CO2-uitstoot en opwarming van de aarde
‘Iets weten over het broeikasgas CO2 (koolstofdioxide) is cruciaal om de energietransitie te begrijpen. De verbranding van fossiele brandstoffen – steenkool, olie en aardgas – veroorzaakt bijna 90 procent van de totale CO2-uitstoot,’ aldus Widerberg. ‘CO2 leidt tot opwarming van het klimaat. Ook landbouw en ontbossing van het tropisch regenwoud dragen bij aan de CO2-uitstoot.
Het verbranden van fossiele brandstoffen zorgt niet alleen voor uitstoot van koolstofdioxide, maar ook van stikstofoxiden en fijnstof. Die laatste zorgen voor luchtverontreiniging – die je realtime kunt bekijken op deze air pollution map.’
Natuurlijk versus versterkt broeikaseffect
‘Broeikasgassen houden warmte vast in de atmosfeer rond de aarde: dit natuurlijke broeikaseffect is een essentieel en natuurlijk onderdeel van ons klimaatsysteem. De aarde warmt echter ook op door menselijke activiteiten. Die opwarming gaat de laatste 140 jaar bovendien sneller dan daarvoor. Deze extra opwarming - het versterkt broeikaseffect – leidt tot klimaatverandering.’
De energietransitie uitgelegd
‘We moeten dus fors minder fossiele brandstoffen gaan gebruiken, en overschakelen op hernieuwbare energie. Dat is energie uit natuurlijke bronnen die constant worden aangevuld door de natuur. Denk aan wind, waterkracht, zon, bodem, buitenluchtwarmte en biomassa. Dit wordt ook wel duurzame of groene energie genoemd.
Kernenergie is, net zoals fossiele energie, geen vorm van hernieuwbare energie, omdat deze bronnen niet worden aangevuld.
Fossiele brandstoffen vervangen door duurzame energie is een grote omschakeling. Dit heet de energietransitie.’
Waarom de energietransitie nú moet plaatsvinden
‘Deze energietransitie moet snel. We stevenen namelijk af op een opwarming van 2,5 tot 2,9 graden Celsius. Dat is veel te veel om de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs te halen. In dat akkoord staan afspraken om de temperatuurstijging van de aarde binnen de 1,5 en 2 graden Celsius te houden. Anderhalve graden heeft sterk de voorkeur, omdat de ecologische, sociale en economische gevolgen van een opwarming van 2 graden aanzienlijk groter zijn.
Je kunt het verminderen van de CO2-uitstoot op verschillende manieren bekijken,’ zegt klimaatdeskundige Widerberg. ‘Allereerst is het een technologisch vraagstuk. We moeten CO2 afvangen en windenergie gebruiken. Denk bijvoorbeeld aan offshore-windturbines. Daar is technologische innovatie voor nodig.’
Sociaal-economische gevolgen van de energietransitie
Naast de techniek worden de sociale vraagstukken rondom de energietransitie belangrijker, aldus Widerberg. ‘De sociaaleconomische gevolgen van de energietransitie zijn ongelijk verdeeld in onze samenleving. Nu profiteren vooral de rijkere mensen van technologische innovaties, maar armere mensen amper. Dat zie je in Amsterdam: armere wijken hebben nog te weinig zonnepanelen en er staan veel slecht geïsoleerde huizen. Dat betekent een hoge energierekening.’
