Slavernijverleden en (de)kolonisatie

Nieuws

• Interactieve kaart toont de onderbelichte Aziatische slavernijgeschiedenis

  Onderzoekers van het Internationale Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) presenteren een nieuwe database waarmee de Aziatische slavenhandel wordt gereconstrueerd, aldus NOS. Volgens VU-docent koloniale en post-koloniale geschiedenis Wim Manuhutu biedt deze nieuwe kaart inzichten voor nieuw onderzoek. ‘Bij bepaalde gebieden waar veel tot slaaf gemaakten worden vervoerd, stel je direct de waarom-vraag. En je vraagt je af of daar bijzondere economische activiteiten zijn.’
  

• Guno Jones benoemd tot hoogleraar Anton de Kom leerstoel

  Het College van Bestuur van de Vrije Universiteit Amsterdam heeft Guno Jones per 1 december benoemd tot hoogleraar op de ‘Anton de Kom leerstoel Geschiedenis van kolonialisme en slavernij en hun hedendaagse  doorwerking’. 

  De leerstoel betrekt het koloniale verleden in brede zin – inclusief het slavernijverleden – bij het bestuderen van de maatschappelijke vraagstukken in het verleden en het heden, met bijzondere aandacht voor thema’s als rechtsgelijkheid, rechteloosheid en rechtsherstel, migratie, racisme en discriminatie, burgerschap en processen van in- en uitsluiting. 

   Lees hier het volledige artikel. 

• Tula krijgt eerherstel

  Tula, de leider van de grootste slavenopstand op de Antillen, heeft van de Nederlandse regering eerherstel gekregen voor de manier waarop hij destijds door bestuurders is behandeld. Met deze stap verplicht het kabinet zich tot sociaal-economische reparaties, zegt hoogleraar rechtsfilosofie Wouter Veraart in Trouw. Veraart gaf hierover ook toelichting op NPO Radio 1 en in het AD.

• Kenniscentrum slavernijverleden in Zeeland

  ‘Ik vond het gelijk een goed idee,’ zegt VU-historicus Dienke Hondius over het plan voor een landelijk kenniscentrum slavernijverleden in Zeeland, in het radioprogramma Zeeland Komt Thuis. Hondius is voorgedragen om als kwartiermaker in kaart te brengen of een dergelijk centrum kan worden gerealiseerd. ‘In Zeeland is historisch gezien veel gebeurd. Dus ik ben gemotiveerd om te kijken of het centrum daar kan komen.’

  Lees ook het artikel in het AD.

• Jos van Beurden: Gemeenschappelijk plan over roofkunst is nodig

  Roofkunst tentoonstellen hoeft geen no-go te zijn, zolang het maar in alle voorzichtigheid gebeurt, bepleit roofkunstonderzoeker Jos van Beurden in Trouw. ‘Voor mij is het bepalend of het in goed overleg wordt gedaan en het liefst op basis van een gemeenschappelijk plan. Dan heeft Indonesië er ook iets aan en kan de tentoonstelling bijvoorbeeld doorreizen naar Jakarta.’

• Roofkunst: Het verhaal van de Kris van KlungKung

  Nederland geeft Indonesië en Sri Lanka honderden kunststukken terug. Eén van die stukken is de Kris van het KlungKung vorstendom op Bali. Een met roze, groen en goud versierde dolk van 30 cm die Nederlandse militairen na een bloedbad in beslag namen. Jos van Beurden, VU-onderzoeker naar koloniale collecties en teruggavekwesties vertelt het bijzondere verhaal van deze Kris in een uitzending van NPO Radio 1.

• Wie klaar is met het slavernijverleden heeft pech: na de excuses begint het pas

  ‘Onzin’ en: ‘Ik wil er nu niks meer over horen’. Dat zijn óók reacties op de excuses van de koning voor het slavernijverleden. Maar wie klaar is met de discussie, heeft pech: het begint nu pas. Wouter Veraart vertelt erover in Het Parool op 2 juli.

