De docent gaat in op de theorieën van Freud en van psychoanalytici na hem.
De cursus begint bij het gedachtengoed van Freud (1856-1939) zelf. Bij Freud staat de vraag centraal wat de mens ten diepste drijft. Hij stelt dat mens wordt aangedreven door seksuele en agressieve driften die verscholen liggen in het onbewuste. Dat onbewuste is op te vatten als de vergaarbak van impulsen die niet gerealiseerd kunnen of mogen worden. Door vormen van zelfcensuur bleven de verlangens, dromen en fantasieën die in het christelijke en burgerlijke Wenen van rond 1900 onwenselijk waren, verborgen voor het bewuste. Allerlei afweermechanismen zorgen voor de ‘verdringing’ van onwelgevallige impulsen: zelfcensuur. Verdringen kost veel energie. Freuds veronderstelling is dat bewustwording van onbewuste impulsen bevrijdend kan werken. Dromen, vrije associatie en ‘freudiaanse versprekingen’ geven een inkijkje in het onbewuste en dragen bij aan die bewustwording en dus de bevrijding van het onbewuste. Die gedachte vormt het fundament van de psychoanalyse.
Freuds gedachten over deze processen waren revolutionair. Veel van zijn begrippen zijn in het dagelijks taalgebruik doorgesijpeld. Maar in onze tijd zijn ze terecht aan kritiek onderhevig.
In de tweede dag zoomt de docent daarom in op de betekenis van Freud in de huidige tijd. Dit doet hij aan de hand van het Oedipuscomplex. Dat neemt bij Freud een centrale positie in bij de ontwikkeling van de man en de vrouw. De seksuele ontwikkeling van het jongetje zou voortkomen uit een identificatie met zijn vader en die van het meisje met haar moeder. Die ‘identificatieobjecten’ waren in Freuds tijd heel duidelijk, omdat mannen en vrouwen toen sterk onderscheiden rollen hadden. In de huidige tijd zijn de man-vrouw rollen veel meer uitwisselbaar. Daar heeft het feminisme een belangrijke invloed op gehad.
Wat betekenen die veranderde rollen voor het Oedipuscomplex? De postmoderne filosoof Deleuze en de psychoanalyticus Guattari nemen het Oedipuscomplex onder de loep. Zij bepleiten een deconstructie van Freuds rigide genderrollen in hun boek ‘Anti-Oedipus’ (1972) en propageren een meer vloeiende benadering van genderrollen. Zij ondersteunen daarmee modernere opvattingen over genderdiversiteit en genderfluïditeit die ook terug te vinden zijn in het werk van de politiek filosoof Judith Butler.
In twee dagen krijgt u meer inzicht in hoe Freud dacht over de menselijke geest. U ziet welke bijdrage Freud kan leveren aan het begrijpen van modern menselijk gedrag. Daarnaast ziet u dat Freuds theorie over de seksuele ontwikkeling van de mens achterhaald is en waarom het belangrijk is om onderscheid te maken tussen sekse en gender.
Onderwijsvorm: 4 hoorcolleges in twee dagen, met gelegenheid tot het stellen van vragen
Literatuur: Digitale hand-outs. Leessuggestie: Calvin Hall - De psychologie van Freud Uitgave Donker, Rotterdam.
Studiebelasting: nihil.
Verwachte voorkennis: Er zijn geen specifieke eisen aan vooropleiding en voorkennis.
Meer over deze cursus
Inleiding
Data, kosten en inschrijven
