De Vrije Universiteit Amsterdam is trots op de jonge wetenschappers die met hun onderzoeksvoorstellen de impact van wetenschappelijk onderzoek ruimschoots aantonen. De laureaten zijn, in alfabetische volgorde:
Klimaatjurist Tim Bleeker ontvangt de Veni voor zijn onderzoek The Corporate Climate Transition Plan: Clarifying, Embedding and Enforcing Reduction Targets.
Ieder groot bedrijf heeft er een nodig, ze zouden de wereld moeten redden, maar bijna niemand weet wat ze inhouden: klimaattransitieplannen. Door nieuwe Europese regels moeten bedrijven een klimaattransitieplan ontwikkelen met doelstellingen voor broeikasgasreductie, om te waarborgen dat hun bedrijfsmodel verenigbaar is met de doelen uit het Parijs-akkoord. Dit juridische instrument tegen klimaatverandering is essentieel om gevaarlijke opwarming te voorkomen, maar veroorzaakt tegelijkertijd ernstige rechtsonzekerheid bij bedrijven. Bleeker wil de juridische status van het klimaattransitieplan verduidelijken, de verhouding van emissiereductiedoelstellingen tot rechten en andere plichten van het bedrijf verhelderen, en de handhavingsmogelijkheden van emissiereductiedoelstellingen verkennen.
Lees verder
Theoloog Yusuf Çelik ontvangt een Veni voor zijn onderzoek Jews to Muslims: Digitally tracing the legacies of the Banu Quray?a in the formation of the Islamic tradition.
In 627 werden de volwassen mannen van de laatste Joodse stam in Medina wegens verraad met de dood berecht. Enkel vrouwen, minderjarigen en eerdere bekeerlingen overleefden en werden opgenomen in de islamitische gemeenschap. Çelik onderzoekt met behulp van computationele methoden naar de bijdrage van deze overlevenden aan de premoderne islamitische traditie. Hierbij legt hij een nadruk op hun Joodse achtergrond. Çeliks hypothese is dat de unieke Joodse achtergrond van de Banū Qurayẓa, hoewel vaak over het hoofd gezien in eerder onderzoek, de interpretatie van de Koran en beoefening van de Sharia van latere generaties merkbaar hebben gevormd.
Lees verder
Paolo D'Imporzano ontvangt de Veni voor zijn onderzoek Studying isotopes, elements and binders of pigments in paintings for authentication.
De verhoudingen van de isotopen van lood onthullen gedetailleerde informatie over loodwitpigmenten in schilderijen. Deze informatie kan worden gebruikt voor authenticatiedoeleinden, maar is vaak niet voldoende. D'Imporzano lost dit probleem op door data van loodisotopen met elementaire data van loodwit te integreren de samenstelling van het bindmiddel van hetzelfde pigment. Hij zal nieuwe geavanceerde laboratoriumtechnieken gebruiken om de chemische samenstelling van verfmonsters in goed gedocumenteerde schilderijen te bepalen. D'Imporzano combineert de gegevens om modellen te genereren die worden gebruikt voor het bestuderen van schilderijen en de authenticatie ervan.
Scheikundige Arno Förster ontvangt de Veni voor zijn onderzoek Quantum by quantum: Simulation of photochemistry with Green’s function embedding methods.
Een groot probleem in de chemie en biologie is te begrijpen hoe grote moleculen op licht reageren. Theoretische simulaties kunnen helpen bij het ontrafelen van de onderliggende mechanismen. De momenteel bekende simulatietechnieken zijn ofwel goedkoop maar beperkt in nauwkeurigheid, of nauwkeurig maar duur. Förster stelt een verdeling van het probleem voor waarbij de dure methode alleen wordt toegepast op een klein deelprobleem waarvoor hoge nauwkeurigheid vereist is, maar het grootste deel van de berekening wordt uitgevoerd met de goedkopere methode waarbij beperkte nauwkeurigheid volstaat. Deze techniek zal het bestuderen van excitaties van complexe moleculen met hoge nauwkeurigheid vereenvoudigen.
Eonometrist Marina Friedrich ontvangt de Veni voor haar onderzoek Climetrics: Bringing together econometrics and climate sciences.
