De recente Midden-Oostenoorlog heeft oude discussies opnieuw doen oplaaien: zijn Joden een volk, een godsdienst, of een ras? Komen zij oorspronkelijk uit wat nu Israël of Palestina is, en geeft hun dat recht op dit gebied? Hoe hebben Joden als minderheid door de eeuwen heen weten te overleven? Was dat door hun geloof, solidariteit, aanpassingsvermogen, of door een specifieke maatschappelijke rol? En waar komen antisemitische vooroordelen, samenzweringstheorieën en haat vandaan? In deze cursus zet Peter Demant de geschiedenis en context van deze vragen uiteen.
Het einde van de Oudheid beduidde voor de meeste Joden het begin van hun verstrooiing over Midden-Oosten, Europa of nog verder weg: een lange periode van kwetsbaarheid waarvoor pas hun emancipatie in de 19e en 20e eeuw verbetering beloofde. De vaak nog middeleeuwse scheidslijnen tussen Joden en anderen werden toen afgebroken. In de plaats daarvan kwamen nieuwe afspraken: godsdienstvrijheid en burgerlijke gelijkheid, in ruil voor het loslaten van de eigen, aparte groepsidentiteit! De Joodse integratie in de niet-Joodse maatschappij bracht een enorme creatieve bloei en maatschappelijke vooruitgang, maar leidde ook tot een nieuw, dodelijk antisemitisme. Na de Holocaust zagen veel overlevenden geen andere toekomst meer dan een eigen Joodse staat in Israël.
Tachtig jaar later roept dat Joodse thuisland complexe vragen op. Bedoeld als een plek van veiligheid en identiteit is Israël nu het voor Joden onveiligste land geworden. Critici wijzen op het lot van Palestijnen en vragen: hoe kan een volk dat zelf zo heeft geleden, nu anderen onderdrukken? Tegelijk worden Israëls vrienden geconfronteerd met een pijnlijk dilemma: wat blijft er vandaag nog over van de legitimiteit van Joodse zelfbeschikking in een eigen Joods thuisland?
Opbouw
- College 1 : Uitverkoren volk of uitverkoren geloof?
Van de oorsprong tot het einde van het oude Israël: hoe betrouwbaar is het Bijbelse verhaal, en wat vertelt het ons over identiteit en geschiedenis van de Joden? - College 2: Tussen autonomie en machteloosheid
In de diaspora veranderde een ‘volk’ in een ‘godsdienst’, om later opnieuw ‘gerenationaliseerd’ te worden. - College 3: Emancipatie, integratie en de Holocaust (1789-1945)
Was de mislukking van het project van vreedzame integratie onvermijdelijk? Van de idealen van universalisme naar hernieuwd Joods particularisme: een tragische wending in de moderne geschiedenis? - College 4: Israël en de normalisering van het Joodse bestaan (1945-heden)
De Joodse Staat werd gezien als een seculiere oplossing voor Joods voortbestaan. Intussen veroorzaakt Israëls beleid een wereldwijde toename van antisemitisme , en verdiept zich de kloof tussen Israël en de diaspora… Wat betekent dit voor de toekomst van Joden?
Onderwijsvorm: 4 hoorcolleges met ruimte voor vragen na afloop.
Literatuur: Gedrukte reader. Overig digitaal cursusmateriaal, waaronder een tekstversie van de PowerPointpresentaties, is voorafgaand aan ieder college beschikbaar in de digitale cursusomgeving MijnHOVO. De docent geeft tijdens de cursus literatuursuggesties voor verdere verdieping.
Studiebelasting: Ongeveer 2 uur per college.
Verwachte voorkennis: Passieve kennis van het Engels.
Overige informatie: Deze cursus focust op de Joodse specificiteit en de historische verhouding tussen Joden en niet-Joden, en heeft dus een andere opzet en inhoud dan de cursus Drie geloven (door Bert Jan Lietaert Peerbolte), en eerdere cursussen over Israël-Palestina door Peter Demant.
Meer over deze cursus
Inleiding
Data, kosten en inschrijven
