Door ze zichzelf te laten beoordelen geef je studenten een actievere rol en eigenaarschap in hun eigen leerproces. Zelfbeoordeling doen sommige studenten al wel als een intern en impliciet proces in hun eigen gedachtestroom zonder observeerbare resultaten. Maar om er het meeste uit te halen is het juist nodig om dit expliciet en observeerbaar te maken. Zo leren de studenten zowel technieken om beter zichzelf te beoordelen als ook actiever daarmee bezig zijn, met beter inhoudelijk resultaat (Yan et. al 2021). In deze onderwijstip duiken we in de voordelen van zelfbeoordeling en hoe je deze het beste benut in jouw onderwijspraktijk!
Let op: we hebben het in deze tip niet over zelfreflectie. Zelfreflectie is veel opener van karakter dan zelfbeoordeling bij het doen van opdrachten.
Tip 1: zet zelfbeoordeling in de leerdoelen
Voor studenten kan zelfbeoordeling soms een onbelangrijke of enkel administratieve taak lijken. Door zelfbeoordeling expliciet op te nemen in de leerdoelen van je cursus, communiceer je duidelijk dat dit een integraal onderdeel en doel van het leerproces is. Zo stimuleer je de studenten om hun eigen groei te monitoren en te sturen. Dit activeert niet alleen hun betrokkenheid, maar bevordert ook een proactieve houding tegenover hun eigen leerproces.
Tip 2: benoem de waarde van zelfbeoordeling
Een belangrijke stap om bewustzijn en intrinsieke motivatie te creëren bij studenten is om de waarde van zelfbeoordeling expliciet te benoemen. Wanneer studenten goed snappen waarom zelfbeoordeling een rol speelt in hun academische ontwikkelingen, zijn ze ook meer geneigd om het actief toe te passen. Benoem bijvoorbeeld als redenen: het bevorderen van zelfbewustzijn, het stimuleren van diepgaand begrip van de leerstof en het ontwikkelen van een actieve betrokkenheid bij het eigen leerproces. Communiceer dat zelfbeoordeling niet alleen bedoeld is voor het herkennen van fouten, maar ook juist voor het vieren van successen en het ontdekken van groeimogelijkheden.
Tip 3: gebruik concrete rubrics
Zelfbeoordeling is niet een taak die studenten automatisch zelf kunnen of aanleren, ondersteun ze daarom met een concrete rubric. En die rubric moet je ook afstemmen op de taak of opdracht waaraan studenten werken. Je kan ze zichzelf dan laten beoordelen op inhoudelijke aspecten van het werk, maar ook bijvoorbeeld op hun kwaliteit van samenwerken, planning of organisatie. Hiermee maak je de zelfbeoordeling tastbaar en hanteerbaar. Via heldere richtlijnen leren ze hun eigen prestaties kritisch te beoordelen en te verbeteren. Dit verbetert zowel hun vaardigheid in zelfevaluatie, als een meer gestructureerde benadering van hun leerproces.
Meer weten? Lees Didactische tip 36: Hoe ontwikkel je een rubric?
Tip 4: plan zelfbeoordeling in
Plan bewust beoordelingsmomenten in, zodat je studenten hier de tijd en ruimte voor hebben. Bijvoorbeeld na het inleveren van een tussenproduct en bij het eindwerk of eindpresentatie. Daarnaast laat je op deze manier ook zien dat dit een serieus onderdeel is van het onderwijsproces. Geef ze de gelegenheid om bewust terug te kijken en waar nodig bij te sturen.
Tip 5: bied digitale tools voor zelfbeoordeling
Bied digitale tools voor zelfbeoordeling aan zodat je studenten ondersteund en begeleid worden in hun zelfreflectie. Digitale zelfevaluatietools kunnen helpen bij het feedbackproces en kunnen inspelen op individuele voorkeuren. Zo kan iedere student een eigen leerroute uitstippelen of op een eigen manier terugkijken. Kijk hiervoor eens bij FeedbackFruits Self-Assessment of Work or Skills.
Tip 6: zet peerfeedback in
Zet peerfeedback in als toevoeging aan zelfbeoordeling. Peerfeedback biedt een breder perspectief en is een verrijking voor het leerproces van de studenten. Het stimuleert de samenwerking en creëert een leeromgeving waarin studenten van elkaars ervaringen en kennis kunnen profiteren.
Bekijk onze didactische tips over feedback en rubrics eens:
- Tip 11: Hoe laat je studenten beter peerfeedback geven en verwerken - deel 1
- Tip 13: Hoe laat je studenten beter peerfeedback geven en verwerken - deel 2
- Tip 28: Constructieve feedback? Tien tips!
- Tip 37: Do’s en don’ts voor effectieve peerfeedback - deel 1
- Tip 38: Do’s en don’ts voor effectieve peerfeedback - deel 2
Tip 7: bed het in het feedbackproces in
Voor een goede inbedding van zelfreflectie in je cursus, kun je het als onderdeel toevoegen aan het feedbackproces. Je kunt bijvoorbeeld zogeheten innerlijke feedback stimuleren met richtinggevende vragen. Meer weten? Lees het artikel: Stimuleer generatie van innerlijke feedback bij studenten.