GenAI is een zeer bruikbaar instrument in onderzoek waar je als onderzoeker verantwoord mee moet omgaan. Op deze webpagina vind je het kader waarbinnen GenAI op de VU in het onderzoek verantwoord en effectief gebruikt kan worden in bijvoorbeeld wetenschappelijke publicaties, projectaanvragen en proefschriften.
Veel toepassingen, mogelijkheden maar ook beperkingen en verantwoordelijkheden
Het gebruik van GenAI in onderzoek kan veel voordeel opleveren. Het gaat hierbij om gemak (eenvoudige interface), snelheid (bijvoorbeeld tekst samenvatten) en omvang (bijvoorbeeld grote hoeveelheden infographics genereren). Denk na over hoe GenAI je onderzoekscapaciteit kan vergroten en hoe je het kunt integreren in je methodologie. Leidt studenten en jonge onderzoekers op in het goed gebruiken van GenAI.
Voorbeelden van gebruik:
Hypotheses en ideeën helpen genereren, simulaties uitvoeren, tekst samenvatten, tekst genereren, argumenten analyseren, verbeteren van processen of workflows in onderzoek, helpen bij (ongestructureerde) data verzamelen, data-analyse, modelleren, inzetten bij het schrijven van een onderzoeksvoorstel, controleren op voldoen aan eisen van onderzoekfinanciers, creëren van infographics, 3D-modellen genereren op basis van 2D-afbeeldingen etc.
Verantwoordelijkheden:
Het gebruik van GenAI moet voldoen aan de standaarden van wetenschappelijk onderzoek. Het onderzoek moet waarheidsgetrouw, valide, origineel en reproduceerbaar zijn. En er moet rekening worden gehouden met bestaand VU-beleid rondom eigendom, wetenschappelijke integriteit, privacy, persoonsgegevens, en kennisveiligheid.
Goed gebruik van GenAI in onderzoek vereist dat onderzoekers er ervaring mee opdoen en dat studenten en junior onderzoekers moeten worden opgeleid in verantwoord gebruik ervan. Onderwerpen die hierbij van belang zijn:
- Input: Let goed op wat je erin stopt, hou rekening met eigendomsrechten, copyrights en gegevensprivacy (persoonsgegevens).
- Output: Verifieer de output en controleer of er bronvermeldingen zijn en of deze juist verwijzen.
- Transparantie: Wees transparant, geef duidelijk aan welke delen van je onderzoek met behulp van GenAI zijn gedaan.
- Verantwoordelijkheden: Leg verantwoordelijkheden van betrokkenen voor de verschillende fasen van je onderzoek vast. Het moet duidelijk zijn dat de onderzoeksleider/supervisor in ieder geval eindverantwoordelijk is, ook voor het deel dat bijvoorbeeld door een promovendus is uitgevoerd.
- Volg de ontwikkelingen: GenAI ontwikkelt zich heel snel. Blijf op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen en pas je aanpak aan op basis van de laatste inzichten.
Meer informatie
Europese Commissie – Living guidelines on the Responsible use of generative AI in research
KU Leuven – duidelijke website met richtlijnen en voorbeelden van verantwoord gebruik: Gebruik van GenAI (waaronder LLMs) in de verschillende fasen van onderzoek - Research (kuleuven.be)
Cornell University – een rapport van de Cornell University taskforce “Generative AI in Academic Research”: Generative AI in Research_ Cornell Task Force Report-Dec2023. Gaat ook in op GenAI in verschillende fasen van het onderzoek, met voorbeelden van gebruik ervan
UNESCO – een gids met de nadruk op regelgeving en ethisch gebruik, maar ook aanbevelingen om het gebruik van deze tools te bevorderen. Guidance for generative AI in education and research - UNESCO Digital Library
GenAi in onderwijs op de VU - Onderwijs en AI - Meer over - Vrije Universiteit Amsterdam (vu.nl)