hoog in het vaandel. Speerpunten op het gebied van duurzaamheid zijn:

  • Het streven naar een PET-vrije campus. We verbieden al de verkoop van plastic wegwerpwaterflesjes. De volgende stap is een verbod op frisdrankflesjes.
  • Het aanbieden van herbruikbare waterflesjes en Join the Pipe waterpunten overal op de campus. Verder biedt de cateraar glaswerk of retourneerbare bekers aan.
  • Het verduurzamen van de catering via verschillende sporen: fair trade, EKO-keurmerk, lokale producten en erkende streekproducten.
  • Het aanbieden van vegetarisch eten: de cateraar biedt voldoende vegetarisch aanbod waaronder Meatless Monday. Het is onze ambitie om zo snel mogelijk te bewegen naar een Planet Proof Restaurant. Hiervoor wordt in 2022 een roadmap opgesteld.
  • Het minimaliseren van wegwerpartikelen: die worden alleen gebruikt indien noodzakelijk en zijn in dat geval duurzaam, denk aan biobased disposables of producten die gemaakt zijn van gerecyclede of duurzaam beheerde, niet-gerecyclede vezels.
  • Het doorvoeren van verbeteringen: de cateraar overlegt regelmatig met de Green Office om verbetermogelijkheden en ambities te bespreken en uit te voeren. Een van de resultaten is de PET-vrije bidonclausule.
  • Het terugdringen van verpakkingen: we kiezen voor servies dat meerdere malen gebruikt kan worden. Als dat niet mogelijk is, kiezen we voor een verpakking met een relatief lage milieubelasting, zoals papier, karton, kunststof of hout.
  • Het terugdringen van voedselverspilling.
  • Het gebruik van duurzame producten, zoals lokale of seizoensgebonden producten en producten met een milieu- of duurzaamheidskeurmerk.

  Visie cateraar Eurest - Compass Group

  Eurest is sinds 2018 de cateraar binnen de VU. Per maand staat er een thema centraal:

  • Voedselverspilling: per jaar zijn er vier acties om het thema voedselverspilling onder de aandacht te brengen, in samenwerking met (lokale) ondernemers. 'Verspilling is Verrukkelijk' is bijvoorbeeld een platform van ondernemers met oplossingen voor voedselverspilling. Zij maken maaltijden gemaakt van voedsel dat anders zou worden weggegooid, vergist of verwerkt tot diervoeder. En Eurest is deelnemer van Too Good To Go waarbij kliekjes een tweede leven krijgen.
  • Plastic: Eurest heeft een eigen Klikk-bestek van milieuvriendelijk en voedselveilig materiaal. Het is 100% recyclebaar en BPA-melaminevrij (BPA-melamine is de chemische samenstelling die onder meer gebruikt wordt bij het maken van kunststoffen zoals plastic). Eurest biedt 10% korting op warme dranken als je je eigen beker meeneemt.
  • Vega(n) eten: Minder vlees aanbieden is een van de prioriteiten. Eurest doet mee met de ‘Week Zonder Vlees’. Het aantal veganistische alternatieven is verhoogd, de maaltijden bevatten minimaal 30% groenten en de saladebar is volledig vleesvrij.

• Inkoop

  De VU koopt duurzaam in. Bij de inkoop van goederen en diensten maken we altijd een afweging tussen economische, menselijke en milieuaspecten. Bij aanbestedingen wegen effecten op milieu en sociale aspecten standaard mee conform de richtlijnen van PIANOo, het expertisecentrum aanbesteden van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Bij de VU zijn de minimumeisen slechts de ondergrens. Wij kopen nu al bijna 100% duurzaam in, en waar mogelijk verduurzamen we verder. Bij relevante aanbestedingen, zoals catering en vending, betrekken we studenten en medewerkers bij het opstellen van de aanbestedingseisen en de gunning.

  Social return

  De VU-webwinkel beperkt het assortiment dat faculteiten en diensten kunnen afnemen. Alle producten hebben een basis duurzaamheidniveau en zijn geproduceerd in landen die de universele rechten van de mens respecteren.

• Duurzame gemeenschap

  Om van duurzaamheid een integraal onderdeel te maken binnen onze organisatie introduceren we per faculteit en dienst een klein afgevaardigd team van medewerkers en studenten. Dit team van zogeheten green ambassadors werkt samen aan de verduurzaming van hun faculteit of dienst. Best practices worden gedeeld met alle green ambassadors van de VU.

Gerelateerd