De Vrije Universiteit Amsterdam is trots op de jonge wetenschappers die met hun onderzoeksvoorstellen de impact van wetenschappelijk onderzoek ruimschoots aantonen. De laureaten zijn, in alfabetische volgorde:
Ontwikkelingspedagoog Lianne Bakkum ontvangt de Veni voor haar onderzoek Kinderen van ouders met een verstandelijke beperking: Opgroeien in jeugdbescherming.
Kinderen van ouders met een verstandelijke beperking komen op jongere leeftijd in de jeugdbescherming terecht, hebben langere maatregelen, en worden vaker uit huis geplaatst dan andere kinderen. Bakkum onderzoekt hoe gezinnen met en zonder ouders met een verstandelijke beperking trajecten doorlopen binnen de jeugdzorg en jeugdbescherming. Haar onderzoek geeft inzicht in de overgang van preventieve zorg naar intensieve maatregelen zoals uithuisplaatsing en identificeert de momenten waarop de kans op uithuisplaatsing het grootst is.
Lees verder
Psychiater Tim van Balkom van Amsterdam UMC ontvangt de Veni voor zijn onderzoek Gepersonaliseerde neuromodulatie voor de behandeling van cognitieve stoornissen bij de ziekte van Parkinson.
Veel mensen met de ziekte van Parkinson ervaren problemen in het denkvermogen. Behandeling van deze problemen is echter vaak onvoldoende effectief. Van Balkom zal magnetische stimulatie gebruiken als behandeling voor deze problemen. De behandeling zal worden gepersonaliseerd door het gebruik van geavanceerde hersenscantechnieken. Het doel is om hiermee een effectieve behandeling op maat te ontwikkelen.
Wiskundige Guy Boyde ontvangt de Veni voor zijn onderzoek Van homologische stabiliteit naar representaties, knopen en meetkunde.
In de afgelopen vier jaar zijn verschillende nieuwe topologische technieken ontwikkeld (die vormen en ruimte betreffen) om algebraïsche eigenschappen te bestuderen van objecten bekend als diagramalgebra's. Deze algebra's vinden hun oorsprong in de natuurkunde en komen voor in vele contexten in algebra, meetkunde en knopentheorie. Boyde zal deze nieuwe methoden toepassen, zowel om stabiliteits- en instabiliteitseigenschappen in de algebra te bestuderen, als om andere toepassingen in verschillende contexten te onderzoeken, waaronder knopentheorie en de meetkunde van oppervlakken.
Lees verder
Lyduine Collij van Amsterdam UMC ontvangt een Veni voor haar onderzoek Voortgang met amyloïde-PET: nieuwe biomarkers voor geoptimaliseerde diagnose en risicobeoordeling van Alzheimer.
Iedereen is uniek: het begrijpen van heterogeniteit bij de ziekte van Alzheimer. De ziekte van Alzheimer is een complexe aandoening die vaak gepaard gaat met andere gezondheidsproblemen, meestal vaatschade en schade in de hersenen. De manieren waarop Alzheimer en vaatschade elkaar beïnvloeden lijkt te verschillen tussen patiënten en begrijpen we nog niet goed. Colij maakt gebruik van geavanceerde hersenscans en machine learning-technieken om verschillende ziekteprocessen te ontrafelen en te werken aan meer gepersonaliseerde behandelingen.
Geoloog Thanushika Gunatilake ontvangt de Veni voor haar onderzoek SHINE: Numerieke modellering van schuifverhitting en de rol ervan bij het ontstaan van aardbevingen.
Temperatuurveranderingen en vloeistofmigratie modelleren om seismische gebeurtenissen te begrijpen. Met het SHINE-project wil Gunatilake een model bouwen om de invloed van interne warmteontwikkeling op seismische activiteit te onderzoeken. Door geavanceerde numerieke modellen te koppelen, zal zij de temperatuurstijging kwantificeren die wordt veroorzaakt door wrijvingsverhitting langs breukvlakken. Aanvullende laboratoriumexperimenten zullen de vereiste warmte bepalen om mineralen rijk aan vluchtige elementen thermisch te dehydreren, waarbij hoge-druk vloeistoffen zoals CO. en H.O vrijkomen. Door vloeistofvolumes en bijbehorende spanningscondities te kwantificeren, wil zij gesteentedeformatie modelleren. Dit model zal toegepast kunnen worden voor het voorspellen van seismische activiteit in natuurlijke omgevingen (carbonaatgebieden, subductiezones) en het optimaliseren van ondergrondse energiesystemen (CCS, geothermische energie).