• Universiteitsbibliotheek lanceert themacollectie over het slavernijverleden

  Naar aanleiding van het Herdenkingsjaar Slavernijverleden wordt in de studiezaal van de Universiteitsbibliotheek een themacollectie samengesteld met hulp van VU-onderzoekers en andere experts op dit gebied. In de collectie staat de Nederlandse geschiedenis van slavernij en de doorwerking ervan in de maatschappij centraal. 

• Waarom maken we het slavernijverleden nu pas bespreekbaar?

  Na jaren van discussie maakte Koning Willem-Alexander excuses voor het slavernijverleden van Nederland. Historicus Pepijn Brandon geeft antwoord op vier vragen van EenVandaag over slavernij.

• Gevluchte Joden konden in de koloniën hun cultuur behouden

  Aan de serie ‘Ons koloniale verleden in vijftig voorwerpen’ van De Volkskrant, namen meerdere VU-wetenschappers deel. Jessica Roitman vertelt hiervoor over een synagoge op Curaçao. ‘Joden waren van meet af aan nauw betrokken bij de Nederlandse kolonisatie van Amerika,’ zo schrijft ze.  

• Anton de Kom-leerstoel: geschiedenis van kolonialisme en slavernij naar de VU

  Op 19 juni 2023 heeft het kabinet in samenspraak met de familie en de Anton de Kom-stichting besloten om een Anton de Kom-leerstoel te financieren. De leerstoel richt zich op onderzoek naar de koloniale geschiedenis, het slavernijverleden en de gevolgen ervan.

  Anton de Kom was een Surinaams-Nederlandse antikoloniale verzetsheld en schrijver van het boek Wij slaven van Suriname waarin hij de koloniale onderdrukking en het verzet van de Afro-Surinaamse bevolking tegen het Nederlandse koloniale bewind beschreef. Het boek had een grote invloed op het bewustzijn en de strijd voor onafhankelijkheid in zowel Suriname als andere delen van de koloniale wereld.

  Lees meer: Rijksoverheid, VU.nl, NOS

• ‘Erken het héle koloniale verleden’

  ‘Dat je over het ene deel van de geschiedenis meer hoort dan over het andere "heeft alles te maken met welke geschiedenis levend wordt gehouden".’ In NRC van 4 juni 2023 vertelt universitair docent koloniaal en post-koloniaal burgerschap Guno Jones over de verschillen tussen het trans-Atlantische slavernijverleden en de slavernijgeschiedenis van andere gebieden.

• 'Gids kerk & slavernijverleden' bevestigt betrokkenheid kerk bij slavernij

  Nederlandse kerken waren institutioneel betrokken bij slavernij, blijkt uit nieuw onderzoek van onder meer de VU. Historicus Dienke Hondius licht de conclusies toe bij NOS Radio 1. 'Al heel snel begonnen ze kerken te vestigen in alle koloniale gebieden langs de kusten.' Neem bijvoorbeeld Fort Elmina, dat in de 17de eeuw een centrum van slavenhandel was. 'Als je bedenkt dat daar al die eeuwen een dominee woonde, tussen de slaafgemaakten die daar verhandeld werden, dan kun je je nauwelijks voorstellen hoe dat is geweest.' Of de kerk ook echt betrokken was bij slavenhandel is nog niet helemaal duidelijk, aldus Hondius.

• Bitterzoet

  Slavernij, roofbouw en overgewicht: de geschiedenis van suiker is gekleurd door misstanden, zegt hoogleraar geschiedenis Ulbe Bosma tegen NRC naar aanleiding van de publicatie van zijn boek The World of Sugar. Toch geven recente ontwikkelingen hem hoop. 'Je ziet nu bij een grote groep mensen zorgen om natuur en klimaat, en om de ongezonde manier waarop we leven. Voor het eerst sinds de achttiende eeuw zou er daarom een consumentenbeweging kunnen ontstaan die de suikerindustrie kan corrigeren.'

