De oproep van het Expertforum aan de informateur bevat, naast het herwaarderen van de verhouding macht-tegenmacht, drie oplossingsrichtingen:
1. meer zuurstof in het systeem: creëer ruimte en minder complexiteit in de regels om specifieke gevallen specifiek te behandelen - wat onverlet laat dat uniforme gevallen uniform behandeldmoeten worden.
2. stimuleer het lerend vermogen: versterk de terugkoppeling over de effecten van beleid en uitvoering om het lerend vermogen van de overheid te vergroten.
3. herzie de huidige controlepraktijk: leg de nadruk op de verantwoordelijkheid van het bestuur voor de rechtmatigheid van het overheidshandelen en de verantwoording daarover; laat controleurs zich richten op de kwaliteit van die verantwoordingsinformatie en de onderliggende systemen en processen.
Om dit te bereiken is een open cultuur nodig en leiderschap dat leren stimuleert. Het gaat daarbij niet om een maakbare samenleving en overheid, maar om een zich continu ontwikkelen en meebewegen door effectieve en rechtvaardige maatregelen, voortkomend uit meervoudige waardenafwegingen. Leiderschap dat weet dat ze tegenkracht nodig heeft om zelf goed te functioneren en daarmee de tegenkrachten positioneert en verankert. Op diverse niveaus vraagt dit om reflectiegesprekken over hoe met elkaar de sleutel van publieke waarde op te pakken en vorm en inhoud te geven in de dagelijkse praktijk.
Het Expertforum is een academische vrije ruimte waar academici en vertegenwoordigers van bij het rechtmatigheidsdossier betrokken partijen zich op persoonlijke titel buigen over de vraag: hoe kan de regeldruk rondom rechtmatigheid in verantwoordings- en controleprocessen verminderd worden? Hoewel rechtmatigheid in de democratische rechtsstaat onbetwist een kernwaarde is, worden de uitwerking en toepassing ervan door velen ervaren als verstikkend en niet aansluitend bij ‘de bedoeling’. Er klinkt dan ook steeds meer de roep om ‘meer zuurstof in het systeem’. Vanuit de idee dat een herbezinning nodig is over de wijze waarop met rechtmatigheid in het publieke bestel wordt omgegaan, is eind 2016 vanuit het Zijlstra Center for Public Control, Governance and Leadership van de Vrije Universiteit Amsterdam het Expertforum ‘Rechtmatigheid in een nieuwe tijd’ geïnitieerd.
Meer informatie over het Expertforum ‘Rechtmatigheid in een nieuwe tijd’