Gegeven de wereldwijde klimaatverandering is er een hoge nood aan het beter begrijpen van de ontwikkelingen en relaties tussen klimaat observaties. Econometrie kan hierbij helpen door het aanbieden van data-analyse tools. Desondanks staan klimaatonderzoekers voor twee grote uitdagingen: niet alle analyse tools zijn geschikt voor klimaat data, en veel tools zijn ook maar beperkt publiek toegankelijk. Friedrich pakt deze uitdagingen aan door een nieuwe methode te ontwikkelen voor de analyse van klimaat relaties onderhevig aan structurele veranderingen, en door bestaande methoden publiek beschikbaar te maken via open-source en gebruiksvriendelijke software.
Lees verder
Helga Haberfehlner van Amsterdam UMC ontvangt de Veni voor haar onderzoek Multimodal learning for automated assessment and monitoring of dystonia in childhood.
Dystonie is een hersenaandoening gekenmerkt door onvrijwillige bewegingen en houdingen. Op kinderleeftijd komt dystonie voor bij aangeboren en verworven hersenaandoeningen. Het beoorden en monitoren van dystonie is uitdagend omdat symptomen gedurende de dag variëren en verergeren met stress, emoties of pijn. Om variatie van dystonie en interactie met fysiologische veranderingen vast te leggen, zal Haberfehlner metingen met video's en draagbare sensoren uitvoeren. Zij past geavanceerde analysetechnieken gebaseerd op kunstmatige intelligentie toe om een eenvoudig toepasbare methode te ontwikkelen voor geautomatiseerde en frequente dystoniemonitoring in de thuissituatie. Deze methode heeft het potentieel om bij te dragen aan een optimale behandeling van dystonie.
Wiskundige Pol van Hoften ontvangt de Veni voor zijn onderzoek New cases of zeta functions of Shimura varieties.
Hasse–Weil zeta functies zijn generalisaties van Riemann’s beroemde zeta functie en spelen een belangrijke rol in de moderne algebraïsche getaltheorie. Van Hoften bespreekt nieuwe strategieën om de Hasse–Weil zeta functies van Shimura variëteiten uit te rekenen. Deze zeta functies zijn produkten van lokale zeta functies, een voor elk priemgetal p. Deze lokale zeta functies zijn bekend voor bijna alle priemgetallen p. Voor de resterende priemgetallen (de zogenaamde “hele slechte” priemgetallen), gaat hij de lokale zetafuncties uitrekenen.
Universitair docent EU-recht Dion Kramer ontvangt de Veni voor zijn onderzoek Whom to Shelter? (Re)Bordering Homelessness Support in the European Union.
In veel Europese steden bestaat een groot deel van de dak- en thuislozen uit burgers van andere EU-lidstaten. In Nederland hebben deze EU-burgers vaak geen toegang tot de reguliere daklozenopvang en vormen zij inmiddels de grootste groep buitenslapers. Kramer onderzoekt dak- en thuisloosheid vanuit het perspectief van EU-burgerschap, een juridische status die een uitgebreid recht op gelijke behandeling veronderstelt. Hij analyseert niet alleen systematisch de rechten van dakloze EU-burgers, maar onderzoekt ook hoe lokale overheden in Nederland en andere EU-lidstaten hun daklozenondersteuning reorganiseren als reactie op de groeiende aantallen dakloze EU-burgers.
Lees verder
Journalistiekwetenschapper Kenza Lamot ontvangt de Veni voor haar onderzoek Beyond Clicks and Metrics. Understanding the News Audience in the Digital Era.
Nieuwsmedia analyseren tegenwoordig het gedrag van gebruikers via metrieken die kliks en aandacht meten, om zich te kunnen oriënteren in een meer competitieve, digitale nieuwsomgeving. Velen geloven immers dat grotere publieksbetrokkenheid de oplossing zou kunnen zijn voor de huidige crises in de journalistiek, zoals financiële instabiliteit en nieuwsmijding. Maar door die publieksbetrokkenheid vooral via kwantitatieve metrieken te benaderen, riskeert men tot een verkeerd begrip te komen van wat het publiek eigenlijk waardeert aan journalistiek. Lamot wil die kwantitatieve metrieken uitdiepen en zo een beter begrip ontwikkelen van het publiek in het digitale tijdperk en de gevolgen voor de democratische samenleving.
Lees verder
Politicoloog Alberto López Ortega ontvangt de Veni voor zijn onderzoek Selectively (il)liberal citizens.
