1: is er een effectieve en goede afwisseling tussen face-to-face- en online leeractiviteiten?
Bij blended onderwijs zoek je naar een optimale combinatie van offline- en online leeractiviteiten. Het doel is om de vruchten van beide te plukken en een gevarieerde en flexibele leerervaring aan te bieden. De face-to-face-activiteiten zijn de belangrijkste momenten voor je studenten voor interactie met elkaar en met jou als docent. Als je deze momenten optimaal benut, bevordert dit een diepgaand begrip van de stof, sociale verbinding, het stellen van vragen en realtime-feedback.
De online activiteiten geven je bijvoorbeeld de mogelijkheid om online samen te werken, peerfeedback te laten geven, informatie te zoeken en data te verzamelen. Is de integratie van deze twee elementen in jouw onderwijs een goed doordachte synergie? Zijn de keuzes voor beide gebaseerd op specifieke leerdoelen van de cursus?
2: bevat het ontwerp activerende werkvormen?
Met activerende werkvormen betrek je je studenten actief bij het leerproces, om zelfstandigheid, samenwerken en het probleemoplossend vermogen te stimuleren. Hierdoor doen ze actiever kennis op, ontwikkelen ze beter begrip en zo een dieper en duurzamer leerresultaat. Hierbij gebruik je het beste een grote diversiteit aan werkvormen. Bied je in je onderwijs voldoende mogelijkheden voor studenten om zelfstandig na te denken en actief deel te nemen? Bevorder je samenwerking en interactie tussen hen? Maak je gebruik van verschillende activerende werkvormen die passen bij de leerdoelen?
3: zijn de gebruikte digitale tools bewust gekozen?
Het selecteren van passende e-learning-tools is cruciaal voor effectief onderwijs, om interactie, betrokkenheid en de leerervaring van je studenten te versterken. Het is daarbij belangrijk dat de gekozen tools specifiek aansluiten bij specifieke leerdoelen en leerbehoeften, zoals samenwerkingsplatforms voor groepswerk, interactieve simulaties voor praktijkervaringen, en feedbackinstrumenten voor formatieve evaluatie. Zijn de tools die je inzet bewust gekozen om de beoogde leerdoelen te ondersteunen? Zijn de tools gelicenseerd door de VU? Zijn de tools gebruiksvriendelijk en toegankelijk? Bekijk het overzicht van de VU Tools voor Onderwijs.
4: versterken zelfstudie en contactmomenten elkaar?
Wanneer contactmomenten en zelfstudie met elkaar in balans zijn, versterken ze elkaar en bevordert het diepgaand leren. Een voorbeeld van zo’n benadering is het onderwijsconcept ‘flipping the classroom’, waarbij de studenten de stof voorafgaand aan de onderwijsbijeenkomst bestuderen aan de hand van bijvoorbeeld kennisclips. Hierdoor blijft er tijdens het contactmoment meer tijd over voor discussies, praktische toepassing en vragen over de stof. Op deze manier hebben de studenten de mogelijkheid om zelfstandig te kiezen hoe, waar, wanneer en hoe lang ze de stof willen bestuderen. Doordat ze de basiskennis al opdoen voor de onderwijsbijeenkomst, kun je de contactmomenten inzetten voor verrijking en verdieping. Bied je in je onderwijs duidelijke richtlijnen en bronnen voor zelfstudie? Zijn de contactmomenten interactief, en stimuleren ze diepgaande toepassing van de kennis? Lees meer over manieren om te zorgen dat studenten hun zelfstudieopdrachten uitvoeren.
5: is er sprake van constructive alignment?
Bij constructive alignment stem je de leerdoelen, leeractiviteiten en beoordeling zorgvuldig op elkaar af, zodat ze elkaar ondersteunen en versterken. Controleer bijvoorbeeld of de leerdoelen helder zijn geformuleerd, en aansluiten bij de te leren kennis en vaardigheden. Bieden de leeractiviteiten voldoende gelegenheid voor je studenten om die kennis en vaardigheden te ontwikkelen en toe te passen? Toets je daadwerkelijk op deze kennis en vaardigheden bij je beoordeling?
Meer weten? Lees meer over constructive alignment.
6: is het onderwijs toegankelijk voor alle studenten?
Het is essentieel om een inclusieve leeromgeving te creëren waarin iedere student gelijke kansen heeft om mee te doen en te slagen. Bij toegankelijk onderwijs hou je rekening met verschillende lichamelijke en psychische mogelijkheden van studenten. Denk bijvoorbeeld aan studenten met visuele, auditieve of motorische beperkingen, of behoeften die bijvoorbeeld ontstaan vanuit neurodiversiteit zoals ADHD, autisme of dyslexie. Zijn de leermaterialen- en middelen toegankelijk voor studenten met verschillende beperkingen? Zijn er alternatieven beschikbaar om de toegankelijkheid te vergroten, zoals ondertiteling, transcripties en lettergrootte?
