Lee onderzoekt en doceert aan de VU en was in 2019 Theoloog des Vaderlands. Hij ontwikkelde als rector van Centre of Theology of Migration de postacademische ambtsopleiding tot migrantenkerkleider of -werker op. Lee zet zich daarnaast volop in voor de gemeenschap in Amsterdam Zuidoost, waar hij zelf ook zijn wortels heeft. Hij richtte een grote migrantenkerk op en een academie voor alternatief hoger onderwijs voor ongedocumenteerden, vluchtelingen en anderen die door diverse redenen minder toegang hebben tot hoger onderwijs. Samuel Lee: ‘Onderwijs geven is mijn roeping. Toen ik hier twintig jaar geleden mee begon dacht ik: als Abraham Kuyper een universiteit kan oprichten, dan kan ik ook een academie beginnen. Een die voor iedereen toegankelijk is. Want toegang tot hoger onderwijs is een kwestie van mensenrechten. Niet alleen het basis- en voortgezet onderwijs, maar ook het hoger onderwijs moet toegankelijk zijn voor iedereen. Niet alleen als je de juiste papieren hebt of de juiste omstandigheden kent.’
Eigen ervaringen en de wereld verbeteren
Lee is zelf veertig jaar geleden naar Nederland gekomen. Onrust en oorlog in zijn geboorteland zorgden ervoor dat hij in Nederland een nieuw leven moest opbouwen. Hij kwam na aankomst in Nederland in de Bijlmer te wonen en leerde daar veel mensen kennen met wortels in onder meer Ghana en Suriname. ‘Zo kwam ik meer te weten over politieke onderwerpen als Apartheid, maar ik moest ook hard werken want ik kende de Nederlandse taal nog niet, en ik had nog geen stevig sociaal netwerk om mij heen’, aldus Lee.
Navigeren binnen het Nederlandse maatschappelijke systeem viel Lee zwaar. Zo moest hij wekelijks verplicht stempels halen bij de Vreemdelingenpolitie waarvoor hij soms nachten op straat moest doorbrengen zodat hij ‘s ochtends vooraan in de rij kon staan. Ook werkte hij nachtdiensten waarna hij direct doorging naar zijn colleges Niet-westerse Sociologie aan de Universiteit Leiden. Door zijn eigen ervaringen, de verhalen over apartheid, sociaal onrecht en discriminatie én zijn studie kreeg Samuel Lee het gevoel de wereld te willen veranderen.
Foundation Academy of Amsterdam
Lee: ‘Ik heb uiteindelijk het privilege gehad om een universitaire opleiding te doen en universitaire titels te behalen. Maar ik besefte dat er heel veel mensen zijn die de kans niet hebben, bijvoorbeeld vanwege het ontbreken van de juiste papieren, diploma’s of om financiële redenen.’
Samuel Lee besloot om zijn kennis over sociologie op een laagdrempelige manier te delen. Zijn doelgroep? Alle geïnteresseerden ongeacht voorkennis of diploma’s. Specifiek mensen die voor universitair onderwijs moeilijk ergens terecht kunnen, zoals vluchtelingen uit Ter Apel. ‘Ik ben gewoon begonnen en zag hoe mijn studenten door de aangereikte sociologische kennis veranderden. Waar mijn studenten het eerder lastig vonden om mensen buiten hun eigen religieuze of ideologische bubbel te begrijpen - of dat nu leden van de LHBTI-gemeenschap waren, of anderen met een ander wereldbeeld - zag ik hoe zij leerden deze verschillen te overbruggen en hun inzichten te onderbouwen met kennis. ‘Uiteindelijk groeiden mijn colleges uit tot een school: Foundation Academy of Amsterdam’, vertelt Lee. Inmiddels zijn er tussen de 300-400 alumni en werken er veel mensen, waaronder een aantal VU-collega’s die vrijwillig colleges geven en meehelpen. ‘Het gevraagde collegegeld is heel laag, omdat we mensen met minder kansen in de samenleving willen aantrekken en daarmee de wereld een stukje beter willen maken’.
Zijn studenten leren over mensenrechten. Niet alleen in juridische zin, maar ook over wat hun eigen rechten zijn en wat hun eigen rechtspositie is in relatie tot Nederland, waar ze vandaan komen en hun directe sociale omgeving. De Foundation Academy of Amsterdam is voor sommigen een opstap geweest om daarna, wanneer de juiste verblijfspapieren binnen waren, bij de Vrije Universiteit Amsterdam verder te gaan studeren.
Lee’s advies voor iedereen die ook iets wil doen voor een ander? ‘Als je idealen hebt, ga er dan voor. Gewoon doen. Niet wachten tot alle omstandigheden op orde zijn. Probeer niet te veel focus te leggen op de organisatorische aspecten, maar benader het als organisme. Als ik onverhoopt ons gebouw niet kan gebruiken geef ik gewoon les in het park onder een boom. Ik vind altijd een manier om in mijn roeping, het onderwijs, te helpen’.
Verbinding met de VU
Lee: ‘Ook werken aan de VU doe ik vanuit mijn idealen. De postacademische ambtsopleiding tot migrantenpastor is ontstaan omdat er in Nederland meer dan een miljoen christelijke migranten wonen en omdat er vanuit OCW (red. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) de vraag kwam of pastors en christelijke werkers met een migratieachtergrond zich konden inzetten voor deze groep. Tijdens de opleiding leren VU-studenten niet alleen over de Nederlandse kerkelijke context, maar ook over die van andere gemeenschappen, over het koloniale verleden daarvan en hoe die allemaal op elkaar inwerken. Ze leren bij de VU om op verschillende manieren naar verschillende groepen te kijken en ik zie dat er, net als bij de Foundation Academy, verandering plaatsvindt en dat er met meer begrip naar anderen wordt gekeken.’ Lee vervolgt: ‘Ook afgestudeerden van mijn Academy studeren soms door bij de postacademische opleiding. Ik heb geregeld dat zij zonder problemen de overstap naar de VU kunnen maken. Inmiddels hebben we meer dan 110 alumni vanuit de ambtsopleiding waarvan meer dan 10 procent van de Academy Foundation komt. Zij zijn nu actief in de maatschappij als vluchtelingenwerkers, sociaalwerkers of kerkleiders. Ze doen echt iets wat ertoe doet, creëren kansen voor anderen en dragen bij aan verdraagzaamheid tussen groepen.’
