Hoe zijn relaties tussen moslims, niet-moslims en de staat in de loop van de tijd veranderd? En tot welke sociale contracten hebben ze geleid? Beide vragen zijn cruciaal voor het begrijpen van de huidige ontwikkelingen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika en het Arabisch Schiereiland. Ze werpen een licht op de politieke en sociaaleconomische crisis waarin veel van die landen verkeren.
Een sociaal contract is hier opgevat als ‘stilzwijgende afspraken of expliciet juridisch regelingen over de inrichting van de maatschappij en de relaties tussen maatschappij en de staat’. Er zijn vele uitwerkingen mogelijk van het sociaal contract. De cursus begint met het klassieke islamitische sociaal contract. Welke plichten en rechten bracht dat met zich mee voor mannen en vrouwen, moslims en niet-moslims? In de negentiende eeuw vonden er hervormingen plaats. Die gingen gepaard met pogingen om gelijke rechten voor moslims, christenen en joden tot stand te brengen. Tijdens de koloniale periode wordt hier een aparte draai aan gegeven en komt een pact tot stand tussen de Franse, Britse en Italiaanse koloniale overheersers en de lokale elite.
Het Arabisch socialistische planmodel biedt een alternatieve invalshoek voor de opbouw van een sociaal rechtvaardige maatschappij. In de laatste vier colleges gaat de docent dieper in op de huidige situatie en de gevolgen van het mislukken van dat experiment: de opkomst van de monarchieën en de verschuiving van de macht naar de Golfstaten met hun paternalistische sociaal contract, het islamitische alternatief, de Arabische lente en de opkomst van milities in de falende staten Libië, Libanon, Jemen en Soedan.
Opbouw per college
- College 1 - Het klassiek islamitische en het Ottomaanse sociaal contract
- College 2 - Het koloniale pact
- College 3 - Het Arabische socialisme en het ideaal van sociale gelijkheid
- College 4 - De Arabische monarchieën en het paternalistische sociaal contract
- College 5 - Het islamitische alternatief
- College 6 en 7 - De Arabische lente 1.0 en 2.0 en het streven naar sociale rechtvaardigheid
- College 8 - De nieuwe militiestaten in Libië, Jemen, Libanon en Soedan: de toekomst?
Onderwijsvorm: 8 hoorcolleges met ruimte voor vragen na afloop.
Literatuur: De Power Pointpresentaties zijn na afloop van ieder college beschikbaar via de digitale cursusomgeving MijnHOVO.
Verplicht boek: Roel Meijer, Moderne geschiedenis van de Arabische wereld, Amsterdam, Amsterdam University Press, 2025
Studiebelasting: Ongeveer 2 uur per week.
Verwachte voorkennis: Er zijn geen specifieke eisen aan vooropleiding en voorkennis.
Overige informatie: De cursus is een (geactualiseerde) herhaling van de eerdere, gelijknamige cursus.
Meer over deze cursus
Inleiding
Data, kosten en inschrijven
