Zoals je in een eerdere tip kon lezen, hebben colleges bij activerend onderwijs een belangrijke functie. Maar behalve enthousiasmeren, overzicht bieden van de leerstof en cursusplanning of moeilijke concepten uitleggen, is er meer nodig om studenten tot leren te brengen. In deze tip focussen we op het stimuleren van echt meedenken tijdens het college.
Zinvolle aantekeningen maken
Als studenten alleen maar luisteren of meeschrijven met de docent, zonder actieve verwerking van de stof, dan missen ze een belangrijk leermogelijkheid: zinvolle aantekeningen maken. Dat is namelijk anders dan overschrijven of alleen maar zinnen in hand-outs onderstrepen (dit is alleen in speciale omstandigheden een effectieve leermethode (Yue, Storm, Kornell, Bjork, 2015)).
Wat betekent het om zinvolle aantekeningen te maken? Opschrijven van:
- het onderscheid in hoofdzaken en bijzaken;
- wat je niet begrijpt;
- vragen die je later aan de docent of een medestudent kan vragen;
- welke interessante vragen andere studenten hebben bedacht;
- welk idee je nu langzaam begint te begrijpen;
- de volgorde van belangrijkheid van bijvoorbeeld oorzaak-gevolg relaties;
- voor- en tegenargumenten bij een debat of onderzoeksresultaat;
- welke bronnen de docent echt belangrijk vindt;
- wat je denkt dat de docent echt belangrijk vindt voor het begrip van de stof en mogelijk in een opdracht of toets van belang is;
- wat de vaak abstracte leerdoelen van een cursus nu eigenlijk betekenen;
- hoe het ‘lineaire’ verhaal van de docent samenhangt met andere concepten, of dit tekenen in een diagram.
Je hoeft hierbij het initiatief niet aan de student zelf te laten. Hieronder vier tips om je studenten actiever te laten leren tijdens je college.
Tip 1: neem zelfstudievragen op in je hand-out
Neem zo nu en dan inhoudelijke zelfstudievragen op in je handout. Behandel die vragen in je college. Behandel ze niet door ze direct te beantwoorden, maar door een actieve vorm te kiezen zoals bij de opzet van een buzz-group of peer instruction.
Tip 2: neem open vragen op in je hand-out
Vraag studenten in je hand-out om voor zichzelf vragen te formuleren. Bijvoorbeeld: wat is de belangrijkste volgorde bij oorzaak-gevolg relaties? Wat begrijp je niet? Wat is de relatie met de leerdoelen? Wat zou van belang zijn om te weten voor een uit te voeren opdracht of toets? Besteed in je college actief aandacht aan deze vragen. Zie de volgende tip.
Tip 3: laat studenten nadenken over hun eigen vragen en problemen tijdens je college
Neem een aantal minuten de tijd tijdens of aan het eind van een college en vraag studenten om op te schrijven:
- wat de drie belangrijkste onderwerpen of concepten zijn die tot dan toe zijn behandeld. Vraag de studenten daarna om hun punten te vergelijken met de medestudent naast hen en de beste ideeën met elkaar uit te wisselen (buzz-groups);
- wat ze tot nu toe niet begrijpen. Vraag de studenten daarna om deze vraag te bespreken met een medestudent. Vragen die ze onderling niet kunnen beantwoorden worden plenair besproken (buzz-groups);
- wat voor hen nog onduidelijk is en waar je bij aanvang van het volgende onderwerp of het volgende college op in kan gaan (exit-ticket).
Tip 4: bouw reflectiemomenten in
Bij meer filosofische en ethische onderwerpen leren studenten actiever als ze moeten nadenken (reflecteren) over hun eigen positie en (onbewuste) normatieve oordelen. Reflectie op en evaluatie van de leerstof kun je stimuleren door:
- studenten vanuit verschillende perspectieven (voor/tegen, verschillende rollen, verschillende maatschappelijke belangen) te laten nadenken over een probleem;
- gebruikte concepten te verbinden met voorbeelden uit hun eigen leefwereld of de actualiteit;
- gegeven antwoorden te confronteren met uitdagende, alternatieve visies.
Gebruik bijvoorbeeld de buzz-group-methode om studenten:
- voorbeelden te laten bedenken om gevestigde theorieën ter discussie te stellen;
- verborgen aannames te laten benoemen die een rol spelen in de acceptatie van wetenschappelijk theorieën, of;
- te laten nadenken over wat er zou veranderen bij andere aannames.
Gebruik Mixed Classroom-technieken bij filosofisch, maatschappijgerichte en ethische onderwerpen.
Digitale ondersteuning
Met Mentimeter kun je in de collegezaal snel en anoniem open en gesloten vragen voorleggen aan alle studenten en direct en interactief de resultaten zien. Als docent kun je daar dan snel op reageren. Zo doet iedere student mee!
Je kan er ook voor kiezen om studenten gewoon hun handen op te laten steken. Dat onderbreekt het tempo van je verhaal minder. Bedenk dan wel dat niet iedereen zich daar comfortabel bij kan voelen (bijvoorbeeld vrouwen, studenten uit niet-westerse landen of neurodiverse studenten). Zorg dus dat de sfeer veilig blijft. Zie daarvoor Didactische tip 2: een veilig leerklimaat.