Algoritmes in sociale media versterken vaak de verspreiding van sensationele en emotionele content omdat dit soort berichten meer betrokkenheid genereert. “Het is goed dat er maatregelen, zoals die in de Digital Services Act, worden genomen om dit te beperken, maar er is nog veel werk te doen”, aldus Droog. De Digital Services Act en extra regelgeving zijn bedoeld om de verspreiding van nepnieuws te beperken. Het is echter lastig om te controleren wat de grote techbedrijven daadwerkelijk doen en welk effect dit heeft.
Factcheckers
Er is een sterke factchecking beweging in Europa ontstaan die ook informatie rondom de Europese verkiezingen nauwlettend in de gaten houdt. “Factcheckers hebben gemeld dat van alle gedetecteerde misinformatie en nepnieuws dit jaar, ongeveer 11% over Europees beleid ging, vergeleken met 4% vorig jaar. Dit wijst op een toename van misinformatie over de Europese verkiezingen en het Europees beleid.”
Droog’s eerdere onderzoeken gaan over ambigue informatie, waarvan je denkt ‘er is iets mee’, zoals humor, satire, metaforen en nepnieuws. Informatie die onduidelijk is en vatbaar voor meerdere interpretaties vanwege een gebrek aan context, specificiteit en duidelijke taal. Het herkennen en omgaan met deze informatie vereist kritische denkvaardigheden, het zoeken naar verduidelijking en het raadplegen van aanvullende bronnen om een nauwkeuriger begrip te krijgen. “Onderzoek van ons team toont aan dat het voorkomen van geloof in misinformatie niet voldoende is. Zelfs als mensen weten dat iets nepnieuws is, kan het nog steeds hun meningen en gedrag beïnvloeden. Misinformatie kan een blijvende impact hebben op je meningen en gedrag, zelfs als je rationeel weet dat het onjuist is”, aldus Droog.
Deepfakes en het verspreiden van misinformatie
“Deepfakes kunnen worden gebruikt om verkeerde informatie te verspreiden door het te laten lijken alsof iemand iets schandaligs of illegaals heeft gezegd of gedaan. Dit kan reputaties beschadigen en kiezers beïnvloeden. Het bestrijden van deze dreiging vereist een veelzijdige aanpak met technologie, publieke voorlichting en regelgevende maatregelen.”
Strategieën om fake news te bestrijden
“Factchecking initiatieven zijn cruciaal, waarbij de effectiviteit van websites en tools moet worden geëvalueerd. Daarnaast speelt onderwijs een belangrijke rol in het vergroten van mediawijsheid en het aanleren van vaardigheden om betrouwbare informatie van onbetrouwbare te onderscheiden. Overheden en techbedrijven moeten ook maatregelen nemen om de verspreiding van nepnieuws te beperken, door middel van wetgeving, contentmoderatie en transparantie van algoritmen.
Het is lastig om de impact van fake news op gevoelens, meningen en gedrag te verminderen. Er is meer onderzoek nodig naar effectieve strategieën om deze effecten tegen te gaan.”
De rol van het onderwijs in het bevorderen van mediawijsheid
“Onderwijs is essentieel voor het bevorderen van mediawijsheid. Er worden lessen gegeven over het herkennen van misinformatie, maar deze lessen moeten zorgvuldig worden gegeven en geëvalueerd om te voorkomen dat mensen te sceptisch worden tegenover alle informatie, inclusief betrouwbare bronnen”, aldus Droog.
Heb je nog een advies voor onze lezers met de Europese verkiezingen in zicht?
“Verdiep je in hoe het Europees Parlement werkt en bestudeer de partijprogramma's op betrouwbare websites. Voorkom liever dan genezen: als je denkt dat iets niet klopt, stop dan met lezen. Zodra je misinformatie leest, kan het al effect op je hebben, zelfs als je weet dat het niet waar is.”
Je gaat fake news ook bespreken tijdens een interactieve sessie op het Déjà VU Festival?
Ja, op 13 juni tijdens het Déjà VU Festival bij 'Wetenschap Live' op het campusplein van 18.00 tot 18.45 uur. Iedereen is van harte welkom.
