Ivar, hoe ben je tot Hoofd van Sustainability Office gegroeid? Wat is jouw rol bij SO?
Ik heb een achtergrond in Sociale psychologie en in Environment en Resource Management. De eerste heb ik overigens gevolgd aan FGB. Het voelt dus erg fijn om weer terug te zijn op de faculteit! De afgelopen jaren was ik verantwoordelijk voor de duurzaamheidstrategie van de VU. Dit gebeurde eerst vanuit een programma organisatie. Mijn rol nu is iets anders omdat we nu een eigen eenheid zijn, maar in wezen blijft onze opdracht hetzelfde: uitvoering geven aan de duurzaamheidsstrategie van de VU.
Sustainability Office is nu aangesloten bij FGB, gefeliciteerd! Wat gaat dat betekenen voor de werkwijze van SO?
In de kern is het SO er voor de hele VU. Duurzaamheid is een speerpunt van de hele universiteit. Dit maakt dat duurzaamheid steeds meer voor alle delen van de organisatie gaat betekenen. Maar binnen FGB kijk ik bijvoorbeeld uit naar de samenwerking met de psychologen. Verduurzaming is namelijk ook een enorm gedragsvraagstuk.
Waarom is de eenheid SO bij FGB en niet bij Bèta of een andere faculteit ondergebracht?
Daar is bewust voor gekozen, om een te nauwe focus te voorkomen. Bij Bèta zijn al veel duurzaamheidsprojecten en -initiatieven ondergebracht. Sustainability is iets voor de hele VU. Zoals Diversity Office valt onder de Chief Diversity (Ruard Ganzevoort van FRT) zo is FGB-decaan Maurits van Tulder (de dean of Sustainability) en de afgevaardigde opdrachtgever van het CvB voor het speerpunt Duurzaam.
Wat zijn jouw plannen en ambities als Head Sustainability Office?
Een echt duurzame VU! Dit betekent dat we klimaat crisis als een daadwerkelijke crisis gaan zien. We hebben namelijk iedereen nodig om een klimaat ramp tegen te gaan en daar kunnen we niet langer op wachten. Duurzaamheid moet dus iets zijn wat in heel de VU gevoelt en doorleeft wordt.
Waar ligt voor jou de focus?
Vooral het meekrijgen van de VU-gemeenschap. En dat we ons richten op die onderwerpen waarmee we een grote impact kunnen maken. We maken een onderscheid tussen 5 focus gebieden: Onderwijs, onderzoek, valorisatie, bedrijfsvoering en gemeenschap. Voor elk van de onderdelen zijn we met project portefeuilles bezig.
Welke plek heeft duurzaamheid in het onderwijs?
Naar mijn idee komt duurzaamheid nu nog te weinig in het onderwijs aan bod. We bereiden studenten niet goed genoeg voor op de klimaatcrisis. Wij helpen graag met het faciliteren daarvan, maar de onderwijsprogramma’s moeten dit zelf initiëren. Eén van de doelstellingen van de (duurzaamheid) strategie van de VU is dat duurzaamheid (in de vorm van de Sustainable Development Goals) terugkomt in alle opleidingen. Dat is iets waar we allemaal aan zullen moeten werken en het SO helpt in het ondersteunen en faciliteren van opleidingen in het doorvoeren van de veranderingen.
Een ander groot project is duurzamer docentenonderwijs. We zitten nu middenin de ontwikkeling van een duurzaamheid docentenprogramma. Ik wil de docenten en opleidingsdirecteuren van FGB oproepen voor de docentenscan: je onderwijsprogramma kan worden gescand op duurzaamheid in bijvoorbeeld in samenwerking Learn Academy.
Hoe breng je de strategie naar de praktijk?