Waarom zijn steeds meer West-Europeanen voorstander van LGBT+-rechten en gendergelijkheid, terwijl ze tegelijkertijd op extreemrechtse partijen stemmen die tegen deze principes zijn? López Ortega introduceert een innovatief theoretisch en methodologisch raamwerk om te verklaren hoe etnische identiteiten de steun van burgers voor liberale waarden en hun stem op extreemrechtse partijen beïnvloeden. Met geavanceerde methoden zoals AI-visuele experimenten die realistische scenario's nabootsen, legt hij het causale mechanisme bloot waarmee democratische normen worden ondermijnd, terwijl tegelijkertijd direct toepasbare strategieën worden ontwikkeld om liberale waarden te versterken. In samenwerking met een internationale organisatie voor LGBT+-rechten zullen deze strategieën worden geïmplementeerd.
Lees verder
Wiskundige Raffaella Mulas ontvangt de Veni voor haar onderzoek Graphs and Hypergraphs: from Combinatorics to Network Science and back.
Grafen en hypergrafen dagen combinatorici uit sinds 1736 en 1931, respectievelijk. Bovendien vinden wetenschappers sinds de afgelopen twee decennia in een rap tempo toepassingen van grafen, wat tot het ontstaan van de netwerkwetenschap als haar eigen discipline heeft geleid, waarbinnen hypergrafen steeds meer aandacht ontvangen. Desalniettemin gebruiken combinatorici en netwerkwetenschappers vaak verschillende talen en methodologieën. Mulas wil haar interdisciplinaire profiel gebruiken om te werken aan een vlecht waarin combinatoriek, spectrale theorie en toepassingen (binnen gebieden zoals netwerkwetenschap en machine learning) elkaar zullen inspireren en samen verder zullen komen, in plaats van onafhankelijk van elkaar.
Computerwetenschapper Yasamin Nazari ontvangt de Veni voor haar onderzoek Dynamic graph algorithms: distances and clustering.
Veel fundamentele computationele taken worden uitgevoerd op een graaf; een wiskundige abstractie van de interacties in een netwerk. In veel toepassingen is de gegeven graaf dynamisch, wat wil zeggen dat hij verandert met de tijd en de output na elke update moet worden aangepast. Nazari focust op het ontwikkelen van algoritmes voor twee problemen in dynamische grafen namelijk: Het onderhouden van een datastructuur voor goede benaderingen van afstanden tussen punten in het netwerken het verdelen van de graaf in clusters, zodat soortgelijke punten in hetzelfde cluster zitten. Twee punten zijn soortgelijk als ze dicht bij elkaar liggen.
Geoarcheoloog Flora Schilt ontvangt de Veni voor haar onderzoek SPARKS - Unravelling the Ancient Fire Tapestry: A Study of Pyrotechnology, Archaeological Traditions, and Forager Mobility in Central Africa.
Vuur was onmisbaar in het leven van vroege jager-verzamelaars, niet alleen vanwege de warmte, maar ook voor koken, sociale bijeenkomsten en crematies. Sporen van deze activiteiten worden zelden gevonden, wat de studie van ontwikkelingen in vuurtechnologie bemoeilijkt. Schilt onderzoekt in SPARKS zeldzame vuurresten, waaronder de vroegste brandstapel in Afrika. De resten zijn ontdekt in zes abri's in Malawi, daterend van ~30.000 tot ~2.000 jaar geleden. In deze periode nam de mobiliteit van jager-verzamelaars in Centraal-Afrika sterk af. Met microscopische analyse van afzettingen hoopt Schilt inzicht te krijgen in de dynamische relatie tussen pyrotechnologie, materiële cultuur en mobiliteit.
Lees verder
Bewegingswetenschapper Janneke Schwaner krijgt de Veni voor haar onderzoek Mechano-sensory properties of skeletal muscles in agile locomotion.
Lopen over complex terrein, zoals bospaden of trappen, gaat ons zichtbaar gemakkelijk af omdat onze spieren en zintuigen samenwerken om onze wendbaarheid te behouden. Maar onderzoekers begrijpen nog niet helemaal hoe deze samenwerking precies werkt en hoe het bijdraagt aan onze beweeglijkheid, benadrukt door het huidige onvermogen om echt wendbare robots te ontwikkelen. Hier combineert Schwaner twee experimentele technieken met nieuwe spierskelet modellen, om te begrijpen hoe spieren en zintuigen ervoor zorgen dat we goed kunnen bewegen op ingewikkeld, natuurlijk terrein. De uitkomst zullen beter (menselijke) spierskeletmodellen en in verdere ontwikkeling van hulpmiddelen voor mobiliteit en revalidatie zijn.
Lees verder
Universitair docent Publieke administratie Kristina Weißmüller ontvangt de Veni voor haar onderzoek Effective Anti-Corruption Strategies for Public Organizations.
