Een van de oorzaken van de replicatiecrisis is het gebruik van statistiek op een manier waar het niet geschikt voor is. In de gangbare statistiek wordt gewerkt met de p-waarde, een waarde waarmee wordt bepaald of een uitkomst statistisch significant is. Een onderzoeker die daarmee werkt mag geen proefpersonen toevoegen aan een experiment als het onderzoek veelbelovend lijkt. Veel onderzoekers doen dit toch, en dit kan leiden tot fout-positieven: het lijkt alsof je iets gevonden hebt, bijvoorbeeld dat een medicijn beter werkt dan een placebo, maar dat is niet zo.
Nieuwe statistiek
De afgelopen jaren wordt op een aantal plekken in de wereld gewerkt aan een nieuwe theorie voor dit soort statistiek, gebaseerd op de zogenaamde "e-waarde". Deze nieuwe theorie is veel flexibeler: als onderzoeker mag je bijvoorbeeld kijken naar je resultaten en op basis daarvan besluiten of je nog meer proefpersonen aan je experiment toevoegt, maar de kans op fout-positieven blijft hetzelfde. De Heide is één van de pioniers in dit vakgebied.
Meervoudig hypothesetoetsen
In bepaalde vakgebieden zoals genetica en de analyse van hersenscans wordt niet één, maar honderdduizenden hypothesetoetsen tegelijk gedaan. Op een hersenscan wordt het brein verdeeld in honderdduizenden voxels (3D-pixels). Voor elke voxel wordt getoetst: is hier hersenactiviteit of niet? Dit leidt tot een grote kans op fout-positieven. In haar Veni-onderzoek gaat Rianne wiskundige theorie ontwikkelen voor het meervoudig hypothesetoetsen met e-waardes. Zo kan de flexibiliteit die deze nieuwe statistische theorie biedt worden ingezet wanneer er heel veel hypothesetoetsen tegelijk worden gedaan.
Efficiënt en betrouwbaar onderzoek
Met de ontwikkeling van nieuwe wiskundige theorie kan wetenschappelijk onderzoek in alle vakgebieden waar meervoudig hypothesetoetsen plaatsvindt efficiënter en betrouwbaarder worden. Er zijn minder proefpersonen, tijd en geld nodig, en er worden minder fout-positieven gevonden.
Veni
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft aan Rianne de Heide een Veni-financiering toegekend. Zij kan hiermee in de komende drie jaar haar eigen onderzoek naar nieuwe wiskundige theorie voor meervoudig hypothesetoetsen verder ontwikkelen.
Het NWO-Talentprogramma geeft onderzoekers de vrijheid om vanuit creativiteit en passie eigen onderzoek te doen. Zij ontvangen maximaal 280.000 euro. Het programma stimuleert vernieuwing en nieuwsgierigheid. Vrij onderzoek draagt bij aan en bereid ons voor op de maatschappij van morgen. Daarom zet NWO in op een diversiteit aan wetenschappers, domeinen en achtergronden. Veni maakt samen met de Vidi- en Vici-beurzen deel uit van het Talentprogramma.
NWO selecteert onderzoekers op basis van de wetenschappelijke kwaliteit en het innovatieve karakter van het onderzoeksvoorstel, de wetenschappelijke en/of maatschappelijke impact van het voorgestelde project en de kwaliteit van de onderzoeker.