I. Dit is opgenomen in ons beleid
Mobiliteit maakt een groot deel uit van de CO2-footprint van de VU en is een belangrijk aspect bij de verduurzaming van de bedrijfsvoering.
De VU voert al lang een groen vervoersbeleid. Dat wil zeggen dat de VU medewerkers en studenten stimuleert om gebruik te maken van het openbaar vervoer voor woon-werkverkeer, dienstreizen en internationale uitwisseling. Ook het gebruik van de fiets wordt aangemoedigd, terwijl autogebruik wordt ontmoedigd. Ook met actief beleid op hybride werken verminderen we verkeersbewegingen en daarmee de CO2-uitstoot.
Uitgebreide informatie over de verduurzaming van het VU mobiliteitsbeleid staat onder punt II, in samenhang met de maatregelen, activiteiten en voorzieningen die voortvloeien uit dit beleid. Ook worden daar afspraken uit samenwerkingsverbanden op dit gebied besproken.
II. Er wordt actie in de praktijk ondernomen en deze acties worden gemonitord en doorontwikkeld
Woon-werkverkeer en reisstromen studenten
Het VU-beleid rond het woon-werkverkeer van medewerkers en de reisstromen van studenten is gericht op het stimuleren van milieuvriendelijke vervoersmiddelen.
Vergoedingen
Al sinds 2018 vergoedt de VU de reiskosten woon-werkverkeer, op een manier die helpt om de mobiliteit te verduurzamen. Dit betekent dat gebruik van het openbaar vervoer en de fiets wordt gestimuleerd en het gebruik van gemotoriseerd vervoer wordt ontmoedigd.
De medewerker die hoofdzakelijk per openbaar vervoer, fiets of ander niet-gemotoriseerd vervoer naar de VU reist, krijgt een tegemoetkoming van 12 cent per kilometer.
- Iedere werknemer kan via het Keuzemodel Arbeidsvoorwaarden kiezen voor fiscale uitruil van bruto salaris tot de maximaal fiscaal vrijgestelde vergoeding van 21 cent per kilometer (2023).
- Via fiscale uitruil in het keuzemodel kan de medewerker een onbelaste vergoeding krijgen bij de aanschaf van een fiets voor woon-werkverkeer. Het bedrag is verhoogd zodat ook voor een elektrische fiets gekozen kan worden, zodat nog meer mensen op de fiets naar de VU komen.
Onderzoek en samenwerking
In 2022 is een uitgebreid vervoersonderzoek gehouden. Dit is de basis geweest voor een integraal VU-beleid voor alle vervoersstromen. Hierbij wordt samengewerkt met partners in Zuidas, waaronder de gemeente Amsterdam.
De VU neemt deel aan het Convenant bereikbaarheid Zuidas, de Green Deal Zero Emission Stadslogistiek (ZES) om de bereikbaarheid te verbeteren, het vervoer te verduurzamen en emissies te beperken. In het programma ZES wordt samengewerkt met Zuidas-organisaties om de stadslogistiek in de metropoolregio Amsterdam in 2025 emissievrij te maken. Voor Zuidas ligt de focus op het verduurzamen van de logistiek, met de nadruk op facilitaire inkoop, pakketbezorging en afval.
De VU is ook aangesloten bij Green Business Club Zuidas. De ambitie van de VU is bekrachtigd in de ambitieverklaring 2021-2025. De deelnemers streven naar structureel reduceren van CO2-uitstoot en verbeteren van de luchtkwaliteit, bijvoorbeeld door fietsen en de hierboven genoemde ZES.
Een zo duurzaam mogelijke modal split is een van de ambities van Green Business Club Zuidas.
Openbaar vervoer
De VU Campus bevindt zich in Zuidas, een zeer druk bereisd deel van Amsterdam. Station Amsterdam Zuid zit in de top 5 van drukste treinstations van Nederland en het is het op één na drukste metrostation van Amsterdam. De VU heeft belang bij een verbetering van het openbaar vervoer, en ziet daarbij ook een rol voor zichzelf. We zullen hierbij gebruik maken van het eerder genoemde verkeersonderzoek en de informatie uit de rapportage over CO2-uitstoot door woon-werkverkeer en zakelijk verkeer.
Sleutelwoord hierbij is spreiding:
- Spreiding in modaliteit: medewerkers en zeker studenten komen dankzij alle maatregelen zeer beperkt met de auto naar de VU. De nadruk ligt nu op een verschuiving van OV naar (elektrische) fiets.
- Spreiding over de dag: het vermijden van de spitspieken. Dit heeft grote invloed op vooral het onderwijs en de ondersteuning daarvan.
- Spreiding over de week: meer mensen op de campus op woensdagen en vrijdagen.
