Dekolonisatie en een inclusievere bibliotheek

Om achterhaalde en/of beledigende trefwoorden te identificeren hebben we gebruik gemaakt van de woordenlijsten die zijn gepubliceerd door het Nationaal Museum van Wereldculturen en de Vlaamse publieke omroep VRT. Deze publicaties hebben ons daarnaast geholpen bij het kiezen van een respectvol alternatief voor iedere term.

• Woorden doen ertoe. Een incomplete gids voor woordkeuze binnen de culturele sector
• Woordenlijst Inclusief Taalgebruik

Binnenkort zullen we hier de lijst met alle tot nu toe vervangen trefwoorden samen met hun alternatieven uploaden (met dan ook de belangrijke disclaimer dat deze lijst de oorspronkelijke achterhaalde en/of beledigende trefwoorden bevat). Aangezien de betekenissen van woorden voortdurend veranderen, streven we ernaar deze lijst regelmatig bij te werken. Aarzel niet om contact met ons op te nemen als je vragen hebt over de door ons gekozen alternatieven of als je achterhaalde en/of beledigende trefwoorden tegenkomt in LibSearch die volgens jou nog ontbreken in de lijst.

Het is goed om te weten dat we achterhaalde en/of beledigende trefwoorden bewust niet uit onze metadata verwijderen en dat het nog steeds mogelijk is om op deze termen te zoeken voor onderzoeksdoeleinden. Wij willen de geschiedenis van onze collectie behouden, omdat deze juist onderzoek en discussie over ons koloniale verleden kan informeren. Om dezelfde reden zullen we nooit de titels van boeken of andere bibliotheekmaterialen aanpassen, zelfs als ze taal bevatten die als beledigend kan worden beschouwd.

De term ‘politionele acties’ is vervangen door de term ‘Nederlands-Indonesische oorlogen’. Zoals in de publicatie Woorden doen ertoe wordt uitgelegd (p. 136), verwijst ‘politionele acties’ naar de uitgebreide militaire operaties van het Nederlandse leger van 1945 tot 1949 om Indonesische onafhankelijkheid te voorkomen. De Nederlandse regering hield vol dat het geen oorlog was, maar een legitieme manier om een opstand te onderdrukken, en noemde het ‘politionele acties’. Velen, inclusief de nazaten van de slachtoffers, vinden deze term misleidend. Het gebruik van de eufemistische taal verhult het daadwerkelijke geweld en de schade die is veroorzaakt, en reduceert de slachtoffers tot louter opstandelingen. Hoewel er geen consensus is over een alternatieve term, is in Nederland de historisch correcte term ‘Nederlands-Indonesische oorlogen’ voorgesteld, die we daarom als alternatief hebben gekozen.

Als je in onze digitale catalogus LibSearch zoekt naar ‘politionele acties’, zul je boeken en artikelen vinden met deze term in hun titel. Je zult ook materialen vinden waarbij ‘politionele acties’ als trefwoord wordt gebruikt, maar die nu als ‘Nederlands-Indonesische oorlogen’ zal verschijnen. Door op het trefwoord te klikken, verschijnt er een bericht met de tekst “Dit trefwoord is door uw bibliotheek aangepast. Als u doorgaat met uw zoekopdracht, dan wordt er gezocht naar het oorspronkelijke trefwoord.” Als je klikt op ‘doorgaan’, ga je door met zoeken naar materialen met de term ‘politionele acties.’

Als jouw bibliotheek werkt met OCLC – zoals de UB van de VU – en je op zoek bent naar manieren om achterhaalde en/of beledigende trefwoorden te vervangen, nodigen we je uit om onze lijst met trefwoorden en hun alternatieven te hergebruiken. We hebben gebruik gemaakt van de OCLC-tool die helpt bij het creëren van lokaal geprefereerde trefwoorden voor weergave en zoekuitbreiding. Meer informatie over deze tool vind je op de website van OCLC. Als je vragen hebt over het gebruik van deze tool of onze trefwoordenlijst, neem dan contact met ons op; de contactpersonen vind je onderaan deze pagina.

Onze collectiespecialisten kopen boeken en andere materialen die worden aangevraagd door VU-medewerkers en studenten, af en toe aangevuld met donaties en proactief verzamelen. Bovendien zijn meer dan 11.000 tijdschriften toegankelijk omdat ze deel uitmaken van zogenaamde Big Deals: nationale overeenkomsten die de Universiteiten van Nederland (VSNU) hebben gesloten met verschillende grote uitgevers.

Hoewel deze overeenkomsten onmisbaar zijn omdat zij VU-medewerkers en studenten toegang bieden tot belangrijke tijdschriften in hun vakgebied, realiseren we ons dat de meeste uitgevers die deze tijdschriften publiceren voornamelijk gevestigd zijn in Europa en Noord-Amerika, waardoor deze tijdschriften mogelijk belangrijke, maar niet-mainstream stemmen missen.

We vinden het belangrijk om het bewustzijn binnen de UB te vergroten over onze eigen rol in het acquisitieproces, en te bespreken hoe onze keuzen dominante westerse en koloniale narratieven in de academische wereld, inclusief de uitgeversindustrie, kunnen versterken of ontmantelen.

We streven er ook naar om samen te werken met VU-medewerkers en VU-studenten om de dominantie van het witte perspectief in curricula te doorbreken en leeslijsten te diversifiëren. Een online gids ter ondersteuning van docenten en studenten is in de maak. In de tussentijd raden we aan onze leeslijst Decolonizing the university en de Decolonisation Guide van de University of Sussex (Engeland) te raadplegen.

Ben je een docent en wil je graag je leeslijst inclusiever maken? Of ben je een student die ondersteuning nodig heeft bij het pleiten voor een inclusievere leeslijst? We zijn zeer bereid om met je mee te denken. Zie de contactgegevens onderaan deze pagina.

De collectie die wordt gepresenteerd in onze studiezalen hebben een bias richting westerse auteurs en perspectieven. We realiseren ons dat dit een bepaalde boodschap naar studenten stuurt over wat goed onderzoek is en wie kan deelnemen aan de academische wereld. We vinden het belangrijk om onze collecties diverser te maken, zodat iedereen aan de VU zich vertegenwoordigd weet en thuis voelt in onze bibliotheek.

Om ervoor te zorgen dat onze open collecties, die vaak naslagwerken en recente aanwinsten bevatten, het onderzoek en onderwijs aan de VU zo goed mogelijk reflecteren, moeten we nauw samenwerken met onderzoekers en docenten. Neem contact met ons op als je wilt helpen werken aan een inclusievere bibliotheekomgeving.

Om inclusievere studiezalen te creëren, hebben we onder meer de volgende themacollecties ontwikkeld en een plek gegeven in de UB:

• Themacollectie rond het Herdenkingsjaar Slavernijverleden met hulp van VU-onderzoekers die onderzoek doen naar slavernij en/of het koloniale verleden
• Themacollectie rond dekolonisatie voor het Decolonization Lab, in samenwerking met het Diversity Office. Je vindt het lab in de UB op de 11^de verdieping van het hoofdgebouw.