Binnen Community Service Learning (CSL) zetten studenten hun academische vaardigheden in om maatschappelijke uitdagingen te adresseren, in nauwe samenwerking met een maatschappelijk partner.
Maatschappelijk betrokken onderwijs: waar te beginnen?
“Nou, je kun je wel voorstellen dat er enorm veel vormen zijn om dit te doen”, vertelt Geertje. “Het kan helpen om klein te beginnen. Kijk eens of je een maatschappelijke partner kunt betrekken bij een bestaande opdracht. Laat studenten bijvoorbeeld een vraagstuk van een bewonersinitiatief of non-profitorganisatie analyseren. Of organiseer een gastcollege waarin een maatschappelijke partner een casus inbrengt.”
Hierbij is reflectie zeer belangrijk: “Het gaat er niet alleen om dat studenten samenwerken met maatschappelijke partners, maar ook dat ze nadenken over wat dit betekent. Wat leren ze ervan? En hoe verschilt dit precies van puur academische kennis? Door reflectieopdrachten toe te voegen, help je studenten om deze connectie te maken.”
En docenten hoeven het natuurlijk niet alleen te doen. “Bij de VU hebben we de CSL-toolbox ontwikkeld met praktische handvatten en begeleiding. Daarnaast helpt het CSL-team docenten graag met vragen over samenwerkingen of onderwijsontwerp.”
Meer politieke druk, minder ruimte
“We kunnen er niet om heen, de bezuinigingen maken het echt lastiger om dit type onderwijs structureel in het curriculum te houden. Het vraagt meer tijd en flexibiliteit van docenten, terwijl er steeds meer druk ligt op efficiëntie en rendement. Je weet als docent ook nooit exact wat eruit gaat komen. En dat kan spannend zijn.”
“Maar juist nú is dit soort onderwijs relevanter dan ooit”, stelt Geertje, “In tijden van toenemende polarisatie en maatschappelijke verdeeldheid moeten studenten leren hoe ze in een samenleving vol uiteenlopende stemmen en denkbeelden hun weg kunnen vinden. Gelukkig zie ik binnen de VU veel docenten en studenten die zich, ondanks de obstakels, hier hard voor maken.”
“We vragen van onze studenten dat ze hun comfortzone verlaten. Nou, laten we als docenten hetzelfde doen. Werk samen met maatschappelijke partners, probeer nieuwe onderwijsvormen en wees niet bang om fouten te maken.”
Wat als studenten en bewoners samen de stad samen veranderen?
We leven in een steeds ingewikkelder wordende wereld waarin ook de complexiteit van veel van die uitdagingen waar we mee te maken hebben toeneemt. En één van de krachtigste manieren om CSL toe te passen voor het adresseren van die complexe maatschappelijke uitdagingen, is via de thematische aanpak. Hierbij werken meerdere vakken samen aan één maatschappelijk vraagstuk. Geertje: “Bij de VU doen we dit al vijf jaar met het thema eenzaamheid. Studenten uit verschillende disciplines onderzoeken eenzaamheid vanuit verschillende perspectieven en werken samen met partners aan relevante, blijvende oplossingen.”
Een andere manier is via de inter- en transdisciplinaire mastermodule. Binnen deze module werken studenten samen met bewoners om maatschappelijke problemen te begrijpen en aan te pakken. “Eerst brengen de studenten in kaart wat er precies speelt in een bepaalde buurt, daarna bedenken en testen de studenten oplossingsrichtingen in interdisciplinaire teams. Deze aanpak heeft al geleid tot succesvolle projecten rond het verbeteren van sociale cohesie en het werken aan een eerlijke energietransitie. Zo leren studenten niet alleen over de uitdagingen in de samenleving, maar ook hoe ze interdisciplinair kunnen samenwerken en écht een verschil kunnen maken.”
Wat kun je als docent zelf nog doen?
Geertjes eigen onderzoek naar maatschappelijk betrokken onderwijs heeft haar niet alleen geleerd hoe je dit als docent kunt vormgeven, maar ook hoe belangrijk je eigen houding is: “Het is spannend, maar probeer je kwetsbaar en nederig op te stellen binnen je lessen, dit is nodig om goed naar andere perspectieven te kunnen luisteren. Daarnaast vragen wij van onze studenten dat ze hun comfortzone verlaten. Nou, laten we als docenten hetzelfde doen. Werk samen met maatschappelijke partners, probeer nieuwe onderwijsvormen en wees niet bang om fouten te maken. Practice what you preach!’”
Zelf aan de slag met CSL? Neem contact op met het via CSL@vu.nl voor advies en ondersteuning.
