Hoe zou jij transnationaal recht omschrijven?
De wijze waarop het recht rechtvaardigheid definieert wordt vaak bepaald door nationale grenzen. Het gaat dan vaak om kwesties waarbij burgers onderling elkaar iets verschuldigd zijn. Maar sociale vraagstukken worden niet beperkt en ingekaderd door nationale grenzen. Zeker in tijden van globalisering strekken veel sociale en economische processen zich over grenzen heen . Vraagstukken zoals als armoede, ongelijkheid en klimaatverandering worden niet begrensd door de staat, maar raken bepaalde groepen wel harder dan anderen. Vaak hebben die groepen geen of beperkte toegang tot het recht. Transnationaal recht bestudeert en verklaart juridische vraagstukken die zich over landsgrenzen heen bewegen.
Wat wordt je onderzoeksfocus binnen je nieuwe rol?
Waar ik mij vooral op wil richten is hoe rechters omgaan met transnationale vraagstukken. We hebben geen transnationale democratische instellingen die dit soort vraagstukken adequaat kunnen behandelen. Dat betekent dat zulke vraagstukken vaak voor een rechter komen. Ik ben geïnteresseerd in de juridische argumentatietechnieken die rechters vervolgens gebruiken om een oordeel te vormen. Het zal in dat soort zaken vaak gaan om een beroep op mensenrechten. Dit is een rechtsgebied dat bij uitstek de strikte scheiding tussen nationaal en internationaal recht doorbreekt. Daarmee komen rechters voor interessante keuzes te staan. Welk recht volgen ze? Het internationale recht? Of het nationale recht? Of wordt het een combinatie? Een rechter moet te allen tijde een oordeel vormen en dat oordeel vervolgens formuleren in de taal van het recht. Dat maakt de rol van de rechter in dit soort zaken zo interessant.
Je geeft aan dat je geïnteresseerd bent in de juridische argumentatietechnieken die rechters gebruiken bij transnationale vraagstukken, maar de thematiek van die vraagstukken zijn zeer uiteenlopend.
Thematisch lopen vraagstukken inderdaad uiteen, maar vaak worden wel dezelfde argumentatietechnieken gebruikt. Laten we de wijze waarop een rechter de afgifte van een vergunning voor wapenhandel toetst als voorbeeld nemen. Als dit voor de rechter komt, zie je dat sommige rechters dezelfde gekke sprongen maken als wanneer ze liever geen uitspraken doen over migratie of discriminatie. In dat opzicht zie je duidelijk dat juridische argumentatietechnieken niet zo veel van elkaar verschillen. De juridische vragen die spelen zijn vaak hetzelfde. Ik wil graag bestuderen welke argumentatietechnieken rechters momenteel al toepassen als ze over grensoverschrijdende sociale vraagstukken oordelen. Daarnaast wil ik graag in kaart brengen welke juridische concepten we nodig hebben om hedendaagse vraagstukken als globale ongelijkheid en onrecht voor de rechter te kunnen brengen.
Wat is het maatschappelijke belang van de leerstoel?
Dat territoriale grenzen zo bepalend zijn voor wat we zien als onrecht en wat niet is op zichzelf onrechtvaardig. Een voorbeeld is hoe Europa en de lidstaten omgaan met onrechtmatig verblijvende migranten of asielzoekers, die soms maanden opgesloten zitten, in een detentiecentrum of opvangcentrum aan de grens. Die nauwe opvatting over wat rechtvaardigheid is, is niet langer houdbaar. Zeker niet in het huidige tijdsgewricht, waarin politieke en economische macht zich allang niet meer laat begrenzen door territoriale grenzen. Het is daarom van maatschappelijk belang dat rechters in de toekomst beter kunnen oordelen over transnationale vraagstukken. Dan kunnen we de toegang tot het recht voor hen die daar nu van uitgesloten zijn beter waarborgen.
Zijn er interessante thema’s, onderzoeks- of onderwijsprojecten waar je je de komende tijd op wil focussen?
Ik heb veel gedaan op het gebied van mobiliteit en dat zal ik ook voortzetten. Daarnaast vind ik thema’s als ongelijkheid en armoede interessant en daar zal ik me de komende tijd verder op richten. Verder wil ik mijn leeropdracht natuurlijk ook verder ontwikkelen in het onderwijs dat ik geef zoals in International Weapons Law in de afstudeerrichting International Technology Law. Ook ben ik geïnteresseerd in de rol die technologie kan spelen in de toegang tot het recht. Tegen die achtergrond heb ik onlangs met mijn studenten een app ontwikkeld voor een NGO waarmee we zorgen dat ongedocumenteerden in Bulgarije betere toegang tot het recht hebben.