Literaire vrijheid is een begrip dat schrijvers altijd noemen om duidelijk te maken dat in een roman alles kan en alles mag. Je mag een historisch jaartal wat aanpassen, je mag een fout personage scheppen en je kunt in schimmige verledens duiken. Je kunt er vele kanten mee op. Althans in Nederland. Iedereen weet dat dat niet altijd zo was en zeker niet overal. In Nederland werden vroeger ook schrijvers die maatschappelijke taboes in hun romans beschreven ontslagen of ‘gecanceld’ om een modern woord te gebruiken. Inmiddels is dat veel lastiger geworden, maar in het Amerika van Trump worden halve bibliotheken ontdaan van romans die een paar jaar ervoor als vooruitstrevend waren aangeschaft. Het kan verkeren.
Bij omstreden romans denken we aan de 19e en het begin van de 20e eeuw toen Flaubert voor Madame Bovary (1857) terecht stond, Kate Chopin’s De ontnuchtering (1899) werd weggehoond en de klassen overschrijdende seksuele relatie in D.H. Lawrence Lady Chatterley’s lover (1928) aanstoot gaf. Daarna leek het dat vooral vrijmoedige schrijvers in ‘verre landen’ in de problemen kwamen. Maar De duivelsverzen leverde Salman Rushdie in 1988 een fatwa op, die hem onlangs bijna zijn leven kostte.
In deze cursus verdiepen we ons in acht andere romans, van Pijpelijntjes uit 1904 tot een bijzonder geval uit onze eigen tijd: de in 2015 uitgegeven oerversie van de klassieker Spaar de spotvogels van Harper Lee, die een ander licht werpt op die roman en het ontstaan ervan. In elk college komen andere voorbeelden aan de orde om een brede context te geven.
Opbouw
- College 1 - Jacob Israël de Haan Pijpelijntjes (Nederland 1904)
- College 2 - Louis-Ferdinand Céline Reis naar het einde van de nacht (Frankrijk 1932)
- College 3 - W.F. Hermans De tranen der acacia’s (Nederland 1952)
- College 4 - Vladimir Nabokov Lolita (Amerika 1955)
- College 5 - Philip Roth De menselijke smet (Amerika 2000)
- College 6 - Elif Shafak De bastaard van Istanbul (Turkije 2006)
- College 7 - Adania Shibli Een klein detail (Palestijns 2017)
- College 8 - Harper Lee Ga heen, zet een wachter (Amerika 2015)
Onderwijsvorm: 8 interactieve hoorcolleges met ruimte voor vragen.
Literatuur (verplicht): Uitgangspunt zijn de Nederlandse vertalingen. Uiteraard kan men de oorspronkelijke edities lezen. Het is fijn als men een deel van de romans gelezen heeft, maar noodzakelijk is het niet. Tijdens de reeks geeft de docent allerlei tips voor verder lezen.
Studiebelasting: De studiebelasting hangt af naar gelang men de romans helemaal leest.
Verwachte voorkennis: Lidewijde Paris, Hoe lees ik? kan helpen bij de literaire basistermen. Uitgangspunt zijn de Nederlandse vertalingen. Uiteraard kan men de oorspronkelijke edities lezen. Het is fijn als men een deel van de romans gelezen heeft, maar noodzakelijk is het niet.
Meer over deze cursus
Inleiding
Data, kosten en inschrijven
