Foucault staat bekend als een moeilijk te lezen filosoof. Hij geeft woorden een specifieke lading die in zijn hele werk doorklinkt. In zijn inaugurele rede ‘De orde van het spreken’ (1971) introduceert hij veel van de termen die in zijn latere werk terugkeren voor het eerst – en daardoor op een overzichtelijke manier – aan een groot publiek. Hij bespreekt de rol van het spreken en maakt duidelijk wat er in het spreken gebeurt met concepten als macht, uitsluiting, discours en waarheid.
Daarom vormt zijn inaugurele rede de basis voor deze cursus. Interessant is dat Foucault zelf aangeeft dat hij zelf liever stilletjes op zijn eigen inauguratie aanwezig had willen zijn. Taal is namelijk een krachtig middel en allesbehalve neutraal. Heb je ooit precies gezegd wat je bedoelde? Werd wat je bedoelde ooit verstaan zoals je hoopte? Ondanks het feit dat wij mensen het sprekende dier zijn, is taal allesbehalve neutraal. Zo kunnen sommige woorden wel worden gezegd, maar nooit werkelijk worden gehoord. Dit is het gevolg van wat hij noemt: ‘uitsluiting’ of ‘het verboden woord’.
Door het verband te leggen tussen Foucault en ‘de wil tot waarheid’, zoals Nietzsche die beschrijft, wordt nog zichtbaarder wat de implicatie van Foucaults filosofie over de orde van het spreken is. Toen de docente, Petra Bolhuis, dit werk jaren geleden voor het eerst las, gaf het haar een geheel nieuw perspectief op taalgebruik. Vandaag de dag helpt Foucaults analyse om te begrijpen waarom mensen zich niet gehoord voelen, terwijl ze overal zichtbaar en hoorbaar gebruik maken van de vrijheid van meningsuiting.
Onderwijsvorm: 4 hoorcolleges met ruimte voor vragen na afloop.
Literatuur: Vanaf een week voorafgaand aan de cursus zijn een uittreksel van de inaugurele rede, de Power Pointpresentatie en extra studiemateriaal online beschikbaar via maieutiek.nl.
Leessuggestie (niet verplicht):
Foucault, De orde van het spreken, Boom klassiek 90600098684 (alleen antiquarisch verkrijgbaar)
Studiebelasting: circa 1 uur per college.
Verwachte voorkennis: Enige filosofisch voorkennis en interesse in filosofische vraagstukken is wenselijk.
Meer over deze cursus
Inleiding
Data, kosten en inschrijven
