De geschiedenis van de Meerenbergcollectie gaat terug tot de oprichting in 1849 van het Gesticht Meerenberg, sinds 1918 Provinciaal Ziekenhuis nabij Santpoort (PZS). In 1991 ging een deel van de taken van het PZS inclusief het beheer van de Meerenbergcollectie over naar de Frederik van Eeden Stichting te Amsterdam. Deze droeg in 1995 de unieke collectie als geheel in eigendom over aan de bibliotheek van de VU.
In de collectie zijn onder meer opgenomen een legaat uit 1875 van Gustaaf Eduard Voorhelm Schneevoogt (1814-1871), arts en redacteur van De Gids, en een schenking uit 1883 door de erven van B.H. Everts (1810-1883), eerste geneesheer-directeur van Meerenberg. De oudste boeken dateren uit de 17e eeuw, maar de meeste stammen uit de 19e eeuw. Tot de letterkundige werken behoren vrij zeldzame edities van werken van J. Kneppelhout.
De Meerenbergcollectie verschaft belangrijke achtergrondinformatie over de vernieuwing van de geestelijke gezondheidszorg in Nederland rond het midden van de 19e eeuw. De psychiatrische literatuur uit de Meerenbergcollectie is in 1989 als bruikleen ondergebracht bij de Stichting Museum en Documentatiecentrum Geestelijke Gezondheidszorg te Utrecht.
Secundaire literatuur
- Frederik Muller, Catalogus der boekerij van het Provinciaal Geneeskundig Gesticht voor Krankzinnigen ‘Meerenberg’ bij Bloemendaal. S.l., 1877.
- P.J.B.A. de Natris, De Meerenbergcollectie. Amsterdam, 1995.