Lees verder
Biologisch psycholoog Fiona Hagenbeek ontvangt een Veni voor haar onderzoek Waarom blijven sommige kinderen gedragsproblemen behouden als jongvolwassenen?
Externaliserend gedrag, zoals agressie en hyperactiviteit, kan langdurige nadelige effecten hebben, zoals andere psychische problemen, verslaving, relatiemoeilijkheden, of tegenslagen in de opleiding of op het werk. Hagenbeek onderzoekt hoe genetische factoren en moleculaire veranderingen bijdragen aan dit gedrag, vanaf de vroege kindertijd tot de kritieke fase van overgang naar volwassenheid. Door tweelingen en hun families over de tijd te bestuderen, zal zij laten zien hoe biologische processen dit gedrag en de bijbehorende gevolgen, zoals mentale gezondheidsproblemen of middelenmisbruik, beïnvloeden. De inzichten die hieruit voortkomen, kunnen op lange-termijn helpen bij het verbeteren van vroege interventies en behandelstrategieën.
Lees verder
Sociaal psycholoog Roza Kamiloğlu ontvangt de Veni voor haar onderzoek De geluiden van het dagelijks leven: wanneer stemmen goed (of fout) voelen.
Het dagelijks leven is gevuld met stemgeluid: lachen met vrienden, zuchten van opluchting, kreten van verrassing, kreunen van frustratie of genot. Hoewel deze geluiden veel voorkomen, hangt hun toepasbaarheid af van de sociale en culturele context waarin ze worden geproduceerd. Kamiloğlu maakt gebruik van experience sampling en gecontroleerde experimenten om in kaart te brengen wanneer verschillende vocale uitingen worden verwelkomd of afgewezen in verschillende culturen en sociale contexten. Haar bevindingen zullen ons begrip verbeteren van hoe mensen non-verbale signalen gebruiken en interpreteren om door verschillende sociale omgevingen te navigeren.
Lees verder
Criminoloog Jelle Lamsma ontvangt de Veni voor zijn onderzoek De ontrafeling van gewelddadig gedrag bij schizofrenie: een levensloopcriminologische benadering met inzichten uit de neurowetenschappen en forensische psychiatrie.
Het is onduidelijk hoe gewelddadig gedrag ontstaat bij mensen met schizofrenie, een urgent maatschappelijk probleem. De reden hiervoor is dat de interacties tussen hersenafwijkingen en andere mogelijke oorzaken (zoals stress in de vroege jeugd, drugsmisbruik en symptomen van de stoornis) over de levensloop nog niet zijn onderzocht. Lamsma maakt gebruik van een unieke wereldwijde dataset en inzichten uit de neurowetenschappen, forensische psychiatrie en criminologie om dit doel te bereiken. De resultaten zullen een mijlpaal vormen in ons begrip van geweld in schizofrenie en bijdragen aan de voorspelling en preventie hiervan.
Lees verder
Universitair docent in Operationele Analyse Maryam Karimi Mamaghan ontvangt de Veni voor haar onderzoek Geavanceerde datagestuurde methoden voor gepersonaliseerde toewijzing van gezondheidszorgmiddelen.
Zorgverleners passen personalisatie steeds vaker toe en gaan verder dan one-size-fits-allbenaderingen om beter te voldoen aan de behoeften en voorkeuren van individuele patiënten. Dit vereist het afstemmen van de toewijzing van beperkte middelen, zoals personeel en bedden, op individuele patiënten. Bestaande methoden voor toewijzing van middelen richten zich voornamelijk op operationele efficiëntie en slagen er vaak niet in om personalisatie aan te pakken. Karimi Mamaghan zal geavanceerde datagestuurde optimalisatiemethoden ontwikkelen waarmee zorgverleners gepersonaliseerde diensten efficiënt kunnen leveren, wat uiteindelijk de patiëntresultaten en de efficiëntie van het zorgsysteem verbetert.
Lees verder
Universitair docent Visuele en Materiële Cultuur Adrienne Rooney ontvangt de Veni voor haar onderzoek Socialisme in postkoloniale Caribische kunst en architectuur.
