Onderwijs heeft iets magisch

Op de eerste, zesde en zevende verdieping van het Nieuwe Universiteitsgebouw (NU VU) bevindt zich het Centre for Teaching and Learning (CTL), een broedplaats voor onderwijsinnovatie en docentprofessionalisering. Waar Janneke Waelen als directeur met passie aan meebouwt. In dit interview deelt ‘onvermoeibare activiste’ Janneke haar visie op onderwijs, wat haar drijft en ontdekken we hoe het CTL bijdraagt aan het versterken van onderwijs. “De docent maakt het verschil.”

Gebundelde krachten

Op 1 mei 2023 hebben LEARN! Academy en de VU Onderwijswerkplaats hun krachten gebundeld. Samen vormen zij het Centre for Teaching and Learning, hét expertisecentrum voor het uitwisselen van kennis, ideeën en ervaringen rondom onderwijsontwikkeling en onderwijsinnovatie aan de VU Amsterdam. Hun doel? Het versterken en ondersteunen van docenten, onderwijsleiders en alle andere betrokkenen in het onderwijs, zodat ze samen kunnen bouwen aan een nog sterkere, gepassioneerde onderwijscommunity.

Waar is je liefde voor onderwijs ontstaan?
Thuis. Door op te groeien met een broertje met een beperking heb ik gezien hoe uitdagend leren kan zijn. De zin of tegenzin om te starten, het vallen en opstaan, de bewuste en onbewuste leermomenten. En dan het moment waarop het gelukt is, het moment waarop iets nieuws is geleerd. Dat heeft, zeker wanneer je het van zo dichtbij ervaart, iets magisch.

Ik ben daarom altijd bezig geweest met docentschap. Tijdens mijn reis door verschillende onderwijsinstellingen, van basis- en hoger onderwijs tot wetenschappelijk onderwijs, als lerende, docent en onderwijsleider, heb ik verschillende onderwijsvormen gezien. Ik weet hoe het is om voor een klas te staan, heb gezien hoe mooi onderwijs kan zijn en hoe het een manier is om te zorgen voor gelijke kansen.

“De docent maakt het verschil”
Ik wil zichtbaarder maken in de academische context dat de docent écht het verschil maakt. Gaan staan voor de waarde van onderwijs. Dat is wat ik met liefde doe.

Jouw teamleden noemen je dus niet voor niets een onvermoeibare activiste.
Eén van de dingen die ik probeer, is bewustwording creëren rond wat docentschap is. Het is geen instrumentele vaardigheid die je “even” kunt leren. Aan de andere kant is dat ook het mooie van het vak. De adaptieve expertise die je nodig hebt om een rijke leeromgeving te creëren voor de studenten, dat is waar bevlogen docenten voor gaan. Zij investeren in de ontmoeting, want in de interactie ontstaat het leren. En dan ervaar je de magie.

"Voor het verbeteren en vernieuwen van onderwijs is samenwerking van groot belang", benadrukt ook Mariska Min, Hoofd Teaching and Learning Centre UvA.“Onze samenwerking met het CTL van de VU is een mooi voorbeeld hiervan. We weten elkaar te vinden en delen expertise. We beschouwen elkaar als partners en kunnen veel van elkaar leren: zo leerden wij van de VU veel over docentontwikkeling en brachten wij nieuwe input over het aanjagen van onderwijsinnovaties naar de VU."

Het Honingraatmodel: het empoweren van de docent

Teamleden vertelden dat jullie het belangrijk vinden om onderwijsprofessionals te leren het zelf te doen.
Klopt, we willen niet dat we adviseurs zijn die jaar in jaar uit weer terugkomen om te helpen met hetzelfde probleem. We zijn samenwerkingspartners. We helpen je het zelf te doen.

Bijvoorbeeld door zo goed mogelijk op maat te werken. Onderwijs is heel situationeel: elke faculteit, studie en docent is anders. Als CTL zoeken we dus naar: ‘Wat is hier nu precies nodig?’. Soms is dat advies, soms is dat een training, soms is dat een even sparren. Vaak hebben de mensen de antwoorden al zelf.

We doen dit ook via het continue ontwikkelpad dat we voor onderwijsprofessionals maakten: het ‘honingraatmodel’. Docenten stellen hun eigen ontwikkelpad samen en krijgen zo de autonomie en ruimte om hun eigen invulling te geven aan hun professionele en persoonlijke ontwikkeling. Dit continue ontwikkelpad start met een start-to-teach-dag en loopt door tot na de Leergang Onderwijskundig Leiderschap. We moedigen docenten aan om voortdurend te blijven leren en zich te ontwikkelen tot specialist.

Het oude verhaal vs. Het nieuwe verhaal

De VU-strategie heeft het over 'toekomstbestendig onderwijs’, hoe kijk jij hier tegenaan?
We zijn eigenlijk ‘in between stories’, de wereld is in transitie. We hebben aan de ene kant het oude verhaal over academisch onderwijs, waarin onderzoek en kennisoverdracht centraal staan. Maar dat oude verhaal, dat past niet helemaal meer in de wereld van nu. Denk aan onder andere de opkomst van generatieve AI en de grote maatschappelijke vraagstukken. Hoe gaan we ons onderwijs aanpassen aan deze veranderende wereld?

Zoals Arjen Wals, Hoogleraar Transformatief Leren voor Sociaal-ecologische Duurzaamheid, het mooi beschrijft: ‘business as usual’ kan niet meer en dus ‘education as usual’ ook niet. Dat vind ik uitdagend aan onze rol als CTL: we staan in dit huidige landschap voor de uitdaging om een nieuw verhaal voor het onderwijs te ontwikkelen.

Maar hoe doe je dat precies als onderwijsinstelling, en als docent? Het CTL wil koploper zijn bij al deze veranderingen en innovaties. Dat doen we in continue samenwerking met alle onderwijsbetrokkenen.

Want de magie van onderwijs maak je samen.

Onderwijs heeft iets magisch

Gebundelde krachten