I. Dit is opgenomen in ons beleid
Onze doelstellingen zijn om in de toekomst meer hemelwater op de campus te gaan gebruiken en minder drinkwater. De doelstellingen (hergebruik en verminderen) zijn te vergelijken met het beleid van de gemeente Amsterdam (Hemelwaterverordening) en van Waternet (Amsterdam Rainproof). De huidige plannen voorzien daarin door onder andere onze blauw-groene daken en het vergroenen van de campus. Monitoring en rapportage hiervan is in te zien in de jaarlijkse, publieke Milieubarometer VU. In de waterbergingsboekhouding is precies aangegeven welke maatregelen getroffen zijn en wat het effect van deze maatregelen is op de duurzame waterhuishouding van de VU.
Er zijn ook andere maatregelen getroffen in het kader van waterretentie, zoals semi-poreuze riolering waardoor regenwater in de bodem infiltreert.
Het programma Sustainable Campus bevat zowel expliciet als impliciet beleid voor het verduurzamen van het waterverbruik. Expliciet in de projecten 6.1 (Join the pipe (watertappunten op diverse plekken op de VU Campus), en 14.2 (Water besparen met technische maatregelen) en impliciet in de BREEAM beoordeling van de gebouwen en in de verduurzaming van de energievoorziening. BREEAM kent een aantal maatregelen voor verduurzaming van waterverbruik en bij verduurzaming van de energievoorziening zal ook de koeling in koeltorens waarbij veel water wordt verbruikt, veel minder nodig zijn.
II. Er wordt actie in de praktijk ondernomen en deze acties worden gemonitord en doorontwikkeld
Monitoring en doorontwikkeling van het verduurzamen van waterverbruik vinden plaats op basis van verschillende initiatieven:
- het jaarverslag; het is een van de kerngegevens
- duurzame projecten in de campus gezien vanuit de SDG’s (SDG’S 6, 11, 13 en 14)
- SDG-academy (betrokkenheid studenten)
- Sustainable Campus 2020-2025, met periodieke overleggen over de voortgang van projecten, mogelijke synergie en andere ontwikkelingen
We nemen ook veel technische maatregelen op waterbesparing:
- Via de BREEAM-beoordeling: BREEAM kent een aantal criteria voor een zuinig gebruik van water. Zie bijvoorbeeld de factsheet van het Onderzoeksgebouw VU waarop ook een groen dak ligt.
- Via het Generiek Programma van Eisen: eisen waaraan nieuwbouw en verbouwing moeten voldoen. De visie en het beleid van de VU zijn om aan de voorkant zoveel mogelijk water te besparen (input middelen doelstelling). Deze doelstelling is vertaald in het standaard/generiek Programma van Eisen voor nieuwbouw en verbouwing. Voorbeelden zijn de zuinig water-douchekop, kranen met elektrisch/mechanisch open/dicht systeem, zuinige doorspoeling toiletten, minder waterverbruik bij schoonmaak.
- De VU onderzoekt momenteel de mogelijkheden tot waterbesparing bij 3 processen in het Coördinatiecentrum Energie die veel water verbruiken:
- Spuien van de koeltorens. Door verdamping is suppletie (aanvulling) van water nodig. Onderzoek hiernaar loopt.
- Spuien van de afgassenketel van de turbines. In de afgassenketel wordt warmte uit de uitlaatgassen teruggewonnen. De turbines hebben in 2024 minder dan 500 uur gedraaid waardoor ook het spuien van de afgassenketel tot een minimum is teruggebracht.
- Productie van demi-water. Demi-water (water met minder mineralen) is nodig in bijvoorbeeld onderzoekslaboratoria. Bezien wordt of in 2026 een nieuwe (decentrale) demi-waterproductie opgezet kan worden die efficiënter is dan de huidige.
- De groen-blauwe daken op de universiteitsgebouwen houden het water langer vast in geval van extreme neerslag. Ook werkt ‘groen’ verkoelend waardoor hittestress wordt tegengegaan. Ook verbetert de luchtkwaliteit door fijnstofvastlegging.
- Bij de Inclusive Community Garden en bij het vergroenen van de campus zijn watervastlegging en waterretentie belangrijke onderdelen. Het onderzoek is uitgevoerd door bachelor- en masterstudenten. In 2022 is een onderzoek gedaan met studenten en staf in het kader van het Europese programma Active8-Planet voor het starten van een Inclusive Community Garden op de VU Campus. Het onderzoek is in 2023 afgerond en de uitkomsten hiervan zijn meegenomen bij onze campusontwikkeling.
Verder zijn er op de VU ook campagnes voor schoner drinkwater in landen waar dit niet vanzelfsprekend is:
EARTH water
In de automaten van de VU is EARTH water verkrijgbaar en hoef je geen PET-fles met water te kopen. EARTH water is verpakt in een duurzame verpakking. EARTH water staat bovendien 100% van de nettowinst af aan waterprojecten in Azië en Afrika.
