Leergang Aanbestedingsrecht voor juristen

Programma: onderwerpen en leerdoelen per college

• College 1: Inleiding - bronnen van internationaal, Europees en nationaal aanbestedingsrecht

  Onderwerpen

  • Wat is ‘aanbesteden’? 
  • Hoe verloopt een aanbestedingsproces en welke belangen zijn in het geding? 
  • Uit welke internationale, Europese en internationale bronnen vloeien aanbestedingsrechtelijke regels voort? 
  • Hoe verhouden deze bronnen zich tot elkaar? 
  • Wat is de juridische status van de verschillende bronnen? 
  • Welke regels zijn in welke gevallen bindend? 

  Leerdoelen
  Aan het einde van dit onderdeel kunt u:

  • de begrippen ‘inkopen’ en ‘aanbesteden’ van elkaar onderscheiden;
  • het begrip ‘aanbesteden’ onderscheiden van andere wijzen van inkopen;
  • op hoofdlijnen beschrijven hoe een gereguleerde aanbesteding normaliter verloopt;
  • een aantal in het aanbestedingsrecht belangrijke en veelvuldig gebruikte begrippen omschrijven en toelichten;
  • de oorsprong, ontwikkeling, inhoud en onderlinge samenhang van de beginselen van aanbestedingsrecht toelichten op hoofdlijnen;
  • de belangrijkste internationale, Europese en nationale bronnen waaruit aanbestedingsrechtelijke regels kunnen voortvloeien en die in een concreet geval relevant kunnen zijn, opsommen, herkennen en toelichten aan de hand van concrete voorbeelden;
  • de onderlinge samenhang en wederzijdse beïnvloeding die tussen de hiervoor bedoelde bronnen kan bestaan – met name tegen de achtergrond van de problematiek van de zogenaamde ‘doorwerking’ van het Europees (aanbestedings)recht – toelichten;
  • de juridische status van een concrete aanbestedingsrechtelijke regel herkennen en toelichten aan de hand van concrete voorbeelden;
  • aan de hand van concrete voorbeelden een eerste indicatie geven van de bronnen waaruit mogelijkerwijs regels van aanbestedingsrecht voortvloeien die in de betreffende voorbeelden in acht dienen te worden genomen;
  • antwoord geven op de vraag of een private aanbesteder, net zoals een overheidsaanbesteder, verplicht is om de deelnemers aan een aanbestedingsprocedure dezelfde gelijke kans op het verwerven van de opdracht te geven en of hij die verplichting kan beperken.

• College 2: Wie zijn aanbestedingsplichtig?

  Onderwerpen

  • Welke entiteiten moeten op grond van de wet- en regelgeving in beginsel aanbesteden? 
  • Welke criteria gelden om vast te stellen of een bepaalde entiteit aanbestedingsplichtig is? 
  • Hoe zijn deze criteria in de jurisprudentie nader verduidelijkt en hoe moeten zij in concrete casus worden toegepast? 

  Leerdoelen
  Aan het einde van dit onderdeel kunt u:

  • de in het gereguleerde aanbestedingsrecht vastgelegde criteria aan de hand waarvan in een concreet geval moet worden vastgesteld of een entiteit – gelet op haar hoedanigheid – aanbestedingsplichtig is, opsommen, toelichten en toepassen aan de hand van concrete voorbeelden;
  • de jurisprudentie waarin de hiervoor bedoelde criteria nader zijn ontwikkeld en verduidelijkt weergeven, toelichten en toepassen aan de hand van concrete voorbeelden.

• College 3: Welke opdrachten moeten worden aanbesteed?

  Onderwerpen

  • Welke criteria gelden om vast te stellen of een aanbestedingsplichtige entiteit verplicht is om een opdracht aan te besteden? 
  • Hoe zijn deze criteria in de jurisprudentie nader verduidelijkt en hoe moeten zij in concrete casus worden toegepast? 