Meer weten over toegankelijkheid? Bekijk inzichten en inspiratie voor inclusief onderwijs op de website van het Expertisecentrum inclusief onderwijs (ECIO) en de VU Canvas Café-website Make Canvas Accessible.
7: is er aandacht voor een veilig leerklimaat?
Een veilige leeromgeving zorgt ervoor dat je studenten zich veilig voelen om vragen te stellen, ideeën te delen en zichzelf te uiten. Zorg daarom voor heldere gedragsregels en normen die respect en inclusiviteit bevorderen. Stimuleer actief luisteren, respectvolle communicatie en erken en waardeer verschillende perspectieven. Probeer hierbij zelf het goede voorbeeld te geven en gebruik bijvoorbeeld het Mixed Classroom Model. Zijn er duidelijke regels en stimuleer je de studenten om actief te luisteren en respectvol met elkaar om te gaan? Is er een open en ondersteunende sfeer waarin studenten zich veilig voelen?
Meer weten? Lees meer over mixed classroom-technieken op de VU Education Lab Knowledge Base-website.
8: stimuleert het onderwijs de autonomie en het zelfsturend vermogen?
Voor het leerproces is het belangrijk dat je studenten de ruimte krijgen om zelfstandig te denken, keuzes te maken en verantwoordelijkheid te nemen. Hierdoor ontstaat er eigenaarschap en raken ze meer intrinsiek gemotiveerd. Betrek je studenten daarom actief bij hun eigen leerervaring, bijvoorbeeld via zelfgestuurd leren of projectmatige opdrachten. Biedt je onderwijs genoeg ruimte hiervoor? Stimuleer je de autonomie van je studenten door ze zelf keuzes te laten maken? Sluit het aan bij verschillende behoeftes, achtergronden en motivaties?
9: stimuleert het onderwijs interactie tussen studenten onderling en met jou als docent?
Interactie met elkaar en met jou als docent, draagt bij aan het leerproces van je studenten: zo ontdekken ze nieuwe perspectieven, delen ze kennis en ondersteunen ze elkaar bij het begrijpen en verwerken van de lesstof. Dit zorgt voor grotere betrokkenheid en actieve participatie tijdens het leerproces, met als resultaat een dieper begrip en betere leerresultaten. Daarnaast bevordert interactie verbinding met elkaar, met jou als docent en met het onderwerp. Ook ontwikkelen ze hierbij belangrijke sociale vaardigheden zoals samenwerken, discussiëren, actief luisteren en een respectvolle omgang met elkaar. Zet je interactieve werkvormen en tools in om dit te bevorderen? Zorg je ervoor dat alle studenten deelnemen aan discussies en kennisuitwisseling? Is er ruimte voor vragen, ideeën en peer-feedback?
10: is er een koppeling met relevante maatschappelijke vraagstukken?
Het is belangrijk dat je onderwijs aansluit bij de realiteit en uitdagingen van de huidige samenleving. Hierdoor krijgen je studenten de mogelijkheid om de geleerde kennis en vaardigheden toe te passen in een brede en betekenisvolle context. Doordat ze de relevantie van de leerstof in hun eigen leefwereld terugzien, stimuleert dit hun motivatie en betrokkenheid, en vindt er transfer plaats. Gebruik je in je onderwijs actuele en relevante voorbeelden en toepassingen? Stimuleer je studenten om kritisch te denken en te discussiëren over maatschappelijke vraagstukken? Is er ruimte voor hen om eigen perspectieven en oplossingen aan te dragen?
11: klopt de studiebelasting met het aantal geplande uren?
Een evenwichtige studiebelasting is een belangrijke factor voor een optimale leerervaring en het voorkomen van overbelasting. Zorg er daarom voor dat het aantal geplande uren in het onderwijsprogramma in verhouding staat tot de verwachte tijdsinvestering. Hou daarbij rekening met de complexiteit en de aard van de leeractiviteiten en overweeg ook individuele verschillen tussen de studenten en hun leerbehoeften. Is er een evenwichtige verdeling van de studiebelasting over de verschillende onderdelen van de cursus? Hou je rekening met individuele verschillen? Is er voldoende flexibiliteit om de studiebelasting aan te passen aan de verschillende behoeften?
Zelf de checklist invullen? Gebruik de checklist voor VU-proof-onderwijs!