De laureaten zijn, in alfabetische volgorde:
Communicatiewetenschapper Ming Boyer ontvangt de Veni voor zijn onderzoek Inclusief publiek debat en identiteitspolitiek. De constructie, samenstelling en gevolgen van communicatie door dominante en gemarginaliseerde groepen.
Hoe verschillen dominante en gemarginaliseerde groepen in hun communicatie over identiteitspolitiek? Hoe beïnvloedt hun communicatie de toegang tot het maatschappelijk debat en overtuigingskracht op het publiek? Nu politiek steeds vaker expliciet over specifieke groepen gaat (bijvoorbeeld gebaseerd op gender of etniciteit), is dit cruciaal voor een gezonde democratie. Helaas bemoeilijken uitdagingen in het meten van emoties in videomateriaal en problemen rondom sociale wenselijkheid vooruitgang in onze kennis. Met innovatieve automatische herkenningsmethoden van emoties in gezichtsuitdrukkingen en stemgeluid, en grensverleggende fysiologische metingen van emoties, onderzoekt Boyer het democratisch functioneren van de media en vooruitgangsperspectieven voor journalistiek en de samenleving.
Lees verder
Strafrechtdeskundige Yannick van den Brink ontvangt een Veni voor zijn onderzoek Ongelijkheid in het jeugdstrafrecht: Hoe aan te pakken?
Er is groeiend wetenschappelijk bewijs voor ongelijkheden in jeugdstrafrechtelijke beslissingen. Jongeren met een migratieachtergrond, met een beperking en/of een lage sociaaleconomische status hebben meer kans om als verdachte te worden aangemerkt, te worden vervolgd en in detentie te belanden. Hoe komen ongelijkheden in jeugdstrafrechtelijke beslissingen tot stand? Hoe bewegen ongelijkheden door verschillende stadia van het jeugdstrafproces? En hoe verhouden deze zich tot ongelijkheden in aangrenzende systemen, zoals het onderwijs en de jeugdbescherming? Van den Brink zoekt antwoorden op deze vragen, die hard nodig zijn om een eerlijke, gelijke en effectieve jeugdstrafrechtpraktijk te realiseren, in Nederland en daarbuiten.
Lees verder
Systeembioloog Catalin Bunduc ontvangt de Veni voor zijn onderzoek Op heterdaad betrapt - de innerlijke werking van het type VII-secretiemechanisme van Mycobacterium tuberculosis.
De tuberculosebacterie beschermt zich tegen ons immuunsysteem en tegen antibiotica met een bijna ondoordringbare celwand. Echter, om virulentiefactoren af te scheiden, zijn er toch kanalen in deze celwand nodig. Deze worden gevormd door de zogenaamde type VII secretiesystemen. Bunduc gaat onderzoeken hoe deze type VII secretiesystemen precies in staat zijn om eiwitten af te scheiden zonder de functie van de mycobacteriële celwand in gevaar te brengen. Inzicht in deze zwakke plekken in de celwand zal aanleiding geven tot nieuwe strategieën voor de bestrijding van tuberculose.
Lees verder
URC-hoogleraar Strategie, Technologie & Innovatie Fleur Deken ontvangt de Veni voor haar onderzoek Samenwerkingsroutines voor missiegedreven innovatie.
Steeds vaker bundelen groepen diverse organisaties hun krachten om zogenaamde missiegedreven innovaties te ontwikkelen: innovatieve oplossingen voor onze grote maatschappelijke uitdagingen. Dergelijke samenwerkingen worden gehinderd door traditionele samenwerkingsroutines en -praktijken. Er is echter verrassend weinig kennis over welke samenwerkingsroutines organisaties in staat stellen om missiegedreven innovaties te ontwikkelen. Door middel van vergelijkend procesonderzoek binnen vijf diverse organisaties geeft Deken inzicht in welke samenwerkingsroutines missiegedreven innovatie ondersteunen, en hoe organisaties dergelijke routines kunnen ontwikkelen. Zij maakt gebruik van een innovatieve ‘open science’ methode voor het hergebruik van casestudie datasets om de onderzoeksresultaten te completeren en valideren.
Lees verder
Natuurkundige Laura Dreissen ontvangt de Veni voor haar onderzoek Zoeken naar fysica buiten het standaardmodel met kwantumverstrengelde ionen.
Het begrijpen van de aard van donkere materie is een van de grootste uitdagingen in de hedendaagse fysica. Een gevoelige kwantumsensor, gebaseerd op verstrengelde ionen zal ontwikkeld worden om te zoeken naar interacties tussen "normale" en donkere materiedeeltjes. Met behulp van elektrische velden en laserlicht zullen de ionen in de ruimte worden gevangen en afgekoeld tot bijna het absolute nulpunt. De sensor wordt zo ontworpen dat ongewenste signalen afkomstig van omgevingsruis worden verworpen, terwijl signalen geïnduceerd door donkere materiedeeltjes gemeten kunnen worden met hoge gevoeligheid. Deze nieuwe kwantumsensor opent een nog onontdekt parameterbereik in de zoektocht naar donkere materiedeeltjes.
