Klimaatcrisis werd systematisch onderschat
Wetenschappers krijgen vaak de kritiek dat zij de klimaatcrisis te alarmerend presenteren, vertelt Pattberg. Maar volgens hem is de realiteit het tegenovergestelde. ‘Wij wetenschappers hebben klimaatverandering juist systematisch onderschat.’ Dat inzicht heeft de urgentie voor wetenschappelijke interventie alleen maar vergroot, benadrukt hij. ‘Wetenschap is écht belangrijk. Vooral omdat de oplossingen voor de klimaatcrisis complex zijn en we snel moeten handelen.’ Want de klimaatcrisis los je niet zo maar op, legt hij uit. De wetenschappers die aangesloten zijn bij het VU Kenniscentrum Klimaat bestuderen uiteenlopende vragen die aan klimaatverandering grenzen. Pattberg: ‘We onderzoeken deze vragen en delen de bevindingen met de buitenwereld. Met de pers, beleidsmakers, maatschappelijke organisaties en bedrijven. Maar we willen ook naar ideeën van anderen luisteren en van hen leren.’
Van weersextremen tot de verantwoordelijkheid van de fossiele industrie
Binnen het centrum buigen wetenschappers zich over verschillende klimaatkwesties, variërend van weersextremen zoals hittegolven tot het smeltende permafrost in Siberië en beoogde oplossingen zoals koolstofcompensatie. De VU-experts bestuderen de klimaatcrisis vanuit hun eigen discipline. Zo telt het centrum klimaat- en aardwetenschappers, maar ook juristen, politicologen en experts op het gebied van het menselijk lichaam. Het onderzoek is onderverdeeld in drie op de IPCC-rapportage gebaseerde categorieën: het klimaatsysteem, klimaatgevolgen en klimaatbeleid en oplossingen.
Wat het VU Kenniscentrum Klimaat volgens Pattberg onderscheidend maakt, is de actieve houding van de aangesloten wetenschappers. Philipp: ‘Onze wetenschappers willen dat er iets gedaan wordt met hun onderzoek’. Zo delen ze hun bevindingen regelmatig met de media, vertelt hij. Een aantal onderzoekers is actief in belangenorganisaties en internationale klimaatbewegingen zoals Scientist Rebellion, maar ook bekleden velen adviesfuncties bij externe organisaties. ‘VU-hoogleraar Bart van den Hurk is medevoorzitter van het IPCC-klimaatpanel, we hebben een VU-expert bij het KNMI* zitten, en onlangs adviseerden we het Ministerie van Landbouw en Klimaat over klimaatbestendige landbouw’, aldus de hoogleraar.
Kennis als privilege
Philipp Pattberg betoogt dat wetenschappers hun verantwoordelijkheid moeten nemen door hun kennis en inzichten te delen met de samenleving.
‘Wij hebben het privilege om onze tijd te mogen besteden aan het onderzoeken en begrijpen van de wereld. Op basis van die kennis, vind ik dat je actie moet ondernemen. We dragen de verantwoordelijkheid om onze verkregen kennis in te zetten voor positieve verandering.’
Het hele systeem op de schop
Hoogleraar Pattberg doet zelf onderzoek naar het beleid en de veranderingen die nodig zijn om klimaatverandering tegen te gaan. Een diepgaande systeemverandering is volgens hem noodzakelijk. ‘We moeten het hele systeem aan de wortel veranderen’, betoogt hij. ‘En hoewel het complex is, is een diepgaande transitie wel degelijk mogelijk,’ benadrukt Pattberg. Hij neemt roken als voorbeeld. ‘Vijftig jaar geleden was roken heel normaal, maar nu rookt bijna niemand meer in Nederland en zijn we zelfs een rookvrije universiteit.’ Samen met andere wetenschappers van het kenniscentrum bestudeert Philipp dergelijke grote veranderingen en kijkt hij hoe de ingezette strategieën van toen toegepast kunnen worden in de strijd tegen klimaatverandering.
