Wat doe je als maatschappelijk werker?
‘Ik ondersteun medewerkers wanneer zij een te zware belasting ervaren. Op het werk, op privégebied en ook wat betreft de balans tussen beide. Zaken die mensen uit hun evenwicht halen en waarbij er meer van ze wordt gevraagd dan ze aankunnen. Sociale veiligheid speelt daarin regelmatig een rol. Ik spreek bijvoorbeeld regelmatig met mensen die zich onheus bejegend voelen of zich niet durven uit te spreken vanwege de hiërarchie. Daardoor hebben ze ook vaak het idee dat ze onjuist worden beoordeeld.
We proberen mensen op verschillende manieren verder te helpen en te versterken. Bijvoorbeeld door ze te ondersteunen om veerkrachtiger te worden, het gesprek aan te durven gaan of eerder hun grenzen aan te geven. We verwijzen ze waar nodig ook door, bijvoorbeeld naar een ombudsman, een mediator of arbeids- en organisatiedeskundige. Ook geven we met enige regelmaat groepstrainingen rondom omgaan met stress en stress preventie.’
In hoeverre is de VU sociaal veilig?
‘Dat is lastig te zeggen. Want de mensen die bij mij komen hebben het moeilijk, maar zijn niet representatief voor de hele VU. Ik denk wel dat universiteiten risicovolle plekken zijn met betrekking tot sociale veiligheid. Want er is sprake van een stevige hiërarchie, veel concurrentie qua geld, een schaarste van gewilde posities en de werkdruk is fors. Dat alles vergroot risico’s op sociale onveiligheid en een onprettige werksfeer.
Het is ingewikkeld om daar iets aan te doen, omdat het onderdeel is van een cultuur en een systeem dat we met elkaar in stand houden. Het werkt al vele jaren zo en mensen hebben daar vaak ook de nodige rechten aan ontleend. We leven nu wel in een tijd dat er meer aandacht is voor sociale veiligheid en de drempel om te melden is lager geworden.’
Wat kun je doen om de veiligheid te vergroten?
‘Ik denk dat je wel een bepaalde mate van concurrentie nodig hebt binnen een universiteit om mensen te laten excelleren. Maar het mag ook wel wat meer gaan over de zachtere kanten van het werk. Over de wijze van samenwerken, de sfeer op de afdeling en de bejegening van elkaar. Op deze terreinen doen we al het nodige bij de VU. Zo focussen we met Erkennen en Waarderen scherper op loopbaankeuzes en samenwerking. En met de Art of Engagement hebben we principes geformuleerd die kunnen bijdragen om in teams te werken aan goede samenwerking en een prettig werkklimaat.’
Maak dat nou eens standaardonderwerpen van je teamoverleg. En spreek elkaar ook aan als het niet lekker gaat en je zaken ziet die niet kloppen. Niet altijd even makkelijk, maar een open aanspreekcultuur is wel heel belangrijk. Ik zie bij aardig wat mensen nog wel de nodige verlegenheid om dat te doen. Ze vinden het vaak lastig om een directe boodschap te geven en mensen aan te spreken op dingen die ze niet prettig vinden. En dan krijg je een beetje de zachte heelmeesters die stinkende wonden maken. Daarom is het ook goed dat er nu de workshop TeamUp is, waarmee teams hun onderlinge samenwerking en communicatie kunnen versterken.
Ik wil ook graag benadrukken dat de intentie van mensen doorgaans goed is. De meeste zijn er niet op uit om een ander te kwetsen of een onveilig gevoel te geven. Maar we, waaronder ikzelf, zijn ons lang niet altijd bewust van het effect onze woorden en daden op een ander. Als we hierover het gesprek kunnen voeren, kan dat de sleutel tot de oplossing zijn. Ik denk dus zeker dat we stappen kunnen zetten op het gebied van sociale veiligheid. Want de optimist in mij zegt dat mensen uiteindelijk het liefst prettig met elkaar willen samenwerken.’