Lees verder
Neurowetenschapper Femke Feringa ontvangt de Veni voor haar onderzoek Celveroudering in Alzheimer de sleutel naar therapie.
We weten nog steeds niet hoe Alzheimer ontstaat en daarom zijn er geen curatieve behandelopties. Verhoogde ophoping van verouderde (senescent) cellen kan mogelijk bijdragen aan het ontstaan van Alzheimer. Feringa genereert astrocyten (supportcellen van het brein) van humane geïnduceerde stamcellen om te onderzoeken hoe de Alzheimer risico mutatie APOE4 bijdraagt aan veroudering van deze cellen. De mechanistische inzichten die hiermee worden verkregen zijn cruciaal voor de ontwikkeling van nieuwe Alzheimertherapie gericht op deze verouderde cellen.
Lees verder
Econoom Ana Figueiredo ontvangt de Veni voor haar onderzoek Zelfverzekering via Tijdelijk Werk.
Begrijpen hoe werklozen werk zoeken, is de eerste stap in het ontwerpen van effectief arbeidsmarktbeleid. Bijvoorbeeld: vermogende werknemers hebben meer mogelijkheden om hun zoektijd te verlengen door hun vermogen in te zetten, terwijl dit voor werknemers met weinig vermogen geen optie is. In plaats daarvan zoeken zij laagdrempelige, tijdelijke, banen om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien. Het is niet duidelijk welke soort (laagdrempelige) banen deze werknemers aannemen om hun werkloosheid te verkorten. Dit project onderzoekt wat de impact is van vermogen op het aannemen van laagdrempelig tijdelijk werk na baanverlies, en de lange-termijn gevolgen hiervan.
Lees verder
Journalistiekwetenschapper Tim Groot Kormelink ontvangt de Veni voor zijn onderzoek Voorbij het nieuws: Hoe mensen inzichten ontwikkelen over maatschappelijke vraagstukken.
Van het ochtendjournaal tot viral TikTok-filmpjes: er komt non-stop informatie op ons af. Tim Groot Kormelink leert ons met zijn onderzoek hoe mensen uit deze informatiestroom inzichten ontwikkelen over maatschappelijke vraagstukken. Hierbij kijkt hij in het bijzonder naar welke rol verschillende mediaplatforms en -genres spelen, alsook de invloed van de sociale omgeving. Hij combineert de nieuwste computationele en etnografische methoden om zowel het gedrag als de ervaringen van mensen in beeld te brengen.
Wiskundige Rianne de Heide ontvangt de Veni voor haar onderzoek E-waarden voor meervoudig testen.
De Heide wil statistische methodes ontwikkelen die flexibel zijn in verschillende opzichten: qua mogelijkheden om studies uit te breiden of juist te stoppen wanneer je wilt, en qua mogelijkheden om hypotheses toe te voegen of te verwijderen wanneer je wilt, terwijl data blijft binnenkomen. Standaard statistische methodes gebaseerd op p-waardes, betrouwbaarheidsintervallen, of Bayesiaanse statistiek kunnen dit niet bieden: ons nieuwe paradigma van hypothesetoetsen met e-waardes wel. Zij wil een theorie ontwikkelen voor meervoudig hypothesetoetsen gebaseerd op e-waardes, waarbij vele hypotheses tegelijk kunnen worden getoetst, een probleem dat alomtegenwoordig is in toepassingen als genomics en hersenonderzoek.
Lees verder
Universitair docent Mediastudies Marek Jancovic ontvangt de Veni voor zijn onderzoek Landbouw en de wereldwijde geschiedenis van de productie van celluloidfilms.
Voordat films digitaal werden, was celluloidfilm de basis voor films. Celluloid is een kunststof gemaakt met landbouwproducten zoals kamfer, gelatine en katoen. Veel van deze materialen werden gewonnen in gekoloniseerde gebieden van de wereld voordat ze in Europa en Noord-Amerika werden verwerkt. Door de handelsroutes en toeleveringsketens in kaart te brengen zal Jancovic duidelijk maken hoe afhankelijk de filmindustrie was van landbouwproducten en de vraag hiernaar heeft aangejaagd. Hij zal blootleggen hoe de filmindustrie heeft bijgedragen aan een wereldwijd economisch systeem dat afhankelijk is van planten, dieren, kunststoffen, stikstof en andere materialen.
Econoom Nadine Ketel ontvangt de Veni voor haar onderzoek Invloed van de omgeving en selectieprocedures op kansenongelijkheid in het onderwijs.
Een van de belangrijkste keuzes vroeg in het leven betreft het niveau en soort van het gevolgde onderwijs. Ketel gaat bestuderen hoe keuzes voor hoger onderwijs worden beïnvloed door iemands familie en buurt en te onderzoeken of toelatingsprocedures de toegang tot onderwijs beperken. Zij onderzoekt langetermijneffecten van uitgeloot worden op de school van eerste voorkeur, schat in hoeverre directe familieleden en buren de keuze voor hoger onderwijs beïnvloeden en bestudeert of selectie in het hoger onderwijs de bestaande kansenongelijkheid op basis van sociaaleconomische achtergrond vergroot. Haar resultaten dragen bij aan de kennis over gelijkwaardige toelatingsprocedures.