Tijdens de Koude Oorlog werden de Engels-Caribische naties onafhankelijk en begon hun toekomst zich te vormen. Rooney richt zich op de Caribische naties die na koloniale overheersing het socialisme omarmden. Zij laat zien hoe het socialistische gedachtegoed kunst, architectuur en cultureel beleid beïnvloedde, en leidde tot uitwisseling met gelijkdenkende landen in de regio en Europa. Ook onderzoekt zij hoe dit zich verhoudt tot de vrijheidsdroom in deze landen. De resultaten vormen een bron voor iedereen die wil begrijpen hoe cultuur is gebruikt om ongelijkheid, ontstaan uit het koloniaal verleden, aan te vechten.
Lees verder
Financieel econoom Xuan Wang ontvangt de Veni voor zijn onderzoek Winsten en verliezen van centrale banken: macrofinanciële gevolgen en gevolgen voor ongelijkheid.
Centrale banken kampen met ongekende winstverliezen door rentestrijgingen om inflatie te bestrijden: de Amerikaanse Federal Reserve rapporteerde een verlies van $114,3 miljard in 2023, terwijl de Europese Centrale Bank haar eerste jaarlijkse verlies sinds 2004 noteerde. Deze verliezen verminderen overboekingen naar regeringen, ondermijnen mogelijke het monetair beleid en beïnvloeden de kosten van levensonderhoud en schuldenlast van bedrijven. Wang onderzoekt hoe centrale bankwinsten/verliezen inflatie, activaprijzen en welvaartsverdeling beïnvloeden. Door een nieuw macro-economisch kader te ontwikkelen levert zijn onderzoek bruikbare inzichten op voor beleidsmakers en draagt bij aan debatten over de operaties van centrale banken, vooral binnen het eurosysteem.
Lees verder
Jessie van Wezenbeek van Amsterdam UMC ontvangt een Veni voor haar onderzoek Geavanceerd begrip van rechterhartfalen bij patiënten met een linkerventrikel-ondersteuningsapparaat (AURORA).
Rechterhartfalen na een steunhart: begrijpen, voorspellen en eerder herkennen. Rechterhartfalen komt vaak voor na het plaatsen van een steunhart (LVAD) bij patiënten met eindstadium hartfalen. Dit leidt tot complicaties, langere ziekenhuisopnames en hoge sterfte. Van Wezenbeek richt zich op het beter begrijpen, voorspellen en eerder herkennen van rechterhartfalen na een steunhart. Hierbij onderzoekt zij de rechterhartfunctie, het rechterhartweefsel en de rol van ontsteking in detail. Haar onderzoek draagt bij aan een betere selectie van patiënten voor een steunhart en verbetert de zorg en overleving voor patiënten met hartfalen.
Organisatiewetenschapper Marieke van Wieringen ontvangt de Veni voor haar onderzoek Gelijkwaardige kennisuitwisseling in de langdurige zorg.
Verzorgenden Individuele Gezondheidszorg (VIG) verlenen het grootste deel van de zorg in Nederlandse verpleeghuizen, maar hun kennis wordt vaak ondergewaardeerd door collega’s met een hogere status, zoals verpleegkundigen. Met een toekomstig alarmerend tekort aan VIG is erkenning van hun kennis essentieel om beroepsleden te behouden en nieuwe leden aan te trekken. Van Wieringen onderzoekt hoe en waarom de onderwaardering van VIG zich manifesteert in sociale systemen, beleidsregels en in interacties tussen verschillende beroepsgroepen op de werkvloer, hoe VIG dit ervaren en hoe ze weerstand bieden. Daarnaast zal zij praktische inzichten bieden voor meer gelijkwaardige kennisuitwisseling in de langdurige zorg.
Lees verder
Talentprogramma
Het NWO-Talentprogramma geeft onderzoekers de vrijheid om vanuit creativiteit en passie eigen onderzoek te doen. Zij ontvangen maximaal 320.000 euro. Het programma stimuleert vernieuwing en nieuwsgierigheid. Vrij onderzoek draagt bij aan en bereid ons voor op de maatschappij van morgen. Daarom zet NWO in op een diversiteit aan wetenschappers, domeinen en achtergronden. Veni maakt samen met de Vidi- en Vici-beurzen deel uit van het Talentprogramma.
NWO selecteert onderzoekers op basis van de wetenschappelijke kwaliteit en het innovatieve karakter van het onderzoeksvoorstel, de wetenschappelijke en/of maatschappelijke impact van het voorgestelde project en de kwaliteit van de onderzoeker. Lees verder op de website van NWO