• Het slavernijverleden van Amsterdam in beeld

  Wie waren de Amsterdamse slaveneigenaren? Historicus Dienke Hondius maakt met haar studenten en onderzoekers van het Nationaal Archief en het Stadsarchief Amsterdam een overzicht van de slaveneigenaren die in Nederland woonden ten tijde van de afschaffing van de slavernij in 1863.

• Voorlopers ABN AMRO actief betrokken bij slavernij

  Hoogleraar mondiale economie en sociale geschiedenis Pepijn Brandon deed in opdracht van ABN AMRO met een team van in totaal zeven onderzoekers onderzoek naar het slavernijverleden van de historische voorlopers van de bank. Het onderzoek levert nieuwe kennis op over de slavernijbetrokkenheid van Hoop & Co en Mees & Zonen.

• Gouden koets van Surinaams goud

  Het goud van de gouden koets blijkt afkomstig uit Suriname. Hoogleraar petrologie Gareth Davies deed samen met het Amsterdam Museum, het Netherlands Institute for Conservation+Art+Science+ (NICAS) en het Naturalis Biodiversity Centre onderzoek naar de herkomst van het goud van de Gouden Koets. Lang was onbekend waar het bladgoud waarmee de koets is verguld vandaan kwam. In een uitgebreid onderzoek is de samenstelling van het goud vergeleken met monsters uit Suriname en Zuid-Afrika.

• Hoeveel heeft Nederland verdiend aan de slavernij?

  In het programma Met het Oog op Morgen op NPO Radio 1 op 30 december 2022 vertelt hoogleraar mondiale economische en sociale geschiedenis Pepijn Brandon over het geld dat Nederland verdiend heeft aan de slavenhandel.

• Ons koloniale verleden in 50 voorwerpen

  In de Volkskrant van 6 juli 2022 vertelt bijzonder hoogleraar erfgoedstudies Wayne Modest over de commissie van experts die hij leidde met Valika Smeulders, hoofd geschiedenis van het Rijksmuseum. Ze stelden een lijst samen van 50 voorwerpen die samen een completer beeld van onze koloniale geschiedenis geven.

• 'Roofkunst teruggeven maakt kolonialisme niet goed'

  In een artikel van Oneworld.nl op 23 juni 2022 vertelt VU-wetenschapper en directeur van het Tropenmuseum Wayne Modest over koloniaal erfgoed en hoe zijn nieuwe vaste tentoonstelling de erfenis van het kolonialisme laat zien.

Opinie

• Michael Davies Venn: 'Verontrustend dat Afrika zou moeten meebetalen aan schadevergoeding slavernij’

  In Ad Valvas van 16 juni 2023 schrijft promovendus Michael Davies Venn over de decimering van Afrikaanse culturen door Europeanen die hun beschaving evangeliseren. 

• Wouter Veraart: ‘De Koning kan opstandelingenleider Tula eerherstel geven door koloniale slavernij tot misdaad te verklaren’

  In NRC van 31 mei 2023 beantwoordt hoogleraar rechtsfilosofie Wouter Veraart de vraag hoe de Nederlandse regering opstandelingenleider Tula kan worden gerehabiliteerd.

• Ruben Gowricharn: ‘Koloniale verleden was meer dan alleen slavernij’

  In NRC van 1 mei 2023 betoogt socioloog Ruben Gowricharn dat het koloniale verleden meer dan alleen slavernij behelsde en voor mensen van Hindoestaanse afkomst een andere betekenis had.

• Wybren Verstegen: ‘Ook Afrika moet meebetalen aan schadevergoeding voor slavernij’

  In Ad Valvas van 21 maart 2023 schrijft VU-docent Wybren Verstegen over wie er aan de slavernij verdienden. Volgens hem zijn dat niet alleen grote Nederlandse concerns, maar ook Afrikaanse machthebbers.

• Nancy Jouwe: ‘Na de komma van Rutte komt educatie’

  In De Groene Amsterdammer van 1 februari 2023 duidt cultuurhistoricus Nancy Jouwe de excuses over het Nederlandse slavernijverleden en de uitspraak ‘geen punt, maar een komma’ van Mark Rutte. Volgens Jouwe is het tijd om onze kennis over het verleden en de doorwerking daarvan bij te spijkeren.

