Historicus Sebastian Haffner schreef dat het koninkrijk Pruisen ‘aan de hemel van de Europese staten opkwam en ten onderging als een meteoor’. Hiermee doelde hij niet alleen op de korte periode (1701-1871) waarin Pruisen als soevereine staat bestond, maar ook op zijn positie als buitenstaander te midden van de gevestigde Europese grootmachten. Pruisen omvatte het Duitse keurvorstendom Brandenburg, het Poolse hertogdom/koninkrijk Pruisen en het hertogdom Kleve-Jülich-Berg aan de grens met de Nederlanden. Dit uitgestrekte, versnipperde gebied – geen land met een natuurlijke historische eenheid, bevolking of gedeelde geschiedenis – werd vanaf de 17e eeuw tot één staat gesmeed. Dat proces werd mogelijk dankzij twee politieke speerpunten.
Ten eerste was er de opbouw van een ijzeren orde: een krachtig leger voor externe bescherming en een goed functionerend bestuursapparaat en rechtssysteem voor interne eenheid. Ten tweede was er de politiek van tolerantie. Die was enerzijds noodzakelijk vanwege de diverse bevolkingsgroepen en bood anderzijds volop kansen aan welkome immigranten, die kapitaal en knowhow naar het koninkrijk brachten. Zo ontstond een unieke combinatie van discipline, hiërarchie en trouw aan de overheid (zoals belichaamd door het legendarische Pruisische leger) enerzijds, en religieuze tolerantie en intellectuele vooruitstrevendheid anderzijds. Denk hierbij aan Immanuel Kant, die doceerde aan de universiteit van Königsberg, en Wilhelm von Humboldt, die in Berlijn het nieuwe ‘Bildungs’-ideaal ontwikkelde.
Met deze ‘Pruisische deugden’ groeide het koninkrijk in de 18e eeuw uit tot een nieuwe grootmacht in Europa, onder leiding van Friedrich II ‘der Große’, die de Pruisische mentaliteit als geen ander belichaamde. In vier colleges krijgt u een beeld van de (voor)geschiedenis, de bloei en de ondergang van deze ‘meteoor aan de hemel van de Europese staten’.
Onderwijsvorm: 4 hoorcolleges met ruimte voor vragen na afloop.
Literatuur: Gedrukte syllabus.
Studiebelasting: nihil.
Verwachte voorkennis: Er zijn geen specifieke eisen aan vooropleiding en voorkennis.
Meer over deze cursus
Inleiding
Data, kosten en inschrijven