Lees verder
Kunsthistoricus Kyveli Mavrokordopoulou krijgt de Veni voor haar onderzoek Uranium Matters: An Interdisciplinary Study of Radiotoxicity in the Arts.
Uranium, de grondstof voor nucleaire technologie, is onderbelicht gebleven in de geschiedenis van het ‘atoomtijdperk’. Kunstgeschiedenis is zich pas recent langzaam gaan richten op kunstwerken die uranium als thema gebruiken dan wel het element zelf inzetten. Mavrokordopoulou bekijkt het element uranium in kunst van de twintigste- en eenentwintigste-eeuw, nu kunstenaars zich eindelijk ook zijn gaan verdiepen in de geschiedenis van uraniumdelving, met de ecologische implicaties en de giftige gevolgen ervan. Door het element uranium in en door kunst te onderzoeken, verbindt zij haar onderzoek milieurechtvaardigheid met kunstpraktijken.
Klimaatwetenschapper Marleen de Ruiter ontvangt de Veni voor haar onderzoek Wanneer het totaal anders is dan de som der delen: ons begrip van opeenvolgende rampen als gevolg van natuurrampen en ziekte-uitbraken verbeteren.
Wetenschappers begrijpen niet goed wanneer, waar en hoe vaak opeenvolgende natuurrampen leiden tot ziekte uitbraken en welke factoren hierbij een rol spelen. Een overstroming als gevolg van een storm kan bijvoorbeeld leiden tot een uitbraak van ziektes zoals cholera, maar dat hoeft niet per se. De Ruiter berekent de kansen voor de hele wereld dat opeenvolgende natuurrampen gevolgd worden door een ziekte uitbraak en helpt om beter te begrijpen waarom sommige gemeenschappen kwetsbaarder zijn voor de uitbraak van ziektes na natuurrampen dan andere. Met deze kennis kunnen wetenschappers en beleidsmakers de samenleving beter voorbereiden op dergelijke rampen.
Lees verder
Natuurkundige John Sheil ontvangt de Veni voor zijn onderzoek Straling-hydrodynamische modellering van EUV-bronplasma's van de volgende generatie voor nanolithografie (ARIES).
De meest geavanceerde computerchips worden tegenwoordig vervaardigd door silicium wafers bloot te stellen aan extreem ultraviolette (EUV) straling afkomstig van miljoen graden hete plasmavuurballen. De steeds toenemende vraag naar slimmere, groenere chips, zal het noodzakelijk maken om steeds helderdere plasmavuurballen te produceren op een duurzame, energie-efficiënte manier. In ARIES gaat Sheil nieuwe methodes ontwikkelen om het vermogen en de efficiëntie van plasma EUV-bronnen te verhogen. Door een unieke combinatie van modellering en experimenteel onderzoek ontrafelt hij de fysica van EUV-generatie en -transport in lasergedreven plasma's en deze aanwenden om de EUV-bronnen van morgen te ontwerpen.
Lees verder
Paleoklimatoloog Niels de Winter ontvangt de Veni voor zijn onderzoek MACRO: Meer nauwkeurige klimaatreconstructies van fossiel water in tweekleppige schelpen.
Schelpen leggen gedetailleerde informatie vast over het klimaat waarin ze groeien. Die klimaatinformatie helpt ons de prognoses voor het toekomstig klimaat te verbeteren. Minuscule druppeltjes water worden gevangen in de kalkkristallen tijdens de groei, en vormen een nieuwe bron van informatie over schelpgroei en klimaat. Nieuwe labtechnieken maken het nu mogelijk om de chemische samenstelling van dit “fossiel water” te meten in schelpen gekweekt in het lab, en in schelpfossielen van dieren die leefden tijdens perioden met een warm klimaat. Deze metingen leren ons hoe schelpen groeien en hoe ze bewaard blijven in oude zeebodemsedimenten, wat leidt tot nauwkeurigere klimaatreconstructies.
Lees verder
Talentprogramma
Het NWO-Talentprogramma geeft onderzoekers de vrijheid om vanuit creativiteit en passie eigen onderzoek te doen. Zij ontvangen maximaal 280.000 euro. Het programma stimuleert vernieuwing en nieuwsgierigheid. Vrij onderzoek draagt bij aan en bereid ons voor op de maatschappij van morgen. Daarom zet NWO in op een diversiteit aan wetenschappers, domeinen en achtergronden. Veni maakt samen met de Vidi- en Vici-beurzen deel uit van het Talentprogramma.
NWO selecteert onderzoekers op basis van de wetenschappelijke kwaliteit en het innovatieve karakter van het onderzoeksvoorstel, de wetenschappelijke en/of maatschappelijke impact van het voorgestelde project en de kwaliteit van de onderzoeker.
Lees verder op de website van NWO
