Het belang van de verbinding tussen wetenschap en samenleving neemt toe naarmate de grenzen ertussen steeds verder vervagen. Van wetenschappers wordt daarom verwacht dat ze naar buiten treden en de dialoog aangaan met groepen in de maatschappij, door middel van wetenschapscommunicatie. Veel wetenschappers – van startende promovendi tot gerenommeerde hoogleraren uit alle mogelijke disciplines – zouden dat zelf ook graag doen, maar hun werkomgeving ondersteunt hen daarin onvoldoende.
“Wetenschapscommunicatie heeft nog geen volwaardige plaats in het academische takenpakket, waardoor het ontbreekt aan de benodigde tijd, middelen en ondersteuning”, zegt onderzoeker Frank Kupper van het Athena Instituut, die zich al jarenlang bezighoudt met dit vraagstuk. “Daardoor worden inspanningen op dit gebied niet voldoende erkend en gewaardeerd.”
Deze belemmeringen kwamen naar voren uit zijn onderzoek, binnen het programma ‘Wetenschapscommunicatie door wetenschappers: Gewaardeerd!’. Hierin onderzocht hij samen met collega’s Willemine Willems, Sem Barendse en Anna Aris wat wetenschappers nodig hebben om aan betekenisvolle wetenschapscommunicatie te doen. Om deze vraag te beantwoorden analyseerden zij 91 onderzoekaanvragen en interviewden zij 25 wetenschappers, 10 communicatiedeskundigen en 7 bestuurders.
De uitkomsten van het onderzoek zijn vertaald naar vier kernadviezen voor kennisinstellingen:
- Laat wetenschapscommunicatie aansluiten bij beleid voor open science
Maak reflectie op wetenschapscommunicatie onderdeel van de transitie naar een meer open wetenschapssysteem. Organiseer samenspraak tussen wetenschappers, communicatiedeskundigen en maatschappelijke stakeholders. - Maak wetenschapscommunicatie een volwaardig onderdeel van een academisch takenpakket
Geef wetenschapscommunicatie een volwaardige plaats in het opstellen van loopbaanprofielen, naast onderzoek, onderwijs, en academisch leiderschap. - Integreer wetenschapscommunicatie in alle fasen van wetenschapsbeoefening
Integreer wetenschapscommunicatie in elk onderzoekstraject, van begin tot eind. Reserveer een percentage van het onderzoeksbudget voor wetenschapscommunicatie. Benadruk de noodzaak van doordachte plannen voor wetenschapscommunicatie ook in aanvragen voor onderzoekfinanciering. - Benader wetenschapscommunicatie als een vak, met bijbehorende expertise
Zorg voor opleiding en training voor onderzoekers die zich willen bekwamen in wetenschapscommunicatie, en verbreed de expertise in vormen van public engagement. Geef communicatiemedewerkers de ruimte voor structurele samenwerking met wetenschappers en breng wetenschappers met interesse in wetenschapscommunicatie bij elkaar. Zorg dat opgebouwde ervaringskennis behouden blijft en toegankelijk is.
Op basis van deze adviezen is een handreiking samengesteld door de KNAW om kennisinstellingen te helpen met het erkennen en waarderen van wetenschappers die werk maken van wetenschapscommunicatie. Dat zal bijdragen aan de professionalisering van het veld en aan het duurzaam inbedden van wetenschapscommunicatie in de cultuur en structuur van Nederlandse universiteiten. De handreiking werd vandaag aangeboden aan minister Dijkgraaf van OCW.
Lees hier het volledige onderzoeksrapport.
Het programma Gewaardeerd! is mogelijk gemaakt door het ministerie van OCW en uitgevoerd door een projectgroep binnen de KNAW, in samenwerking met het Athena Instituut aan de Vrije Universiteit Amsterdam, onder begeleiding van een adviesraad.