Twijfel je of jouw supermarkt wel groene keuzes maakt, bijvoorbeeld door duurzamer voedsel te stimuleren of voedselverspilling te ontmoedigen? Als het aan Meike Morren ligt, heeft iedere Nederlandse supermarkt straks een duurzaamheidsscore. “Zodra je een ranking aanbiedt, willen supermarkten niet onderaan staan.”
Met onderzoeker Yue Dou van Universiteit Twente wil zij eenmalig plasticgebruik terugdringen door duurzaamheidsscores voor supermarkten te ontwikkelen. Hun onderzoek bestaat uit meerdere fases: eerst werden verschillende supermarkten bezocht om te noteren hoe deze supermarkten plastic gebruiken voor hun groente en fruit en daarna brachten Morren en Dou de ervaringen van consumenten met betrekking tot plasticgebruik in kaart.
De onderzoekers streven ernaar om in 2023 duurzaamheidsscores toe te kennen aan elke supermarkt in Enschede en Amsterdam, en deze weer terugkoppelen aan de consumenten. “Hierdoor helpen we consumenten een supermarkt te kiezen op basis van hoe zij omgaan met hun verpakkingsmateriaal. Consumenten kiezen een supermarkt voornamelijk op basis van prijs, kwaliteit en nabijheid, maar duurzaamheid speelt een steeds belangrijkere rol in hun keuze. Hopelijk dragen deze duurzaamheidsscores bij aan een wereld waarin mensen steeds meer bewust worden van plasticgebruik en mogelijkheden zien om dit te verminderen”, zo stelt Meike Morren.
Papier versus plastic
Wanneer consumenten de keuze krijgen, verkiezen ze papier boven plastic vanwege het milieuaspect, zag Morren in een interventie bij de Spar en Coop op twee campussen waarbij plastic zakken werden vervangen door papieren zakken. “Consumenten beschouwen papieren zakken als milieuvriendelijker dan plastic, maar de keerzijde is dat papieren zakken niet hergebruikt kunnen worden en dat ze ongeschikt zijn voor recycling.” Het nadeel van plastic is echter dat er veel van in de natuur terechtkomt. Onverpakt verkopen is ook een optie, maar folie en ander verpakkingsmateriaal zorgen er wel voor dat groente minder snel bederft.
Betere voorlichting over hoe voedsel thuis bewaren
Er is echter geen zicht op hoe consumenten groente en fruit thuis bewaren en hoe de manier van verpakken daar invloed op heeft. “Als je een zak met appels koopt, bestaat de kans dat je veel oude appels weg moet gooien omdat het er te veel zijn. Aan de andere kant kun je bij aankoop van een komkommer verpakt in plastic denken dat het heel lang houdbaar is, waarna dit in de koelkast verdwijnt en het vergeet. Dit kan ook voedselverspilling in de hand werken. Ik denk dat het daarom belangrijk is om de consument goed op te leiden. Hoe kun je nou het beste groente en fruit bewaren zodat het langer houdbaar is? Onze eerste pilot studie laat zien dat veel mensen dat niet weten”, stelt Morren.
Verantwoordelijkheid ligt bij supermarkten
Als consument kun je je ecologische voetafdruk verkleinen door de juiste keuzes te maken, maar ook supermarkten hebben een verantwoordelijkheid, vindt Morren. Zij hebben geen invloed op hoe leveranciers hun producten verpakken, maar hebben wel een keuze tussen leveranciers. “Kiest de supermarkt voor een leverancier die relatief weinig plastic afval genereert of verpakkingen maakt met minder plastic? Zo stappen recent veel supermarkten over op zakjes in plaats van bakjes om vlees te verpakken. Wij focussen met ons onderzoek vooral op de invloed van deze keuzes op de consument”, zo stelt Morren.
Frankrijk als voorbeeld
Het onderzoek van Morren helpt consumenten niet alleen om hun gedrag te veranderen, maar stimuleert ook de huidige initiatieven van supermarktketens om het plasticgebruik in de hele voedselketen te verminderen. “De duurzaamheidsscores laten zien in hoeverre consumenten in verschillende supermarkten met plastic worden geconfronteerd. Binnen andere Europese landen bestaan hiervoor andere regelingen. In Frankrijk is het bijvoorbeeld sinds vorig jaar verboden om de meeste groente en fruit in plastic te verpakken. In de Carrefour, de grote supermarktketen in Frankrijk, worden groenten en fruit nu in grote dozen verkocht, ook wel bulkverkoop genoemd. Dit kost meestal minder en je hebt minder verpakkingsmateriaal nodig. In Nederland bestaat een dergelijke regeling niet, maar ik hoop dat dit project een positieve impact kan maken op hoe wij plastic gebruiken op nationaal niveau. In de toekomst zouden we graag onderzoeken hoe cultuur een rol speelt bij deze verschillen.”
