De VU maakt in haar werkzaamheden veel gebruik van metadata over onderzoekers, publicaties, research software, onderzoeksdata, kennisinstellingen en onderzoeksondersteunende organisaties. Om op een verantwoorde en eerlijke manier met deze onderzoeksinformatie om te gaan, is het van belang te werken aan open en transparante onderzoeksinformatie. De VU is als instelling deze weg al ingeslagen, onder meer door in analyses van de impact van onderzoek standaard gebruik te maken van open alternatieven als OpenAlex en OpenAire. Het sluit ook aan bij de doelstellingen van de internationale Coalition for Advancing Research Assessment (CoARA), waartoe de VU ook behoort.
Vier principes
De VU zet nu een volgende stap door als medeopsteller van de Barcelona-verklaring samen te werken met een groep instellingen die vanuit dit open principe willen werken aan een verbetering van open onderzoeksinformatie.
Dat doen we door ons te committeren aan de vier principes van de declaratie:
- open onderzoeksinformatie wordt de norm
- (samen)werken met diensten en systemen die open onderzoeksinformatie ondersteunen en mogelijk maken
- ondersteunen van duurzame infrastructuren voor open onderzoeksinformatie
- samenwerken aan de transitie van gesloten naar open onderzoeksinformatie
Aansluiten bij deze coalitie van instellingen past in de lijn van de VU waarin knowledge equity van belang is, en diversiteit een speerpunt. Jeroen Geurts, rector van de VU: “Het ondertekenen van de Barcelona Declaration is een logische stap vanuit de kernwaarden van de VU: verantwoordelijk, open en persoonlijk. Door meer aandacht te hebben voor open research information slechten we de barrières die commerciële partijen opwerpen voor onderzoeksinstituten met weinig financiële middelen, veelal buiten de westerse wereld. De VU neemt zo haar verantwoordelijkheid om te zorgen voor een gelijk speelveld waarin onderzoeksinformatie voor iedereen toegankelijk is.”
Gesloten informatie
Veel van de bestaande onderzoeksinformatie wordt beheerd door commerciële partijen en alleen door te betalen kan de VU ten volle gebruik maken van deze data. Op basis van deze gesloten informatie kan de universiteit onderzoekers en onderzoeksorganisaties beoordelen. Een bijkomend nadeel is dat de onderzoeksinformatie verzameld door deze commerciële partijen een eenzijdig beeld geeft van de wetenschappelijke wereld, o.a. door informatie in andere talen dan gebruikelijk voor wetenschap of informatie uit minder geprivilegieerde regio’s in de wereld onvoldoende in ogenschouw te nemen.
Ondertekenaars
De Barcelona-verklaring is opgesteld door 25 experts op het gebied van onderzoeksinformatie tijdens een workshop in de Spaanse stad in november 2023. De VU was vanaf die eerste fase betrokken, samen met o.a. de Universiteit Leiden. Later sloten meer ondertekenaars uit Nederland aan, zoals Rijksuniversiteit Groningen en de onderzoeksfinanciers NWO en ZonMw.