Bestuurscorruptie is wereldwijd een onopgelost probleem dat ernstige maatschappelijke schade veroorzaakt. Anticorruptieregelgeving verwaarloost de menselijke factor in de uitdaging om dit beleid te vertalen naar effectieve strategieën binnen organisatorische contexten. Weißmüller ontwikkelt een nieuw multidimensioneel raamwerk en empirisch bewijs dat verklaart waarom sommige publieke organisaties corrupter zijn dan andere, welke anticorruptiestrategieën werken onder welke voorwaarden en ook waarom. Door meerlandenonderzoek met gemengde methoden uit te voeren, biedt Weißmüller nieuwe inzichten in hoe overheidsorganisaties corruptierisico's op een alomvattende manier kunnen beheersen. Daardoor kunnen anticorruptiestrategieën effectiever worden opgezet door de integratie van onderzoeksinzichten over publieke integriteit, compliance management en psychologie.
Lees verder
Vera Wiersma van Amsterdam UMC ontvangt een Veni voor haar onderzoek Ongelukkige relatie: comorbide pathologieën in de ziekte van Alzheimer.
De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende oorzaak van dementie. Het eiwit tau en eiwitfragment Aβ vormen afwijkende klonten in de hersenen van Alzheimerpatiënten. Bij ongeveer de helft van de patiënten hoopt ook het eiwit TDP-43 zich op in neuronen. Deze comorbide TDP-43 pathologie versnelt cognitieve achteruitgang, maar de biologische oorzaak is onduidelijk. Wiersma maakt in haar onderzoek gebruik van hersenweefsel en neurale celkweekmodellen om de oorsprong van TDP-43 co-pathologie in de ziekte van Alzheimer te bepalen, een belangrijke stap naar het ontwikkelen van gepersonaliseerde medicijnen.
Econometrist Etienne Wijler ontvangt de Veni voor zijn onderzoek Statistical inference for high-dimensional, non-stationary time series.
Vorderingen in informatieverzameltechnologie hebben het verzamelen van grote datasets mogelijk gemaakt, met immense potentie voor wetenschappelijke ontdekkingen en datagedreven besluitvorming. Echter, bestaande methodes om grote datasets te analyseren zijn beperkt toepasbaar in vakgebieden zoals economie en klimatologie, waar de tijdsafhankelijke en trendmatige aard van waarneming over tijd leiden tot onnauwkeurige voorspellingen en misleidende conclusies. Wijler zal gespecialiseerde methodes ontwikkelen voor betrouwbare informatie-extractie en onzekerheidskwantificatie gebaseerd op dergelijke uitdagende data. Met deze methodes analyseert hij de invloed van regionale variaties in broeikasgasemissies op klimaatverandering, om zo een verbeterd kader te bieden voor het ontwikkelen van, en kwantificeren van risico’s in, klimaatbeleid.
Lees verder
Josjan Zijlmans van Amsterdam UMC ontvangt een Veni voor zijn onderzoek Getraumatiseerde jongeren helpen praten met psychedelica.
Posttraumatische-stressstoornis is een ernstige aandoening die veel voorkomt bij jongeren. Wanneer deze niet op tijd behandeld wordt kan dit levenslange gevolgen hebben. Hoewel effectieve therapieën bestaan, is een kwart tot de helft van adolescenten hier niet goed mee geholpen. Dit komt vaak omdat het emotioneel moeilijk is om over een trauma te praten. Therapie met psychedelica is een nieuwe, innovatieve manier om deze moeilijk te behandelen groep mogelijk toch te kunnen helpen. Zijlmans onderzoekt of deze therapievorm geschikt is voor adolescenten, hoe het hen kan helpen, en of de effecten verschillen van die bij volwassenen.
Talentprogramma
Het NWO-Talentprogramma geeft onderzoekers de vrijheid om vanuit creativiteit en passie eigen onderzoek te doen. Zij ontvangen maximaal 320.000 euro. Het programma stimuleert vernieuwing en nieuwsgierigheid. Vrij onderzoek draagt bij aan en bereid ons voor op de maatschappij van morgen. Daarom zet NWO in op een diversiteit aan wetenschappers, domeinen en achtergronden. Veni maakt samen met de Vidi- en Vici-beurzen deel uit van het Talentprogramma.
NWO selecteert onderzoekers op basis van de wetenschappelijke kwaliteit en het innovatieve karakter van het onderzoeksvoorstel, de wetenschappelijke en/of maatschappelijke impact van het voorgestelde project en de kwaliteit van de onderzoeker. Lees verder op de website van NWO
