Om AI goed in te zetten is AI-geletterdheid erg belangrijk. Dit is het vermogen om AI-toepassingen te begrijpen en te gebruiken. Om deze AI-geletterdheid van docenten, opleidingsdirecteuren en faculteitsbestuurders te verhogen wordt de AI Maturity in Education Scan (AIMES) ontwikkeld. Een gezamenlijk initiatief van de VU en UvA dat loopt sinds januari 2024. Initiatiefnemer en projectleider Luuk Terbeek vertelt over de ontwikkelingen binnen het project.
AI-geletterdheid is essentieel voor onderwijskwaliteit
We zitten in een periode waar onderwijskwaliteit onder druk staat. Veel docenten hebben geen goed beeld van hoe hun studenten tot de uitwerking van hun opdracht zijn gekomen en of ze daar bijvoorbeeld GenAI voor gebruiken. Dat wil overigens niet zeggen dat deze studenten geen vaardigheden ontwikkelen, maar de vaardigheden kunnen afwijken van de intentie van de docent. Als het gaat om onderwijskwaliteit moeten we terug naar de tekentafel en de kansen die de nieuwe technieken bieden benutten en bedreigingen minimaliseren. Een hoog niveau van AI-geletterdheid is daarbij essentieel.
Luuk vertelt: “Geregeld merk ik dat er nog veel onduidelijkheid bestaat over wat we onder AI verstaan. Voor sommigen lijkt ChatGPT bijna synoniem voor AI. En lang niet iedereen is zich er bewust van dat een chatbot ook onjuiste informatie kan verstrekken of dat GenAI vooroordelen kan versterken. AIMES stimuleert daarom het bewustzijn van de consequenties van AI-toepassingen binnen het onderwijs. Veel onderwijsinstellingen bieden workshops gericht op het verhogen van AI-geletterdheid. Maar er is meer nodig. Wij zijn er simpelweg niet alleen met allerhande informele activiteiten, hoe goed ook bedoeld.” Luuk wijst er op dat AI-geletterdheid ook een plek moet krijgen binnen de kwalificatietrajecten - zoals Basiskwalificatie Onderwijs (BKO) en Senior Kwalificatie Onderwijs (SKO) - om zo onderwijskwaliteit te borgen. Hij werkt daarom samen met de coördinatoren van deze kwalificatietrajecten. Daarnaast heeft hij contact met coördinatoren van het nationale programma Npuls waar integratie van AI binnen kwalificatietrajecten een belangrijk actiepunt is. Luuk vervolgt: “Ook onderwijsvisies, instellingsplannen en accreditatieprocessen moeten geactualiseerd worden. AI geletterdheid moet ook hier een plek in gaan krijgen. We bevinden ons in een overgangsfase ten aanzien van professionalisering binnen het onderwijs op veel vlakken. AIMES fungeert hierbij als startpunt voor het goede, maar zeker ook noodzakelijke gesprek.”
Van een ethisch raamwerk voor AI naar een activerende scan
Het initiatief om de scan te ontwikkelen ontstond al ruim voor de lancering van ChatGPT 3.5 in november 2022. Deze lancering heeft alles in een stroomversnelling gebracht. Luuk: “Ik werkte toen al samen met collega’s aan een ethisch raamwerk op basis van de zeven vereisten voor betrouwbare AI. Om de impact van dit ethisch raamwerk te vergroten was een activerend concept nodig. Dit heeft geleid tot de ontwikkeling van AIMES.” De scan biedt deelnemers direct inzicht in de mate van effectieve, efficiënte en verantwoorde toepassingen van AI in hun onderwijs.
Luuk vervolgt: “AIMES bestaat uit drie afzonderlijke vragenlijsten, elk gericht op een specifieke doelgroep: docenten, opleidingsdirecteuren en faculteitsbestuurders. Een bewust keuze; per faculteit en opleiding bouwt iedere doelgroep vanuit de eigen rol en functie aan onderwijs. Het vergroten van AI-geletterdheid vraagt daarom een integrale aanpak.“