Fiets
De VU neemt deel aan de Fietsmissie hoger onderwijs om de milieubelasting te beperken en de gezondheid van medewerkers en studenten te verbeteren.
We werken aan goede voorzieningen voor fietsers, zoals uitbreiding van het aantal stalplaatsen.
Onder het Nieuwe Universiteitsgebouw, het Onderzoeksgebouw VU en het Hoofdgebouw zijn ondergrondse fietsenstallingen en verspreid over het campusplein zijn meerdere andere stallingen.
In alle fietsenstallingen zijn oplaadpunten voor elektrische fietsen. Uitbreiding vindt plaats naar vraag/behoefte.
Voor houders van een VU-pas, en dat zijn in ieder geval alle medewerkers, zijn VU-deelfietsen beschikbaar.
Auto
De VU past een restrictief parkeerbeleid toe waarbij een werknemer alleen een parkeervergunning krijgt in bepaalde gevallen, zoals invaliditeit of een slechte OV-verbinding. Ook carpoolers komen in aanmerking voor een parkeervergunning. De parkeerkosten worden doorberekend aan de personen, afdelingen en organisaties die gebruikmaken van de parkeervoorzieningen. Dit maakt het autoparkeren op de VU Campus onaantrekkelijk.
In de parkeergarages onder ACTA, het O|2 Labgebouw en het Nieuwe Universiteitsgebouw zijn oplaadpunten voor elektrische auto’s.
Hybride werken
Post corona is hybride werken de norm bij de VU en dit wordt ook actief ondersteund. De VU biedt goede faciliteiten voor de thuiswerkplek en er is een tegemoetkoming in de kosten van thuiswerken.
Dit leidt tot een vermindering van het woon-werkverkeer en dit helpt dus om de mobiliteit te verduurzamen en de CO2-uitstoot te verminderen.
Zakelijk verkeer
Dienstreizen
De VU heeft in 2022 de regeling voor dienstreizen aangescherpt om tot een nog duurzamer beleid te komen, met richtlijnen die medewerkers helpen om een milieubewuste keuze te maken bij het plannen van een dienstreis.
Allereerst wordt aan de medewerker gevraagd om te toetsen of een dienstreis noodzakelijk is. Is bijvoorbeeld online deelnemen aan een korte internationale vergadering een optie? Het aantal intercontinentale vluchten moet in principe beperkt worden tot eenmaal per twee jaar.
Ook moet altijd worden gekeken welke duurzame reisvormen mogelijk zijn. Uitgangspunt is reizen per openbaar vervoer (OV):
- Gebruik het OV als je daarmee binnen 6 uur op je bestemming kunt zijn.
- Reis met het OV naar bestemmingen die binnen 8 uur met het OV bereikbaar zijn als het tijdsverschil tussen vliegen en OV minder dan 2 uur is.
- Overweeg ook bij reizen van meer dan 8 uur om voor het OV te kiezen, omdat juist langere vluchten voor een grote CO2-uitstoot zorgen.
Medewerkers kunnen voor binnenlandse en internationale dienstreizen gebruik maken van een persoonlijke NS-Business Card. Ook (elektrische) deelauto’s kunnen een duurzame optie zijn.
De richtlijn duurzame dienstreizen is transparant en online te zien.
Green Travel Grant voor studenten
Speciaal voor studenten is er een reisbeurs voor duurzamere vervoerskeuzes bij uitwisseling binnen Europa. Aanvullend op de Erasmus+ beurs stimuleert de VU met de VU Green Travel Grant uitgaande uitwisselingsstudenten om op een milieuvriendelijke manier te reizen. In 2023 heeft de VU hiermee de Zuidas Duurzaamheidsprijs gewonnen.
Voor uitwisseling buiten Europa of als vliegen de enige optie is, geven we tips waarmee studenten hun reis toch duurzamer kunnen maken.
Monitoring en doorontwikkeling
Het VU-mobiliteitsbeleid laat duurzame resultaten zien. Zo zijn alle reguliere verkeersstromen op de campus volledig elektrisch, het fietsverkeer neemt toe en het autoverkeer neemt af. De modal-split (de verdeling van de verplaatsingen over de vervoerwijzen auto, openbaar vervoer en fiets) verduurzaamt structureel.
