Jongeren maken in hun tienerjaren steeds vaker hun eigen keuzes, en dit heeft invloed op hun volwassen leven. Uit onderzoek blijkt dat jongeren steeds vaker ongezonde keuzes maken: 'We weten op basis van nationale en internationale gezondheidstrends dat jongeren meer suiker drinken, meer snacks eten en minder sporten. Deze ongezonde keuzes kunnen dan later in hun leven het risico op chronische ziektes vergroten,' zegt gezondheidsonderzoeker Bonnie van Dongen.
Community capacity voor duurzame gezondheidsaanpak
Scholen hebben een pedagogische taak en kunnen jongeren stimuleren om gezondere keuzes te gaan maken, stelt van Dongen. Maar op zichzelf staande gezondheidsinitiatieven zijn volgens de onderzoeker moeilijk te onderhouden op de lange termijn. Volgens van Dongen komt dit doordat er vaak weinig draagvlak en eigenaarschap voor is: 'Iedereen op de school, dus leerlingen, personeel en ouders, moeten draagvlak voelen. Ook moet de school voelen dat de aanpak speciaal voor en met hén bedacht is, waardoor ze meer gemotiveerd zijn om actie te ondernemen.' Van Dongen beargumenteert daarom dat scholen community capacity moeten opbouwen. In plaats van dat zij éénmalige, korte initiatieven uitvoeren, kunnen scholen het beste zelf de nodige vaardigheden, systemen en structuren opbouwen, en leiderschap ontwikkelen. Daardoor creëren scholen duurzame processen om de eigen specifieke gezondheidsuitdaging op te lossen.
Draagvlak en eigenaarschap creëren middels vierdelige strategie
Community capacity opbouwen bestaat volgens van Dongen uit vier strategieën, die scholen tegelijkertijd kunnen uitvoeren. Ten eerste moet de school leiderschap creëren door een part-time coördinator binnen haar eigen personeel aan te wijzen. Onder begeleiding van een GGD-adviseur houdt deze coördinator het oog op gezondheidsinitiatieven binnen de school, en verbindt en motiveert mensen aan deze initiatieven. De tweede strategie bestaat uit een cultuur creëren waar leerlingen, personeel en ouders input kunnen geven. Zo kunnen zij de specifieke problemen en mogelijke oplossingen voor de school aanwijzen. Dit maakt de derde strategie mogelijk: passende gezondheidsactiviteiten en -plannen voor de school ontwerpen. Tot slot is het volgens van Dongen van belang dat scholen een netwerk opbouwen binnen hun omgeving, zodat zij gezamenlijk op kunnen trekken in de systemen om de gezondheid van de scholieren te verbeteren.
Bonnie van Dongen en collega-onderzoekers werkten voor dit onderzoeksproject samen met vier vmbo-scholen. Samen onderzochten zij hoe de scholen community capacity konden opbouwen. 'Op één school vonden de leerlingen dat de trappen te steil waren. De school heeft uit deze uitdaging een leuke activiteit bedacht: een trappenestafette, waarbij de leerlingen op de trappen gingen racen. Zo werden leerlingen toch gemotiveerd om de trap te nemen.'
