De onderzoekers van de VU schatten in dat zombiebranden in de periode 2012-2020 verantwoordelijk waren voor 3,2 procent van het totale verbrande gebied in Jakoetië, in het oosten van Siberië. In het jaar 2020, met een groot aantal natuurbranden, waren zombiebranden verantwoordelijk voor 7,5 procent van het totale verbrande gebied. Het onderzoek werd gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Environmental Research Letters.
Zombiebranden, branden door blikseminslag en branden veroorzaakt door mensen
Door gegevens over brand, bliksem en infrastructuur te combineren, waren de onderzoekers in staat de impact van zombiebranden, branden door bliksem en branden veroorzaakt door mensen te kwantificeren. ''Door gebruik te maken van satellietgegevens konden we verbrande gebieden van dag tot dag in kaart brengen. Daaruit konden we afleiden waar en op welke wijze de branden zijn ontstaan'', aldus Wenxuan Xu, promovendus van de Universiteit van Nanjing op bezoek bij de Vrije Universiteit en eerste auteur van de paper. ''Op deze manier kunnen we verschillende oorzaken toewijzen aan specifieke verbrande gebieden; zombiebranden, branden door blikseminslag of branden veroorzaakt door mensen.''
De onderzoekers schatten dat tussen 2012 en 2020, zombiebranden verantwoordelijk waren voor 3,2 procent van het totale verbrande oppervlak, terwijl branden veroorzaakt door blikseminslag en branden veroorzaakt door mensen respectievelijk goed waren voor 31,4 en 51 procent van het totale verbrande gebied (van 14,4 procent van het totale verbrande oppervlak was de oorzaak niet te achterhalen). ''De 3,2 procent waar zombiebranden verantwoordelijk voor zijn lijkt misschien niet veel, maar dit aandeel is groter dan de schattingen die voor Canada en Alaska zijn gemaakt'', zegt Xu, ''en vooral het grote aantal vierkante kilometers aan verbrand gebied dat is veroorzaakt door zombiebranden in 2020 is opmerkelijk.''
Heet en droog voorjaar in 2020
Rebecca Scholten, VU-promovenda en medeauteur van het onderzoek, was niet verrast door de toename in zombiebranden in 2020. ''In ons eerdere onderzoek hebben we aangetoond dat zombiebranden in Alaska en Canada vaak voorkomen na hete zomers waarin een bijzonder groot oppervlakte is verbrand'', aldus Scholten. Ditzelfde patroon is door het team in 2019 en 2020 waargenomen; in 2019 woedden in het oosten van Siberië uitzonderlijk grote branden, die de aanzet hebben gegeven tot het grote aantal overwinterende branden in 2020. Maar er was meer aan de hand in 2020. ''Doordat er zowel een droogtegolf als hittegolf was in het voorjaar van 2020, smolt de sneeuw eerder, waardoor er meer zombiebranden konden overwinteren en opnieuw opflakkerden'', vertelt Scholten. Het team berekende ook dat de zombiebranden die weer oplaaiden in 2020 zo'n negen keer groter waren dan de zombiebranden tussen 2012 en 2019. Zodoende hebben een jaar met veel branden gevolgd door hete en droge omstandigheden in het voorjaar de overleving en groei van de zombiebranden gestimuleerd.
Hardnekkig
Het onderzoeksteam kon ook karakteriseren dat vuur dat bovengronds opnieuw oplaait als gevolg van zombiebranden eerder in het jaar plaatsvindt dan branden veroorzaakt door blikseminslag. En dat de overwinterende branden voorkomen in andere delen van het landschap dan de meeste branden veroorzaakt door mensen. ''Zombiebranden verschillen enorm van branden veroorzaakt door blikseminslag of mensen, ze gedragen zich anders'', aldus Sander Veraverbeke, universitair hoofddocent Climate & Ecosystems Change en senior auteur van de paper. ''De huidige vuurmodellen houden geen rekening met zombievuren; we moeten zombievuren in die modellen verwerken als we voorspellingen willen maken van toekomstige vuuractiviteit in het Arctisch gebied'', vertelt Veraverbeke. ''Zombiebranden zijn hardnekkig, we komen er niet van af en ze zullen hoogstwaarschijnlijk steeds vaker voorkomen als gevolg van klimaatverandering.''
Het onderzoek maakte deel uit van Wenxuan Xu's onderzoeksverblijf aan de VU, gesponsord door de China Scholarship Council. Sander Veraverbeke ontving namens de Nederlandse auteurs van de VU steun van NWO, en Guido van der Werf ontving een bijdrage van de Netherlands Earth System Science Centre. De bliksemgegevens van het wereldwijde bliksemdetectienetwerk van Vaisala waren cruciaal voor de uitvoering van dit project. Hier vind je een animatievideo waarin het fenomeen van zombiebranden wordt uitgelegd.