Monitoring en doorontwikkeling van het beleid vindt plaats op basis van verschillende initiatieven:
- het jaarverslag (vermelding van de reisbeurs pagina 71)
- de midterm review van de Strategie (pagina 61)
- een impressie van duurzame projecten op de campus gezien vanuit de SDG’s (SDG 13)
De VU voert periodiek vervoersonderzoeken uit, mede om de resultaten van het duurzame mobiliteitsbeleid te monitoren. Het in 2022 ingevoerde duurzame reisbeleid is in 2023 geëvalueerd. Daarbij zijn de volgende aanbevelingen opgesteld, die in 2024 navolging hebben gekregen:
- Communicatie: Maak het verschil in CO2-uitstoot van verschillende vervoersmiddelen inzichtelijk voor medewerkers
- Verbeter het boekingssysteem
- Maak het beleid strenger en stimuleer reizen per trein
- Lange termijn: CO2-budgettering
- Evalueer het beleid eind 2024 opnieuw
Voor woon-werkkilometers per medewerker (km/fte) en het aandeel OV, fiets en lopen in het woon-werkverkeer gebruikt de VU de Milieubarometer. Hierin is openbaar inzichtelijk wat de milieuverbeteringen sinds 2014 zijn.
Ook de resultaten van de richtlijn Duurzame dienstreizen worden gemonitord. In 2023 is de in 2022 ingezette aanscherping van beleid getoetst.
III. Studenten en andere stakeholders worden betrokken bij het proces
Beleid en wijzigingen worden besproken met een vertegenwoordiging van studenten en medewerkers. Dit verbetert de besluitvorming en is voor een deel ook wettelijk geregeld.
De VU beslist binnenkort over de nieuwe universiteitsbrede duurzaamheidsvisie en VU-medewerkers en -studenten spelen een belangrijke rol in het adviseren van het College van Bestuur via de Sustainability University Assembly.
Ook is het College van Bestuur in gesprek gegaan met de VU-gemeenschap over thema’s die studenten en medewerkers nauw aan het hart liggen. Vragen, voorstellen en ideeën van studenten en medewerkers zijn meegenomen naar talkshows. Een van de talkshows ging over duurzaamheid.
Om de 6 bouwstenen samen te vatten vanuit het standpunt van een student: actieve participatie van studenten/stakeholders bij de VU wordt aangemoedigd in onderwijs, onderzoek en campusactiviteiten. Dit omvat bijvoorbeeld beleidsvorming, projectdefinities en inkoop. Alle stemmen worden gehoord en serieus genomen door het bestuur en de medewerkers van de VU. Naar de mening van de studenten zijn alle 6 blokken van jongerenparticipatie meer dan voldoende beschikbaar bij de VU.
Een mooi voorbeeld van de betrokkenheid van studenten is dat een student onderzoek doet naar kansrijke groepen studenten om de modal shift te maken naar de fiets.
Duurzame mobiliteit wordt gemonitord en gerapporteerd in onder meer de Milieubarometer. Verder zijn de op duurzame mobiliteit gerichte acties uit Sustainable Campus 2020-2025 (bijvoorbeeld Betere fietsvoorzieningen (3.1), Op de fiets naar je werk (3.3) en Duurzame mobiliteit 13.7)) opgenomen in de jaarplancyclus van de diensten. In die cyclus wordt de voortgang via kwartaalrapportages door Bureau Bestuurszaken van het College van Bestuur bewaakt. Bij het opstellen van deze acties en Sustainable Campus 2020-2025 zijn studenten en andere stakeholders intensief betrokken.
Verder monitoren we alle beschreven projecten in onderlinge samenhang. Studenten zijn vertegenwoordigd via Green Office VU. Met het KPI-dashboard Sustainability Cluster Organisation wordt de voortgang van de projecten permanent gemonitord. Dit KPI-dashboard wordt ook gebruikt om het College van Bestuur op de hoogte te houden van de voortgang van het verduurzamen van de campus.
Green Office VU
Green Office VU, het door studenten geleide duurzaamheidsplatform van de VU, draagt bij aan duurzame mobiliteit door het promoten van duurzaam geproduceerde fietsen en de Green Travel Grant.
Met financiering van de VU organiseert Green Office VU een loterij waarmee VU-studenten een duurzaam geproduceerde fiets kunnen winnen. Zo worden studenten gestimuleerd om naar de campus te fietsen en het vergroot hun betrokkenheid bij Green Office VU-activiteiten. Ook de winnaar van de Green Research Award voor duurzaam onderzoek ontvangt van Green Office VU een duurzaam geproduceerde fiets.
Green Office VU zorgde ervoor dat de Green Travel Grant aandacht kreeg tijdens de Dag van de Duurzaamheid en brengt deze ook binnen Green Office onder de aandacht bij vrijwilligers en studenten.
IV. Deze beleids- en visiedocumenten zijn transparant in te zien en online te vinden
- De richtlijn duurzame dienstreizen
- VU Strategie 2020-2026 Midterm review
- KPI-dashboard Sustainability Cluster Organisation en de Toelichting bij het KPI-dashboard
- Alle links in het antwoord op deze vraag