Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat zelfhulpbehandelingen via mobiele telefoon applicaties effectief zijn voor de behandeling van diverse psychische klachten zoals angst. Ook weten we dat Augmented Reality (AR) gebruikt kan worden voor de behandeling van angstklachten, in het bijzonder voor spinnenangst. In Augmented Reality (of AR) plaatsen we virtuele spinnen via de camera van je telefoon in de echte wereld. Een combinatie van deze twee behandelingen, zelfhulpapplicaties en AR specifiek gericht op spinnenangst is er echter nog niet. In dit onderzoek testen wij daarom een dergelijke zelfhulpcursus voor spinnenangst via een app op de mobiele telefoon.
De cursus
De cursus werd ontwikkeld voor mensen die last hebben van spinnenangst en heeft als doel om deze angstklachten te verminderen door middel van cognitieve gedragstherapie (CGT).
CGT is een behandeling waarbij mensen leren hoe zij hun angstige gedachten kunnen begrijpen en veranderen. Een deel van cognitieve gedragstherapie is exposure-therapie. Tijdens exposure-therapie wordt men blootgesteld aan angstige situaties en leert angsten te verdragen en de baas te worden. De deelnemer start met makkelijke situaties en bouwt dit langzaam op tot grotere uitdagingen. Eerder onderzoek heeft aangetoond dat deze behandeling erg goed werkt om fobieën, zoals spinnenangst, te verminderen.
Daarom heeft de sectie Klinische Psychologie van de Vrije Universiteit Amsterdam in samenwerking met InSession “ZeroPhobia” ontwikkeld; een app-based Augemented Reality (AR) behandeling voor spinnenangst. Deze app kan men thuis volgen, zonder tussenkomst van een psycholoog.
De cursus bestaat uit zes modules met algemene informatie, uitleg over de cursus en AR, de AR exposure, en opdrachten. Het uitvoeren van de cursus kost u ongeveer 5-20 minuten minuten per module. Daarnaast wordt van de deelnemer verwacht dat hij gedurende drie weken dagelijks 10 minuten oefent in de AR omgeving. Zowel voorafgaand als na afloop van de cursus worden er enkele korte vragenlijsten (digitaal) ingevuld. De deelnemer voert de cursus zelfstandig uit, dus zonder begeleiding. De cursus wordt gevolgd via een mobiele applicatie (app) die wordt gedownload op de eigen mobiele telefoon.
Het onderzoek
Met de studie werd onderzocht of deze zelfhulp, de mobiele AR cursus effectief is voor de behandeling van mensen met spinnenangst (de testgroep). Daarnaast werden ook de klachten gevolgd van een groep die (in eerste instantie) niet deelneemt aan de cursus (de controlegroep), zodat de uitkomsten van de twee groepen met elkaar konden worden vergeleken. Uitsluitend op deze manier kon met zekerheid worden gesteld dat een vermindering van klachten was toe te schrijven aan de cursus en niet aan toevallige zaken. De deelnemers werden op basis van toeval ingedeeld. De testgroep begon direct met de cursus, de controlegroep startte na zes weken.
Verwerking van de gegevens
De deelnemers tekende digitaal een toestemmingsformulier voor deelname aan de studie. Op verzoek kon ditper post worden verstuurd waarvoor een correspondentieadres werd op gevraagd. De gegevens werden op een beveiligd netwerk bewaard op de Vrije Universiteit Amsterdam en waren uitsluitend toegankelijk voor de onderzoekers. De gegevens werden vertrouwelijk verwerkt in het onderzoek. Nemen of andere gegevens die naar konden leiden naar de deelnemers werden niet gebruikt worden in verslagen van het onderzoek. Direct na afloop van het gehele onderzoek werden naam, adres en e-mailadres vernietigd.
De onderzoekers
- Dr. Tara Donker is universitair hoofddocent aan de Vrije Universiteit Amsterdam, sectie Klinische Pyschologie en is daarnaast GZ-psycholoog en gecertificeerd therapeut in cognitieve gedragstherapie. Tara werkt tevens bij een GGZ kliniek (Prezens, Amsterdam). Haar onderzoek richt zich op vroege interventie en preventie van depressie, angststoornissen en suïcide met behulp van innovatieve technologie zoals virtual reality en mobiele applicaties. Tara's doel is de geestelijke gezondheidszorg toegankelijker en schaalbaar te maken.
- Prof. Dr. Annemieke van Straten is hoogleraar klinische psychologie en hoofd van de sectie klinische psychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Haar onderzoek richt zich vooral op mensen met common mental disorders (met name insomnie), de vraag naar (kosten)effectieve behandelingen en de manier waarop deze behandelingen in de zorg geïmplementeerd kunnen worden. Zij heeft veel gerandomiseerde trials en meta-analyses uitgevoerd. Zij heeft meer dan 150 artikelen gepubliceerd in internationale peer-reviewed tijdschriften.
- Dr. Marieke Toffolo werkt als onderzoeker mee aan ZeroPhobia. Haar eerdere promotieonderzoek aan de Universiteit Utrecht was gericht op het beter begrijpen van mechanismen die een rol spelen bij het onstaan van angst- en dwangklachten. Marieke was verbonden aan de University of California San Diego waar zij een nieuwe gedragstherapie voor obsessieve-compulsieve stoornis onderzocht. Sinds maart 2019 werkt zij bij VU Amsterdam waar Marieke naast het geven van onderwijs (bachelor en master Psychologie) betrokken is bij het testen van de effectiviteit van ZeroPhobia.
- Prof. Dr. Jean-Louis van Gelder is deeltijd hoogleraar bij het Instituut Pedagogische Wetenschappen. Samen met zijn onderzoeksteam houdt hij zich bezig met vernieuwende methoden in onderzoek naar criminaliteit en delinquent gedrag gedurende de levensloop. Daarnaast is Jean-Louis van Gelder directeur van het Max Planck Institute for the Study of Crime, Security and Law in Freiburg.
- Onderzoeksassistent: Jamie Fehribach
- Studentassistenten: Imane Mir, Justin Pieternella
Gerelateerde publicaties
ZeroPhobia-publicaties over Fear of Flying en Fear of Heights
- Analysis of Usage Data from a Self-Guided App-Based Virtual Reality Cognitive Behavior Therapy for Acrophobia: a randomized controlled trial
- Automated mobile virtual reality cognitive behavior therapy for aviophobia in a natural setting: a randomized controlled trial
- Effectiveness of Self-guided App-Based Virtual Reality Cognitive Behavior Therapy for Acrophobia: a randomized clinical trial
- Automated app-based augmented reality cognitive behavioral therapy for spider phobia: study protocol for a randomized controlled trial
Zerophobia in de media
Bekijk een selectie van tv-items, krantenberichten en radio-items.
