Hoe ga je in gesprek over klimaatverandering?

Of je nu op een verjaardag bent of in de klas: probeer groepsdiscussies te voorkomen. Je voelt je zo minder kwetsbaar en wordt niet buitengesloten. In groepen ontstaan vaak ‘kampen’. Dat is meestal niet functioneel omdat mensen zich vooral bekommeren om de reputatie van hun eigen groep: polarisatie in het klein.  

Als je tegenover of naast elkaar zit, heb je weliswaar oogcontact, maar komen ook alle andere emotionele uitingen op je af. Als je met elkaar wandelt, voel je je vrijer en voer je het gesprek minder gespannen en spontaner.

Wees oprecht nieuwsgierig naar wat iemands opvattingen en overtuigingen zijn. Stel je objectief op. Zo voorkom je dat je door jouw emoties laat leiden of ergernis laat blijken. Reageer kalm en breng vervolgens een wetenschappelijk feit in. Benieuwd welke feiten je kunt noemen? Scrol naar beneden voor een overzicht.  

We denken vaak te optimistisch over de mate waarin we anderen kunnen beïnvloeden. Probeer liever elkaars houdingen en overtuigingen te verbreden en verdiepen. Zo vergroot je de kans op een constructief gesprek, ook al lopen jullie meningen misschien sterk uiteen.

Ook al ben je misschien nog zo goed geïnformeerd over het klimaat: wees bewust dat ook jij wellicht in een bubbel leeft. Het kan heel verhelderend werken om mensen te spreken met verschillende achtergronden en uiteenlopende meningen.

Geef elkaar na afloop bijvoorbeeld een tip om iets te gaan lezen of bekijken wat de ander aanbeveelt, zoals een artikel, website of video. Grote kans dat je elkaars blik verruimt en het wederzijds begrip vergroot. Spreek ook eens uit dat je iets van de ander hebt opgestoken.

Ga het gedrag van anderen niet moraliseren, maar inspireer elkaar. Vertel elkaar wat je wél doet aan een beter klimaat en wat dat oplevert. Bekijk of je samen iets kunt doen bij bijvoorbeeld de sportclub waar jullie lid van zijn. Stel eens voor de airco of verwarming lager te zetten, korter douchen te stimuleren of klanten hun eigen handdoek te laten meenemen. En bedenk: goed voorbeeld doet goed volgen.

2023 was 1,48 graden warmer dan de periode 1850-1900. Zo naderen we al bijna de 1,5°C-grens die het Klimaatakkoord van Parijs nastreeft.  In Nederland was 2023 het warmste én natste jaar ooit gemeten.

Volgens de World Meteorological Organization en het Amerikaanse NOAA waren de afgelopen tien jaren, de warmste ooit gemeten. In hun analyses leggen ze een duidelijke en zelfs een expliciete link tussen deze opwarming en menselijke activiteiten

In het laatste rapport van het IPCC staat dat klimaatverandering nu al grote gevolgen heeft voor ecosystemen, mensen, steden en infrastructuur. Door klimaatverandering komt extreem weer ook vaker en heftiger voor. Zo is sinds de jaren 50 de frequentie van hittegolven en droogten wereldwijd toegenomen.

Wetenschappers zien in versneld tempo de Groenlandse en West-Antarctische ijskappen smelten, permafrost afsmelten, warmwaterkoraalriffen sterven en een oceaanstroming in de Noord-Atlantische Oceaan sterk afzwakken. Dit heeft negatieve gevolgen voor bijvoorbeeld ecosystemen, de biodiversiteit en mogelijk zelfs voor onze voedselvoorziening.

Onder de huidige beleidsbeloften komen we uit op een opwarming van 2,5°C tot 2.9°C. Ruim onvoldoende om de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs te halen. Dit akkoord heeft als doel de temperatuurstijging tot 1,5°C en maximaal 2°C te beperken. Anderhalve graden heeft sterk de voorkeur, omdat de ecologische, sociale en economische gevolgen van een opwarming van 2°C aanzienlijk groter zijn.

De verbranding van fossiele brandstoffen – steenkool, olie en aardgas –veroorzaakt meer dan 75% van de totale uitstoot van broeikasgassen en bijna 90% van de CO_2-uitstoot. Wetenschappers wijzen er daarom op dat we het gebruik van hernieuwbare energie, zoals zonne- en windenergie moeten verhogen, en het verbruik en de productie van fossiele brandstoffen juist snel moeten terugdringen.

Volgens het Milieuprogramma van de Verenigde Naties moet in 2030 de uitstoot van broeikasgassen 42% minder zijn dan in 2019 om de doelstelling van 1,5°C van het Akkoord van Parijs te halen.

Dit stelt het Internationaal Energieagentschap (IEA). Onderzoekers stelden vast dat bijna 60% van de olie en fossiele gasreserves en bijna 90% van de steenkool tot 2050 in de grond moet blijven om de opwarming tot 1,5°C te beperken. Wetenschappers waarschuwen zelfs dat de verwachte CO₂-uitstoot van de bestaande en al geplande fossiele-energieprojecten het resterende 'koolstofbudget’* voor 1,5°C overschrijdt.

*Het koolstofbudget is de hoeveelheid CO₂ die we nog kunnen uitstoten om de opwarming van de aarde tot een bepaalde temperatuurdoelstelling (in dit geval 1,5°C) te beperken. 

Hiervoor is groeiend wetenschappelijk bewijs.

Diverse wetenschappelijke dossiers en rapporten tonen dit aan.  

Volgens een recent rapport van het IEA ging ongeveer 2,7% van de kapitaalsinvesteringen van olie- en gasbedrijven in 2022 naar 'schone energie'.

Volgens het IEA en andere organisaties werd er in 2023 wereldwijd ruim 1,5 miljard euro geïnvesteerd in groene energie. Dat is een groei van 17% ten opzichte van 2022; een absoluut record.

Naast bovenstaande tips om een gesprek aan te gaan over klimaatverandering, geven we je graag tips om zelf mee aan de slag te gaan:

• Bekijk tips van de Europese Commissie om energie en geld te besparen én het klimaat beter te beschermen.
• Eet minder vlees en vis, en meer plantaardig.
• Koop slimmer in en ga voedselverspilling tegen.
• Kies voor milieubewust groente en fruit. En nee, lokaal is niet altijd beter.
• Met vakantie in Europa? Reis liever met de trein of bus in plaats van het vliegtuig.
• Laat defecte apparatuur repareren in plaats van nieuwe te kopen, behalve dan die oude energieslurpende koelkast of wasmachine.
• Ook slijtende kleding, schoenen en meubilair kun je vaak met een beetje creativiteit zelf opknappen.
• Laat je stem horen. Bekijk de tips van het VN-milieuprogramma.
• Denk mee hoe we ons onderwijs, onderzoek en onze bedrijfsvoering van de VU kunnen verduurzamen, neem contact op met Sustainability Office VU. Ben je student? Neem dan contact op met het Green Office.