Voor elk van de onderdelen zijn we met projectportefeuilles bezig. In de bedrijfsvoering zijn er ook doelen, zoals het verbeteren van de C02-rapportage. Dat is niet alleen voor SO, maar ook voor Financiën en Bestuurszaken die in de jaarverslagen daarover schrijft. FCO is een grote speler hierin. Uiteindelijk moet het deel uit maken van alle processen. De grootste uitdaging is dat er een mentaliteitsverandering moet komen in alle organisatie-onderdelen. Mensen die al druk zijn moeten niet het idee krijgen dat ze 'duurzaamheid' erbij moeten doen, maar juist dat hun werk anders moet gaan. Nu al krijgt duurzaamheid meer voet aan de grond en zien we dat al veel mensen er mee bezig zijn. Evengoed wordt onderschat wat het vraagt om een echt duurzame universiteit te zijn. Dit moet nog meer indalen bij de diensten en faculteiten omdat dit een grote omslag vereist. Het is niet iets wat je erbij doet.
Wat moet er nog beter op de VU?
Er is nog zo veel dat we op duurzaamheidsgebied moeten doen, van het energieverbruik op de campus tot duurzaamheidsonderwijs in de collegezalen. Los daarvan vind ik het belangrijk dat mensen hier voelen dat ze op een duurzame plek zijn, dat helpt ontzettend bij het veranderen van de mindset. Studenten en medewerkers moeten het gevoel hebben: dit is een duurzame campus, met toponderzoek naar klimaat en duurzaamheid. Daar wil ik bij horen. Als VU wil je een bepaalde toon neerzetten, zodat duurzaamheid meer gaat leven.
In het interview in Ad Valvas spreek je je afkeuring uit over greenwashing?
Ja inderdaad, ik vind het moreel en fundamenteel verwerpelijk als je willens en wetens verkeerde feiten publiceert, terwijl je weet hoe destructief bijvoorbeeld de fossiele industrie is. Zoals de campagne van Shell 'CO2-neutraal tanken'. VU-studenten en Greenpeace hebben aangetoond dat Shell dat niet kan waarmaken en hebben Shell aangeklaagd bij de Reclame Code Commissie. Jammergenoeg heeft dit weinig consequenties voor Shell, behalve een klein deukje in hun imago. Het marketingbudget van Shell is hoger dan het budget voor verduurzaming, dan zie je waar hun prioriteiten liggen. Ik vind het zo verschrikkelijk als een organisatie iets 'groen' doet overkomen, maar dat het niet groen is, en dat je hiermee een systeem in stand houdt die niet duurzaam is. Dat een organisatie als Shell daar ook zo gemakkelijk mee weg komt is niet acceptabel. Hiermee wordt de energietransitie vertraagd.
Hoe verloopt de samenwerking met andere universiteiten en duurzaamheidspartijen buiten de VU?
We zijn onderdeel van verschillende netwerken zoals het Aurora netwerk en het International Sustainable Campus netwerk. De VU is ook partij van PAN Amsterdam: dit is een onderzoeksproject samen met HvA en UvA en Gemeente Amsterdam. De hele stad moet om, hoe ga je dat doen? Daar heb je kennisinstellingen voor nodig. Ook tussen de Nederlandse universiteiten is veel contact. Duurzaamheid is een samenwerking en geen competitie!
Hoe kijk jij terug op (de tentoonstelling van) A Better World@VU
Trots! We doen hier zulk mooi werk! De online en on campus tentoonstelling A Better World@VU neemt je mee naar zestien duurzame projecten en initiatieven die gekoppeld zijn aan een of meerdere Sustainable Development Goals (SDG's). Het zijn initiatieven die inspireren en motiveren.
Hoe omschrijf je het team van SO?
Het is een energiek en gedreven team. We komen allemaal uit verschillende delen van de organisatie en brengen zo verschillende perspectieven in, op het gebied van onderwijs, onderzoek, valorisatie en organisatie.
Wat drijft jou, waar word je enthousiast van?
We moeten de klimaat crisis oplossen. We hebben weinig tijd en zullen alles op alles moeten zetten om er samen uit te komen. We hebben geen andere keuze. Dit aangaan is wat mij drijft.