Als docent besteed je waarschijnlijk weinig tijd in je cursus aan hoe je studenten het beste kunnen leren. Je veronderstelt dat ze dat al kunnen, want ze hebben een VWO- of HBO-diploma behaald. Maar uit onderzoek blijkt dit toch anders te zijn: studenten weten vaak niet hoe ze moeten leren omdat ze het voorheen met hun intelligentie alleen konden redden of omdat het tempo en de eisen lager waren dan op de universiteit. Ook wordt het leren om te leren, vaak niet aangeleerd op vooropleidingen. Daardoor hebben veel studenten toch moeite met leren aan de universiteit. Vooral de kennis over effectieve leerstrategieën blijkt een van de belangrijkste factoren te zijn voor hoe goed ze dit kunnen en de cijfers die ze halen. Maar die kennis of leerstrategieën hebben ze vaak niet automatisch in huis. Daarom is het belangrijk om daar actief aandacht aan te besteden.
Een eenvoudige handleiding helpt
Een hele training geven (bijvoorbeeld op basis van de KBCP-theorie) kost natuurlijk veel tijd. Daarom vroeg onderzoeker Andreas Jemstedt (Jemstedt, 2023) van de Universiteit van Stockholm zich af of een eenvoudige handleiding van twee pagina’s ook al zou kunnen helpen. En uit zijn onderzoek blijkt dat dit inderdaad een verschil maakt. Studenten in zijn onderzoek die een handleiding over leerstrategieën kregen, hadden een grotere kans om te slagen voor de toetsen (10-20%-punten) en haalden hogere cijfers (16-24%-punten) voor drie opeenvolgende cursussen – in vergelijking met studenten die dit niet kregen.
Hoe werkt de handleiding?
De handleiding van twee pagina’s die in het onderzoek gebruikt werd, bevat drie simpele methodes die helpen bij het leren:
- Diepe verwerking van de leerstof. Studenten onthouden nieuwe informatie beter dan ze meer dan alleen passief lezen door dieper op de stof in te gaan of er zelf betekenis aan te geven. Bijvoorbeeld door zelf vragen te bedenken tijdens het lezen, deze op te schrijven en vervolgens zelf proberen te beantwoorden.
- Oefenen met oproepen van de kennis. Nieuwe informatie blijft beter hangen als de student zichzelf test op de informatie, in plaats van bijvoorbeeld het nogmaals passief te lezen. Dit zelftesten kan bijvoorbeeld met de eigengemaakte vragen van tijdens het lezen, vragen uit het boek of oude toetsen.
- Verspreid het leermateriaal over meerdere korte leersessies. Studenten onthouden de leerstof beter wanneer ze dit verspreiden over meerdere korte leersessies, in plaats van veel te herhalen in dezelfde lang leersessie.
De randvoorwaarde voor deze drie leerstrategieën, die ook expliciet in de handleiding staat, is dat de student een goede planning maakt, zodat er tijd en ruimte is voor de toepassing ervan. Er is genoeg tijd nodig om alles te lezen, genoeg tijd om te zelftesten, en genoeg tijd voor meerdere leersessies. Belangrijke aandachtspunten hierbij zijn: het gebruik van een agenda voor de planning, groepsopdrachten ook goed plannen, en in gedachten houden hoeveel uur per dag er voor de studie staat.
Wat kun je er zelf mee?
Het onderzoek toonde aan dat je zelfregulerend leren en leerresultaten kunt verbeteren met een korte studiehandleiding over effectieve leertechnieken. En dat is eigenlijk verrassend omdat bijvoorbeeld de KBCP-theorie aangeeft dan niet alleen kennis nodig is over technieken, maar ook de overtuiging bij de student dat leertechnieken helpen en dat studenten zich er echt aan committeren.
Maar uit dit nieuwe onderzoek blijkt dat een korte, duidelijk geschreven handleiding al een positief effect heeft. Heel handig om te weten als je als opleiding of docent graag het slagingspercentage wil verbeteren.
Houd wel in gedachten dat er in het onderwijs natuurlijk geen wondermiddelen bestaan. Het gaat om maar één studie met duidelijke beperkingen. Tegelijkertijd is het een simpele interventie die weinig moeite of tijd kost om uit te proberen in je eigen cursus. Doe er dus je voordeel mee, of roep onze hulp in voor ondersteuning hierbij. Misschien wil je zelfs een SoTL-beurs hiervoor aanvragen om de studie eens te repliceren?
Meer hulp bieden aan studenten? Verwijs ze naar de trainingen van de VU of de Afdeling Studentontwikkeling.