Meer informatie over de inhoud, onderwijsvorm, literatuur en docent.
Deze cursus geeft in zes colleges inzicht in de veranderingen sinds 1945 van ons beeld van de psychologie van genocideplegers.
Opbouw per college
- College 1 – De geesteszieke dader
Het heersende beeld van de genocidepleger direct na de Tweede Wereldoorlog tot circa 1960 was dat van de massamoordenaar als een geesteszieke sadist. Dat kwam mede tot stand door de geallieerde filmopnames van de beulen uit de kampen, waar zij werden gefilmd als wilde dieren. - College 2 – Adolf Eichmann: de dader als bureaucraat
Met het proces tegen Eichmann in 1961 in Jeruzalem ontstond een nieuw beeld van de dader. Hannah Arendt woonde zijn proces bij en beschreef schrijftafelmoordenaar Adolf Eichmann als de man die de totalitaire staten belichaamde: het prototype van de bij uitstek normale apparatsjik. - College 3 – De dader als ‘gewoon mens’
Het beroemde boek Ordinary Men (1992) van Christopher Browning is een micro-studie over Duitsers die in bezet Polen Joden hebben geëxecuteerd. Browning cementeerde als eerste de visie dat ook deze daders gewone mannen zijn. De psychologische experimenten van Stanley Milgram (uitgevoerd tussen 1961 en 1963) en Philip Zimbardo (1971) ondersteunden volgens hem dat beeld. Kan in buitengewone omstandigheden als oorlog en burgeroorlog bijna iedereen een dader worden? - College 4 – De talloze daders in Rwanda
Wie waren de daders in Rwanda? Verschillende deelstudies van Scott Straus en Omar McDoom laten zien dat in Rwanda de deelname van ‘gewone’ jonge mannen aan moord, vaak op hun Tutsi-buren, buitengewoon hoog was, namelijk één op de vijf. - College 5 – Moordenaars zijn nooit gewoon
De socioloog Abram de Swaan uit in zijn boek Compartimenten van vernietiging: Over genocidale regimes en hun daders (2014) felle kritiek op het beeld van daders als gewone mannen. Naar zijn mening deugde er zo goed als niets van de onderzoeken van Browning, Milgram en Zimbardo. - College 6 – Daders en leiders
Aan de hand van het boek van Jacques Semelin (2005) en de meest recente literatuur (Richard J. Evans) komt de cursus tot een afronding. Hierbij besteden we in het bijzonder aandacht aan de interactie tussen de politici, intellectuelen en bevelvoerders die genocide bedenken en de lager geplaatste uitvoerders. Beide groepen zijn heel letterlijk tot elkaar veroordeeld. En ten slotte: hoe te denken over de mannen van Hamas en het Israëlische leger?
Onderwijsvorm: 6 hoorcolleges met ruimte voor vragen na afloop.
Literatuur: Gedrukte reader.
Verplichte literatuur:
- Christopher Browning, Ordinary Men. Reserve Police Battalion 101 and the Final Solution in Poland (2017). De editie uit 2017 heeft een nieuwe nawoord.
Leessuggesties:
- Hannah Arendt, Eichmann in Jerusalem. A Report on the Banality of Evil. Editie 2022.
Studiebelasting: Ongeveer 2 uur per week.
Verwachte voorkennis: Passieve kennis van het Engels.
Meer over deze cursus
Inleiding
Data, kosten en inschrijven