  Leerdoelen
  Aan het einde van dit onderdeel kunt u:

  • de in het gereguleerde aanbestedingsrecht vastgelegde criteria aan de hand waarvan in een concreet geval moet worden beoordeeld of een overeenkomst kwalificeert als een ‘overheidsopdracht’, een ‘raamovereenkomst’ of een ‘concessieovereenkomst’ opsommen, toelichten en toepassen aan de hand van concrete voorbeelden;
  • de in het gereguleerde aanbestedingsrecht vastgelegde criteria aan de hand waarvan in een concreet geval moet worden vastgesteld of en in hoeverre een overheidsaanbesteder verplicht is om een ‘overheidsopdracht’, een ‘raamovereenkomst’ of een ‘concessieovereenkomst’ door middel van het oproepen van concurrentie in de markt te zetten – gelet op de kenmerken van zo’n opdracht of overeenkomst – opsommen, toelichten en toepassen aan de hand van concrete voorbeelden;
  • de jurisprudentie waarin de hiervoor bedoelde criteria nader zijn ontwikkeld en verduidelijkt.

• College 4: Welke aanbestedingsprocedures mogen worden toegepast?

  Onderwerpen

  • Wanneer mag een aanbesteder een opdracht aanbesteden via een openbare procedure, een niet-openbare procedure, een mededingsprocedure met onderhandeling (al dan niet met voorafgaande bekendmaking), een concurrentiële dialoog of een meervoudig onderhandse procedure? 
  • Hoe zijn deze toepassingsmodaliteiten in de jurisprudentie nader uitgewerkt en hoe moeten zij in concrete casus worden toegepast? 

  Leerdoelen
  Aan het einde van dit onderdeel kunt u:

  • de in het gereguleerde aanbestedingsrecht vastgelegde criteria, aan de hand waarvan in een concreet geval moet worden vastgesteld of en onder welke voorwaarden het een aanbesteder is toegestaan om bij de aanbesteding van een opdracht gebruik te maken van de openbare procedure; de niet-openbare procedure; de concurrentiegerichte dialoog; de mededingingsprocedure met onderhandeling; de onderhandelingsprocedure zonder aankondiging; en de meervoudig onderhandse procedure, opsommen, toelichten en toepassen aan de hand van concrete voorbeelden;
  • de jurisprudentie waarin de hiervoor bedoelde criteria nader zijn ontwikkeld en verduidelijkt weergeven, toelichten en toepassen aan de hand van concrete voorbeelden.

• College 5: Formulering en toepassing van uitsluitingsgronden

  Onderwerpen

  • Aan welke randvoorwaarden moet de aanbesteder voldoen om dwingende en facultatieve uitsluitingsgronden rechtmatig te formuleren en toe te passen op gegadigden die zich aanmelden? 
  • Hoe zijn deze randvoorwaarden in de jurisprudentie nader uitgewerkt en hoe moeten zij in concrete casus worden toegepast 

  Leerdoelen
  Aan het einde van dit onderdeel kunt u:

  • de in het gereguleerde aanbestedingsrecht vastgelegde eisen die worden gesteld aan de formulering en toepassing van uitsluitingsgronden opsommen, toelichten en toepassen aan de hand van concrete voorbeelden;
  • de jurisprudentie waarin de hiervoor bedoelde eisen nader zijn ontwikkeld en verduidelijkt weergeven, toelichten en toepassen aan de hand van concrete voorbeelden.

• College 6: Hoe moet de opdracht (technisch) worden gespecificeerd en bekendgemaakt?

  Onderwerpen

  • Aan welke juridische randvoorwaarden moet de aanbesteder voldoen om de eisen van de opdrachtspecificatie rechtmatig te formuleren?
  • Hoe moet de gespecificeerde opdracht vervolgens worden bekendgemaakt?
  • Hoe zijn deze randvoorwaarden en eisen in de jurisprudentie nader uitgewerkt en hoe moeten zij in concrete casus worden toegepast?