Join The Pipe
Op plaatsen op de campus waar veel studenten en medewerkers komen, zijn Join the Pipe punten geplaatst (watertappunten). Het bijbehorende hervulbare waterflesje is te koop via de automaten op de VU. Met de opbrengsten van de flessen en tappunten in Europa zet Join the Pipe waterprojecten op in ontwikkelingslanden. Voor iedere BOGO-bottle van Join the Pipe die wordt verkocht, wordt een fles aan een schoolkind in een ontwikkelingsland gedoneerd.
Een viertal voorbeelden van bewustwording over water, twee lokaal en twee internationaal:
- Pilot Peukenzee (JV pag 68)
De VU Campus is rookvrij, maar rondom de campus wordt nog gerookt. Om peukenafval rondom de campus te verminderen , heeft de VU samen met de organisatie Peukenzee eind 2023 als pilot een reeks peukenopruimacties uitgevoerd. De organisatie Peukenzee minimaliseert sigarettenvervuiling tijdens evenementen, bij bedrijven en op straat. Het doel is om op een positieve manier bewustwording te creëren, zodat het niet langer maatschappelijk geaccepteerd wordt om sigarettenfilters en peuken op de grond te gooien.
Tijdens de pilot raapte de Green Office VU samen met studenten en medewerkers peuken rondom het campusterrein. Ook deelden we zakasbakken uit en plaatsten we een transparante peukenzuil. De reacties van de studenten op de zakasbakken waren doorgaans positief; veel studenten gaven aan dat zij iets dergelijks al langer nodig hadden.
We zijn hiermee doorgegaan en tijdens de Peukenzee-campagne die in totaal een jaar heeft gedraaid, is een totale hoeveelheid van 10 kg aan peuken verzameld. Dit zijn circa 50.000 sigaretten, die anders 400.000 liter grondwater zouden hebben vervuild. Hiermee heeft de VU een positieve impact op het milieu geleverd. Daarnaast is ook bewustwording gecreëerd doordat de ‘peukenrapers’ met rokers in gesprek gingen. - Zoom into one of the UN Sustainable Development Goals at a time
Tijdens de SDG Academy geven experts uitleg en worden de rollen van verschillende stakeholders in onze samenleving besproken.
Op 30 maart 2023 organiseerde ASI (Amsterdam Sustainability Institute) een SDG Academy voor de Wereldwaterdag. De Wereldwaterdag is een jaarlijkse herdenkingsdag van de Verenigde Naties, in lijn met SDG 6: Schoon water en sanitatie. In 2023 vond de VN Waterconferentie plaats, bijna 50 jaar na de laatste keer dat deze werd gehouden. Hier werd de ‘Water Action Agenda’ afgerond en het is de bedoeling om SDG 6 tegen 2030 te hebben behaald. - Tijdens een VN-Waterconferentie stonden de Verenigde Naties samen met wetenschappers, ngo’s en beleidsmakers stil bij de wereldwijde actie die nodig is om mondiale waterproblemen te bestrijden. Ook VU-wetenschappers van onderzoeksnetwerk NEWAVE waren aanwezig om diepgravende kennis over waterbeleid en -beheer te delen.
- WE: We are Water Education in Myanmar and Indonesia (pag 47 JV 2023)
De afzonderlijke landen in Zuidoost-Azië beschikken over overvloedige watervoorraden. De snelle ontwikkelingen en de klimaatverandering zetten deze voorraden echter onder druk en vergroten watergerelateerde risico's. Er is dringend behoefte aan capaciteitsopbouw en kennisdeling op het gebied van water en milieu. Met steun van Nuffic en het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken hebben de VU (IVM en CIS) en haar partner The Water Agency in 2023 een programma gelanceerd onder de naam WE are Water Education. De basis van het programma is het leveren van interdisciplinair, praktijkgericht wateronderwijs via een speciaal online platform.
III. Studenten en andere stakeholders worden betrokken bij het proces
De VU beslist binnenkort over de nieuwe universiteitsbrede duurzaamheidsvisie. Medewerkers en studenten spelen een belangrijke rol in het adviseren van het College van Bestuur (CvB) via de Sustainability University Assembly.
In 2022 is het CvB in gesprek gegaan met de VU-gemeenschap over thema’s die studenten en medewerkers nauw aan het hart liggen. Vragen, voorstellen en ideeën van studenten en medewerkers zijn meegenomen naar talkshows, waarvan een ook over duurzaamheid.
Het watergebruik wordt gemonitord en gerapporteerd in onder meer de Milieubarometer. Verder zijn de waterbesparingsacties uit Sustainable Campus 2020-2025 (bijvoorbeeld Join the Pipe (6.1) en Water besparen met technische maatregelen (14.2) opgenomen in de jaarplancyclus van de diensten.
In die cyclus wordt de voortgang via kwartaalrapportages door Bureau Bestuurszaken van het CvB bewaakt. Bij het opstellen van deze acties en Sustainable Campus 2020-2025 zijn studenten en andere stakeholders intensief betrokken. Studenten zijn hierin vertegenwoordigd via Green Office VU.
