Wat is uw vakgebied?
Mijn vakgebied is de systeemecologie. Dit vakgebied onderzoekt het functioneren van ecosystemen. Kringlopen van elementen als koolstof, stikstof en fosfor vormen een belangrijk object van studie. Hierbij worden vragen onderzocht zoals: Hoeveel koolstof wordt door plantengroei vastgelegd? Wat is het verband tussen plantengroei en de biodiversiteit van het systeem? Wat zijn de gevolgen van verrijking van het systeem met stikstof en fosfor?
In mijn onderzoek heb ik veel werk gedaan in waterrijke gebieden, zoals veengebieden, moerasbossen en mangrovebossen.
Wat is er veranderd in uw vakgebied in de afgelopen jaren?
In de afgelopen jaren zijn er in de systeemecologie twee belangrijke ontwikkelingen geweest. De eerste is de schaalvergroting van studies van afzonderlijke ecosystemen tot hele landschappen en zelfs tot de aarde als ecosysteem. Dit is steeds meer mogelijk geworden en is ook steeds relevanter vanwege de mondiale klimaatverandering. De kringlopen worden steeds meer op mondiaal niveau bestudeerd. Door de toenemende focus op dit niveau is ook samenwerking met aardwetenschappers van groot belang. Dit leidt tot een nieuw, zich uitbreidend vakgebied, de biogeochemie.
Wat vindt u binnen uw vakgebied het interessantste onderwerp om met cursisten te delen?
Het leren denken over het leven als wereldomspannend proces. Daarbij gaat het eerst over de grote stromen van koolstof (vooral CO2) van atmosfeer naar de landvegetatie (bossen, venen) en naar de oceanen en de stromen terug naar de atmosfeer door ademhaling en diffusie. Vervolgens is het bijzonder boeiend om deze processen over de lange geologische tijdschalen terug te herleiden naar het verleden. Plantaardige organismen op het land en in de oceaan hebben in de loop van miljarden jaren de concentratie CO2 in de atmosfeer teruggebracht van 95 tot 0.02%. De afgelopen 10.000 jaar is deze concentratie opmerkelijk stabiel geweest. In de laatste 250 jaar is er juist een scherpe stijging waargenomen, die zich tot op de dag van vandaag voortzet. Hier toont zich de invloed van menselijke activiteit op mondiale schaal.
Kunt u iets meer vertellen over de cursus die u komend najaar gaat geven voor HOVO, De aarde in disbalans?Ik behandel de mondiale kringlopen van koolstof en stikstof, met speciale aandacht voor de zorgwekkende ontwikkelingen in deze beide kringlopen in de laatste 150 jaar. Ik licht eerst het concept van de aarde als ecosysteem toe, met aandacht voor de Gaia-theorie van James Lovelock (1974). Vervolgens leg ik uit hoe mondiale kringlopen als stromen van koolstof en stikstof verlopen tussen de atmosfeer, de lithosfeer (gesteenten), de hydrosfeer (oceanen) en de biosfeer (levende en dode biomassa). Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen biologische en geologische kringlopen. De geologische kringlopen verlopen vele malen trager dan de biologische. Ik besteed ook aandacht aan de rol van de verschillende biomen (ecosysteemtypen op het land), bijvoorbeeld toendra, boreaal naaldbos, loofbos, graslandsteppe, tropische savanne en tropisch regenwoud. En ik ga in op de gevolgen van ontbossing en afgraven van veen.