  Leerdoelen
  Aan het einde van dit onderdeel kunt u:

  • de in het gereguleerde aanbestedingsrecht vastgelegde eisen en criteria die worden gesteld aan zowel het proces van totstandkoming van technische specificaties als aan het resultaat van dat proces opsommen, toelichten en toepassen aan de hand van concrete voorbeelden;
  • de jurisprudentie waarin de hiervoor bedoelde criteria nader zijn ontwikkeld en verduidelijkt weergeven, toelichten en toepassen aan de hand van concrete voorbeelden.

• College 7: Formulering en toepassing van geschiktheidseisen en selectiecriteria

  Onderwerpen

  • Aan welke randvoorwaarden moet de aanbesteder voldoen om kwalitatieve geschiktheidseisen en eventuele (nadere) selectiecriteria rechtmatig te formuleren en toe te passen op de gegadigden? 
  • Hoe zijn deze randvoorwaarden en eisen in de jurisprudentie nader uitgewerkt en hoe moeten zij in concrete casus worden toegepast? 

  Leerdoelen
  Aan het einde van dit onderdeel kunt u:

  • de in het aanbestedingsrecht vastgelegde eisen die worden gesteld aan de formulering en toepassing van geschiktheidseisen en (nadere) selectiecriteria opsommen, toelichten en toepassen aan de hand van concrete voorbeelden;
  • de jurisprudentie waarin de hiervoor bedoelde eisen nader zijn ontwikkeld en verduidelijkt weergeven, toelichten en toepassen aan de hand van concrete voorbeelden.

• College 8: Formulering en toepassing van gunningscriteria (deel 1)

  Onderwerpen

  • Aan welke randvoorwaarden moet de aanbesteder voldoen om de gunningscriteria rechtmatig te formuleren en toe te passen op de ontvangen inschrijvingen (met focus op: definitie van gunningscriteria; onderscheid tussen gunningscriteria en subgunningscriteria; de (beperkte) keuzevrijheid ten aanzien van te hanteren gunningscriteria; beoordelingssystematieken)? 
  • Hoe zijn deze randvoorwaarden in de jurisprudentie nader uitgewerkt en hoe moeten zij in concrete casus worden toegepast? 

  Leerdoelen
  Aan het einde van dit onderdeel kunt u:

  • de in het gereguleerde aanbestedingsrecht vastgelegde eisen die worden gesteld aan de formulering, bekendmaking en toepassing van (sub)gunningscriteria opsommen, toelichten en toepassen aan de hand van concrete voorbeelden;
  • de jurisprudentie waarin de hiervoor bedoelde eisen nader zijn ontwikkeld en verduidelijkt weergeven, toelichten en toepassen aan de hand van concrete voorbeelden.

• College 9: Formulering en toepassing van gunningscriteria (deel 2)

  Onderwerpen

  • Aan welke randvoorwaarden moet de aanbesteder voldoen om de gunningscriteria rechtmatig te formuleren en toe te passen op de ontvangen inschrijvingen (met focus op: milieu en sociale gunningscriteria, selectieve gunningscriteria en motiveringsverplichtingen)? 
  • Hoe zijn deze randvoorwaarden in de jurisprudentie nader uitgewerkt en hoe moeten zij in concrete casus worden toegepast? 

  Leerdoelen

  Aan het einde van dit onderdeel:

  • bent u bekend met en begrijpt u de strekking van de begrippen bestuur en beheer, governance en desbetreffende regelgeving en praktijk;
  • bent u bekend met en begrijpt u bestuursmodellen, en de begrippen bestuur, intern toezicht, verantwoording, zeggenschap belanghebbenden, sleutelfuncties en desbetreffende regelgeving en praktijk;
  • bent u bekend met en begrijpt u de bevoegdheids- en verantwoordelijkheidsverdeling van fonds en sociale partners.

  De focus ligt op situatie bij pensioenfondsen; verzekeraars en PPI komen alleen zijdelings aan de orde. Voorts ligt de focus op het huidige recht. (Governance aspecten van de WTP en de transitie naar het nieuwe stelsel komen bij Thema 3 aan de orde.)
  