Met het KPI-dashboard Sustainability Cluster Organisation wordt de voortgang van de projecten permanent gemonitord. Dit KPI-dashboard wordt ook gebruikt om het CvB op de hoogte te houden van de voortgang van het verduurzamen van de campus.
Om de 6 bouwstenen vanuit het oogpunt van studenten samen te vatten: actieve participatie van studenten/stakeholders aan de VU wordt aangemoedigd in onderwijs, onderzoek en campusactiviteiten. Dit omvat bijvoorbeeld beleidsvorming, projectdefinities en inkoop. Alle stemmen worden gehoord en serieus genomen door het bestuur en de medewerkers van de VU. Naar de mening van de studenten zijn alle 6 blokken van jongerenparticipatie meer dan voldoende beschikbaar op de VU.
Waterbeheer op de campus
We leven in een tijdperk van grote water(over)exploitatie als gevolg van een steeds toenemende vraag naar sanitaire voorzieningen, drinkwater, productie, recreatie en landbouw. Water resource management is het plannen, ontwikkelen, distribueren en beheren van optimaal gebruik van waterbronnen. Als het goed wordt geïmplementeerd, levert het veel directe en indirecte voordelen op, zoals lagere riool- en waterrekeningen, lager energieverbruik, langere levensduur van de infrastructuur en een kleinere algehele ecologische voetafdruk.
Recente studies naar duurzaamheid op de campus geven aan dat waterbeheer vaak van secundair belang is in vergelijking met zaken als energie-efficiëntie en klimaatverandering. Universiteiten beschikken echter over de middelen die (hen in staat stellen om het proces van) de ontwikkeling en toepassing van duurzaam en efficiënt waterbeheer mogelijk maken, zoals een aanzienlijke autonomie, een beheersbaar fysiek campuslandschap, meerdere invloedniveaus en experts.
IV. Deze beleids- en visiedocumenten zijn transparant in te zien en online te vinden
- Waterbergingsboekhouding
- VU Strategie 2020-2026 Midterm review
- KPI-dashboards Cluster Organisation en Toelichting bij het KPI-dashboard
- alle links in de beantwoording van deze vraag
Green Ambassadors
Green Office VU is een actieve deelnemer aan het Green Ambassador programma en hielp ook bij het vinden van deelnemers bij verschillende faculteiten en studies. In dit programma zijn Green Office-functionarissen betrokken bij brainstormsessies, gesprekken en de implementatie van duurzame initiatieven met geïnteresseerde partijen van de VU. Dit stelt Green Office VU in staat om te netwerken met medewerkers van de VU. Dit biedt ook de kans om ideeën van studenten buiten het project door te geven. Iedereen is welkom om deel te nemen aan het programma (o.a. Binden & boeien en Talentontwikkeling).
Green Action Lab
Het Green Action Lab is een op maat gemaakte “matchmaking ” service van Green Office VU. De missie is om studenten, onderzoekers en partners te verbinden door middel van indrukwekkend duurzaamheidsonderzoek. We doen dit door binnen en buiten de VU onderzoeksvragen te verzamelen en deze vervolgens te matchen met studenten en onderzoeksexperts om kansen te creëren voor bijvoorbeeld scripties. (o.a. Talentontwikkeling)
3D
Overdag is 3D het dialoogpodium van de VU en vinden hier bijeenkomsten plaats over diversiteit, inclusie en sociaal-maatschappelijke kwesties die onze academische gemeenschap aangaan.
3D is de plek waar NEWConnective, VUfamily, FAM, het Diversity Office, Wo&men@VU en VUpride programma’s aanbieden. Maar ook waar studenten en medewerkers in samenwerking met 3D zelf een onderwerp aan de kaak kunnen stellen.
In de avonduren kunnen studenten in 3D terecht voor ‘Life is Better in 3D’. Dit zijn bijeenkomsten voor en door studenten zoals bordspelletjes, yoga, Open Mic nights, de filmclub of creatieve avondjes schilderen of ceramiek (o.a. Binden & boeien).
Sustainability Office VU
Sustainability Office VU fungeert als het centrale aanspreekpunt voor de uitvoering van VU’s duurzaamheidsstrategie. Het Office streeft ernaar om collectieve betrokkenheid binnen de gehele VU-gemeenschap te bevorderen, zodat duurzaamheid stevig wordt geïntegreerd in onze organisatie, en de relevantie ervan duidelijk wordt voor iedereen binnen de VU-gemeenschap.
Haar missie is om bij te dragen aan een positieve impact op mens en planeet. Dat doet zij door onder andere in te zetten om het aanbod van duurzaamheidsonderwijs te vergroten, bedrijfsprocessen te verduurzamen en door studenten en onderzoekers aan elkaar te verbinden ten behoeve van duurzaamheidsonderzoeken.
We hopen dat dit ook voldoende duidelijk terugkomt bij vraag 7. Een goed voorbeeld: De locaties van de Join the Pipe-watertappunten zijn bepaald door studenten van Green Office VU. Inmiddels beschikt de VU over meer dan 15 watertappunten.
ad IV. Voor onderdeel IV zijn maximale punten toegekend. Daarom heeft de VU de informatie niet aangevuld.