750 jaar markante Amsterdammers | fysiek

In deze reeks maakt u kennis met een gevarieerde selectie markante Amsterdammers die door hun levensverhaal ook de stad waarin zij leefden laten zien. Hoe zag het leven van weeskinderen rond 1500 eruit? Wat vertelt een stadshistoricus over de stad in de 17e eeuw? Wat is het verhaal van het Bommen-Paul en de weesjongen die Amsterdam voor een terroristische aanslag behoedde? En hoe rommelde een stokebrand in revolutionaire tijden aan? Er is ruime aandacht voor de 20e eeuw, met Amsterdammers die korter of langer in de stad woonden, zware tijden doormaakten of juist in de wederopbouw actief waren. Het verhaal van Amsterdam dat zij samen vertellen is allesbehalve compleet, maar laat een glimp zien van het rijke verleden van de stad en haar inwoners.

Dat gebeurt veelal aan de hand van dagboeken en andere primaire bronnen. In het eerste college krijgt u daarom ook inzicht in hoe historici dergelijke verhalen kunnen reconstrueren.

Opbouw
College 1 (5 februari 2025)         

• Inleiding door Patricia van Ulzen  
• Een Amsterdamse schipper die halverwege de 14e eeuw bier versleepte tussen Amsterdam en Hamburg (dr. Leendert Alberts) 
• In welke omstandigheden leefden de bewoners van het St. Pietersgasthuis in Amsterdam rond 1500? Een groepsportret (dr. Nathan van Kleij en drs. Marielle Kruithof).

College 2 (12 februari 2025)       

• Vlooienburg was de eerste multi-etnische buurt van Nederland, gelegen op een eiland in de Amstelbocht (nu Stopera). Bewoner Gaspar Méndez del Arroyo alias Abraham Idaña (1623-1690) was een geslaagd zakenman in Madrid, tot hij met zijn vrouw en zoontjes moest vluchten voor de Spaanse Inquisitie (dr. Maarten Hell) 
• De controversiële schrijver Gregorio Leti (1630-1701) was stadshistoricus. Hij toont Amsterdam vanuit de blik van een immigrant, met ook aandacht voor de hugenoten in Amsterdam (dr. Gijs van der Ham).

College 3 (26 februari 2025)       

• Bommen-Paul en de weesjongen die Amsterdam redde van een terroristische aanslag in 1622; een koophandelslegende (prof. dr. Inger Leemans).
• Het levensverhaal van de (voormalig) waterschout Hendrik Nobbe: een opportunist en stokebrand ten tijde van de revolutie aan het einde van de 18^e eeuw (Koen Kleijn MA).

College 4 (5 maart 2025)

• Cornélie Huygens (1848-1902) staat bekend als ‘de rode freule’. Deze schrijfster zette zich onder meer in voor de belangen van vrouwen en arbeiders (Carla Stiekema MA).
• De gebroeders Meursing kwamen in 1836 uit Groningen naar Amsterdam en behoorden rond 1880 tot de belangrijkste scheepsbouwers van de stad. Over nieuwkomers en gevestigde orde en traditie en vooruitgang in de 19^e eeuw (drs. Lucas Meursing MsC).

College 5 (12 maart 2025)

• Jef Last (1898-1972) was een van de meest geëngageerde schrijvers van het interbellum. Onder meer nam hij deel aan het Jordaanoproer (1934). Ook had hij in 1941 het Spaanse restaurant Capri in de Kerkstraat. (drs. Rudi Wester)
• Aan de hand van het levensverhaal van arts, bestuurder en politicus Ben Sajet (1887-1986) krijgt u onder meer inzicht in de ontwikkelingen in de sociale gezondheidszorg in de 20e eeuw (drs. Jos van der Lans) .

College 6 (19 maart 2025)

• Jan Gerrits (1930-2022) is een ‘gewone’ Amsterdammer uit de 20^e eeuw. Zijn verhaal is dat van een dubbeltje naar kwartje voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog (Norbert Middelkoop).
• Johan Sellmeijer (1899-1984) was tijdens de bezetting directeur van het Theater van de Lach, gelegen aan de Plantage Middenlaan. Tijdens de bezetting wist hij met grote moeite als enige niet-joodse directeur zijn theater open te houden voor joodse spelers en een joods publiek, totdat daar aan het begin van 1942 abrupt een einde aan kwam (Merel Meijer).

College 7 (2 april 2025)

• De dagboeken van Etty Hillesum (1914-1943) laten niet alleen de persoonlijke ontwikkelingen zien die zij doormaakte tijdens de oorlog, maar ook de manier waarop ze zich de stad Amsterdam eigen maakte (Babs Boter).
• In Jakarta ontwikkelde schrijver Tjalie Robinson (1911-1974) een bijzondere methode om in zijn wekelijkse column over de stad te schrijven: hij zwierf eindeloos en bij nacht en ontij door de stad. Toen hij in 1954 (weer) in Amsterdam kwam wonen, deed hij niet anders. De ‘Amsterdamse’ afleveringen van zijn Piekerans van een straatslijper doen daarvan verslag. (Edy Seriese)

College 8 (9 april 2025) 

• Adrianus Doorneveld (1924-2002) was een Amsterdamse binnenvaartschipper die bijna zestig jaar lang een dagboek bijhield, zonder ook maar een dag te missen. Zijn dagboeken laten zien hoezeer het dagelijks leven in Amsterdam in die periode is veranderd (Laura van Hasselt).
• Bioloog Jan Lever (1922-2010) studeerde in Utrecht, maar woonde vanaf 1950 in Amsterdam. Hij was oprichter van de VU-faculteit biologie, en kreeg als christelijke bioloog landelijke bekendheid met zijn pleidooien om schepping en evolutie met elkaar te verzoenen. In Amsterdam maakte hij vele wandelingen door de ‘stadsnatuur’, waarover hij ook publiceerde voor een breed publiek (Ab Flipse). 

Onderwijsvorm: 8 hoorcolleges.

Literatuur
Leessuggesties: Patricia van Ulzen (redactie), Amsterdam 750 jaar, Amstelodamum (2025)

Studiebelasting: nihil.

Verwachte voorkennis: Er zijn geen specifieke eisen aan vooropleiding en voorkennis.

Meer over deze cursus
Inleiding
Data, kosten en inschrijven