• College 10: Informatie uitwisselen, communicatie en onderhandelen tijdens het aanbestedingsproces: wat mag en wat moet?

  Onderwerpen

  • Binnen welke randvoorwaarden mag een aanbesteder bilateraal en multilateraal communiceren, informatie uitwisselen en onderhandelen met de (potentiële) deelnemers aan een aanbestedingsprocedure? 
  • Hoe zijn deze randvoorwaarden en eisen in de jurisprudentie nader uitgewerkt en hoe moeten zij in concrete casus worden toegepast?

  Leerdoelen
  Aan het einde van dit onderdeel kunt u:

  • de in het gereguleerde aanbestedingsrecht vastgelegde eisen die worden gesteld aan vormen van bilaterale en multilaterale communicatie tussen een aanbestedende dienst en de (potentiële) deelnemers aan een aanbestedingsprocedure opsommen, toelichten en toepassen aan de hand van concrete voorbeelden;
  • de jurisprudentie waarin de hiervoor bedoelde eisen nader zijn ontwikkeld en verduidelijkt weergeven, toelichten en toepassen aan de hand van concrete voorbeelden.

• College 11: Rechtsbescherming van gegadigden en inschrijvers tegen beslissingen die de aanbesteder neemt vóór en tijdens het aanbestedingsproces.

  Onderwerpen

  • Welke rechtsmiddelen kan een gegadigde of inschrijver instellen als een aanbesteder zijn verplichtingen op grond van het gereguleerde aanbestedingsrecht niet naleeft? 
  • Hoe zijn deze mogelijkheden in de jurisprudentie nader uitgewerkt en hoe moeten zij in concrete casus worden toegepast? 
  • Welke rol kan de Commissie van Aanbestedingsexperts spelen bij de behandeling van klachten in aanbestedingsprocedures? 

  Leerdoelen
  Aan het einde van dit onderdeel kunt u:

  • de mogelijkheden tot rechtsbescherming waarover een (potentiële) gegadigde of inschrijver op grond van het Europees en/of het nationale recht beschikt, in het geval een aanbestedende dienst zijn aanbestedingsrechtelijke verplichtingen (beweerdelijk) niet naleeft, opsommen, toelichten en toepassen aan de hand van concrete voorbeelden;
  • de jurisprudentie waarin de hiervoor bedoelde mogelijkheden nader zijn ontwikkeld en verduidelijkt weergeven, toelichten en toepassen aan de hand van concrete voorbeelden.

• College 12: Capita selecta - aanbesteding, mededinging en staatssteun

  Onderwerpen

  • De belangrijkste bronnen inzake mededingingsrecht en staatssteunrecht, in het bijzonder in relatie tot aanbestedingen.
  • De wisselwerking tussen Nederlands recht en Europees recht.
  • De (informatie) bronnen van mededingingsrecht en staatssteunrecht.

  Leerdoelen
  Aan het einde van dit onderdeel kunt u:

  • De belangrijkste beginselen inzake mededingingsrecht kennen en het mededingingsrecht kunnen plaatsen in het geheel van het Europese recht.
  • De nodige reflexen creëren die in de praktijk kunnen helpen mogelijke problemen te herkennen.
  • De onderlinge samenhang zien tussen de aanbestedingsregels, de mededingingsregels en de regels inzake staatssteun.
  • Concrete voorbeelden geven van praktijken die niet toelaatbaar zijn in het licht van het mededingingsrecht en in staat zijn aan te geven hoe wellicht met een andere oplossing hetzelfde doel bereikt kan worden.
  • Een goed begrip krijgen van de mogelijkheden tot rechtsbescherming die individuele ondernemingen of overheden hebben om hun rechten af te dwingen voor de autoriteiten of voor de rechter.
  • In een concreet geval een inschatting maken van de risico’s en de mogelijke sancties die met overtreding van de regels gepaard gaan.

