De beroemdste filosoof van de vroege 19e eeuw, Georg Wilhelm Friedrich Hegel, maakte met zijn alomvattende wijsgerige systeem aanspraak op rationele kennis van de totale werkelijkheid, ook wel ‘het absolute’ genoemd. Hiermee leek de geschiedenis van de wijsbegeerte haar ultieme eindpunt en vervolmaking te hebben bereikt.
Kritische reacties op zijn hooggespannen verwachtingen en pretenties lieten echter niet lang op zich wachten. Schopenhauer laakte Hegels optimisme en zijn geloof in de macht van de rede. Volgens hem houdt in het universum eerder een duistere Wil die doelloos voortraast huis. Kierkegaard verdedigde het belang van de individuele existentie tegenover Hegels gerichtheid op het algemene en pleitte voor een herwaardering van het christelijk geloof. Marx smeedde de hegeliaanse dialectiek om tot een instrument van kritiek op economische onrechtvaardigheid en meende dat de culminatie van de geschiedenis zich pas in de vorm van een communistische wereldrevolutie zou manifesteren. De ‘filosoof met de hamer’ Nietzsche keerde zich vervolgens tegen de complete wijsgerige en religieuze traditie van Plato tot Hegel, waarbij vooral ook het christelijk geloof het moest ontgelden. Zijn denken staat in verband met de opkomst van de zogenaamde levensfilosofie uit de tweede helft van de negentiende eeuw. Ook Bergson en Heidegger kunnen worden geplaatst in het kader van deze nieuwe en belangrijke filosofische denktrant. Husserl, Russell en Wittgenstein ten slotte poogden ieder op eigen wijze de ontwikkeling van de moderne wetenschappen te doordenken en deze van een wijsgerige fundering te voorzien.
Aldus ontstond in de 20e-eeuwse filosofie een ware delta van zeer diverse wijsgerige stromingen.
Onderwijsvorm: 10 hoorcolleges met ruimte voor vragen na afloop.
Literatuur: Verplicht boek:
Jan Bor (red.), 25 Eeuwen westerse filosofie – teksten, toelichtingen, Boom (2003)
Studiebelasting: ongeveer 1 uur per week.
Verwachte voorkennis: Er zijn geen specifieke eisen aan vooropleiding en voorkennis.
Overige informatie: Deze cursus maakt deel uit van de leergang ‘Kopstukken filosofie’. Alle cursussen uit deze leergang zijn onafhankelijk van elkaar te volgen. U hoeft dus niet bij deel I te beginnen.
Meer over deze cursus
Inleiding
Data, kosten en inschrijven