• Maurice Crul: ‘Wie betaalt het herstel voor slavernij?'

  In Ad Valvas van 1 februari 2023 wijst hoogleraar onderwijs en diversiteit Maurice Crul op het financiële belang dat de slavernij vertegenwoordigde. Volgens hem profiteerden grote Nederlandse bedrijven van het Nederlandse koloniale systeem. ‘De pijn en het leed van de tot slaaf gemaakten werken door in het heden. En ook de profiteurs van dat leed zijn vertegenwoordigd in het heden.’

• Paul van Lange: 'Excuses maken over het slavernijverleden gaat verder dan sorry zeggen'

  In Het Parool van 14 december 2022 betoogt hoogleraar psychologie Paul van Lange dat spijt betuigen over het slavernijverleden nog niet zo eenvoudig is.

Agenda

• Eerdere evenementen

  11 november: Voorstelling ‘Ik zeg toch sorry’

  Wat betekent het om sorry te zeggen voor iets dat zo lang geleden lijkt? Op 11 november vindt Raymi Sambo's toneelvoorstelling ‘Ik zeg toch sorry’ plaats in de Griffioen. Het stuk gaat over onze slavernijgeschiedenis. Dat is een gedeeld verleden, hoe schrijnend de rollen ook verdeeld waren.

  9 oktober: Martin Luther King lezing. 

  In de Martin Luther King Lezing van 2023 keken we samen met Anthony Bogues naar de bijdragen van activisme en protest tegen onrecht als gevolg van het slavernijverleden, en de relevantie van Kings ideeën – die hij uiteenzette in zijn werk Why We Can’t Wait – voor de hedendaagse wereld. 

  7 juni: Promotie 'Race and Religion. Re-membering their displacements, supersessions, and geographies'
  Op 7 juni 2023 promoveerde Matthea Westerduin op haar dissertatie over ras en religie. 

  15 juni: Beyond Return en rondleiding VU ART SCIENCE gallery
  Tijdens het Déjà VU festival op 15 juni gingen hoogleraar hedendaagse kunstgeschiedenis Katja Kwastek en kunstenaar Aram Lee in gesprek over koloniaal erfgoed en Aram Lee’s werk “Tropical Objects, Turns”, tijdens een rondleiding door de VU ART SCIENCE Gallery.

  29 juni: Kun je over ras praten zonder het over de geschiedenis te hebben?
  Een forumdebat op 29 juni over de perceptie van geschiedenissen van onderdrukking in relatie tot het heden. 

  6 juli: Hoe ziet de toekomst van theologie eruit in een postkoloniaal tijdperk?

  Hoe kunnen niet-christelijke religies in de postkoloniale tijd op gelijke voet komen te staan binnen academische instellingen die hun onstaansgeschiedenis in het westerse christendom hebben? Hoe ziet de toekomst van theologie en religiewetenschappen eruit? Deze vragen staan centraal in het seminar 'De toekomst van theologie en religiewetenschappen' op 6 juli.

  7 juli: Promotie ‘A Certain Class of Undesirables’

  Op 7 juli promoveert Nawal Mustafa op haar proefschrift over reguleringen van interraciale intimiteit in de Britse nationale context tussen 1948 en 1968. 

  17-29 juli: Zomerschool in Indonesië ‘“The Empire Writes Back” Revisited – Imagination, (Post)Colonial and Transnational Dialogues’

  Van 17 tot 29 juli 2023 organiseert de VU in samenwerking met de Universitas Gadjah Mada een zomerschool in Indonesië en online.  Studenten uit Nederland en Indonesië brengen postkoloniale en transnationale perspectieven op het koloniale verleden van Indonesië en andere voormalige koloniën samen door de bespreking en analyse van historische, literaire en nieuwe mediabronnen uit beide landen.

Misschien ben je hier ook naar op zoek?