• College 13: Capita selecta - wisselwerking tussen rechtmatig en doelmatig aanbesteden

  Onderwerpen

  • Doelstellingen van inkoop- en aanbestedingsprocessen, andere dan die welke verband houden met klassieke rechtmatigheidsdoelstellingen (het in acht nemen van de beginselen van aanbestedingsrecht);
  • De regulering van dergelijke doelstellingen in de Aw 2012;
  • De economische achtergronden van het inkoopproces die van invloed zijn op de rechtmatigheid én doelmatigheid.

  Leerdoelen
  Aan het einde van dit onderdeel kunt u:

  • De in de Aw 2012 opgenomen bepalingen die aanbestedende diensten en speciale-sectorbedrijven verplichten om bij de voorbereiding, inrichting en afwikkeling van hun inkoop- en aanbestedingsprocessen mede te “sturen” op doelmatigheid identificeren en vertalen naar de praktijk;
  • Beter omgaan met in de praktijk aanbestedingsrechtelijk lastige situaties waarin rechtmatigheid en doelmatigheid op gespannen voet met elkaar lijken te staan.

• College 14: Capita selecta - Wijzigingen van een overeenkomst na de aanbesteding 

  Onderwerpen

  • Het complexe leerstuk van de wezenlijke wijziging blijft een voor de praktijk relevant onderwerp. De toepassing van de bepalingen uit Hoofdstuk 2.5 Aw 2012 (dat betrekking heeft op het wijzigen van overheidsopdrachten) geven in de inkoop-, aanbestedings- en rechtspraktijk nog altijd aanleiding tot veel vragen. Tijdens dit college zullen de cursisten leren wat de grenzen zijn die het gereguleerde aanbestedingsrecht stelt aan de (contract)vrijheid van aanbestedende diensten om een na een aanbestedingsprocedure gegunde opdracht gedurende de looptijd van de overeenkomst te wijzigen. Ook wordt besproken over welke elementen van het leerstuk van de wezenlijke wijziging nog vragen bestaan en hoe die vragen zouden moeten worden opgelost.

  Leerdoelen
  Aan het einde van dit onderdeel kunt u:

  • aan de hand van concrete voorbeelden antwoord geven op de vraag hoe de aanbesteder binnen de grenzen van het aanbestedingsrecht een overheidsopdracht na gunning en totstandkoming van de overeenkomst mag wijzigen zonder dat tot heraanbesteding van de gewijzigde overheidsopdracht behoeft te worden overgegaan;
  • de in het gereguleerde aanbestedingsrecht vastgelegde eisen die worden gesteld aan de hiervoor bedoelde wijziging van een overheidsopdracht opsommen, toelichten en toepassen aan de hand van concrete voorbeelden;
  • de jurisprudentie waarin de hiervoor bedoelde eisen nader zijn ontwikkeld en verduidelijkt weergeven, toelichten en toepassen aan de hand van concrete voorbeelden.

• College 15: Capita selecta - Duurzaam aanbesteden

  Onderwerpen

  • De betekenis van het begrip duurzaamheid en duurzaam aanbesteden;
  • geschiedenis en ontwikkeling van duurzaam aanbesteden in EU en in Nederland ;
  • mogelijkheden om duurzaamheidsoverwegingen mee te nemen in een aanbestedingsprocedure;
  • duurzaam aanbesteden en de algemene beginselen van aanbestedingsrecht;
  • handhaving van duurzaamheidsverplichtingen tijdens de uitvoeringsfase;
  • van mogelijkheden naar verplichtingen tot duurzaam aanbesteden;
  •  de ‘algemeenbelangactie’ op het gebied van duurzaam aanbesteden.

  Leerdoelen 

  Aan het einde van dit onderdeel kunt u:

  • uitleggen wat bedoeld wordt met het begrip duurzaamheid;
  • de geschiedenis van duurzaam aanbesteden beschrijven en de ontwikkelingen die er op dit gebied gaande zijn duiden;
  • de (on)mogelijkheden opsommen die er zijn om duurzaamheidsoverwegingen een plaats te geven in het ontwerp en de uitvoering van de aanbestedingsprocedure en de juridische uitdagingen die dit met zich meebrengt.