Met het toetsingskader onderstreept de universiteit haar inzet om enerzijds academische vrijheid te beschermen en anderzijds moreel scherpe keuzes te maken in een wereld die onder druk staat door oorlog en conflict.
Afronding pilotfase
Een commissie van experts heeft de eerste versie van het toetsingskader in de afgelopen maanden beproefd en geëvalueerd. Zij hebben het kader toegepast op vier cases. De commissie heeft enerzijds aanbevelingen geformuleerd waarmee het toetsingskader kan worden versterkt en heeft anderzijds adviezen gegeven ten aanzien van elk van de cases. De commissie heeft geconcludeerd dat de casusgerichte aanpak die de VU voorstaat werkt en adviseert om een aantal uitgangspunten toe te voegen aan het toetsingskader. Deze en andere aanbevelingen zijn verwerkt in een nieuwe versie van het toetsingskader. Ten aanzien van twee van de vier cases concludeerde de commissie dat de samenwerking kan worden gecontinueerd, in één geval adviseerde de commissie mitigerende maatregelen te overwegen en in één geval werd geadviseerd om te onderzoeken hoe de samenwerking kan worden beëindigd.
"Internationale samenwerking vindt plaats in een wereld die steeds complexer wordt. Tijdens de pilot hebben we als commissie gezien dat het toetsingskader in de praktijk houvast biedt om internationale samenwerkingen zorgvuldig te beoordelen. Door per casus te kijken, ontstaat ruimte voor afgewogen adviezen – met aandacht voor mensenrechten, academische vrijheid én de context waarin een samenwerking plaatsvindt", aldus Stef van Gompel, voorzitter van de adviescommissie ‘Toetsingskader risico’s rondom gewapende conflicten en mensenrechten in internationale samenwerkingen’.
Het College van Bestuur neemt de adviezen van de commissie over en treedt hierover in overleg met de betrokken faculteiten en wetenschappers. Ter bescherming van betrokken wetenschappers zal er niet specifiek over cases worden gecommuniceerd. Het evaluatierapport van de commissie en de herziene versie van het toetsingskader zijn hier te lezen.
In de zes maanden na de invoering worden ook bestaande internationale samenwerkingen met partners die voldoen aan stap 1 van het toetsingskader beoordeeld. Op grond van de beoordeling worden de samenwerkingen al of niet beëindigd en worden als nodig mitigerende maatregelen genomen.
Vrijheid versus verantwoordelijkheid: een waardengedreven kader
Ook in de herziene versie van het toetsingskader kiest de VU voor een benadering die academische vrijheid combineert met morele verantwoordelijkheid. Academische vrijheid is het kloppend hart van de universiteit. Vrij denken, vrij onderzoeken en vrij spreken zijn voorwaarden voor vooruitgang, en voor het behoud van een open samenleving. Juist nu geopolitieke spanningen wereldwijd die vrijheid bedreigen, is het van groot belang om het vrije woord en onafhankelijke kennisontwikkeling actief te blijven verdedigen.
VU Amsterdam is van oudsher een diep door waarden gedreven universiteit. Dat betekent dat zij zich niet alleen beroept op vrijheid, maar deze vrijheid ook verbindt met verantwoordelijkheid. Daarom maken wij morele afwegingen ten aanzien van onze samenwerkingsverbanden. Wanneer instellingen aantoonbaar betrokken zijn bij grove mensenrechtenschendingen, past samenwerking niet bij de grondslagen van de VU. Om dat op een transparante en verantwoorde manier te kunnen doen, is een afwegingskader ontwikkeld, gebaseerd op internationaal erkende mensenrechtennormen en advies van een commissie van onafhankelijke experts. Het kader helpt onderzoekers en faculteiten een bewuste afweging bij het aangaan of voortzetten van internationale samenwerkingen. Bij twijfel of bij complexe gevallen kan de commissie ondersteuning bieden. Jaarlijks maakt VU Amsterdam openbaar hoeveel samenwerkingen binnen dit kader zijn beoordeeld en in hoeveel gevallen samenwerking niet is aangegaan of is beëindigd.
Consultatie: samen vormgeven
Met de aanbevelingen van de commissie is een tweede versie van het toetsingskader geformuleerd. Hierin is ook input verwerkt van diverse gremia en geledingen. Studenten en medewerkers worden nu uitgenodigd om hun visie te geven op deze vernieuwde versie. Hun feedback wordt meegenomen in de daarop volgende versie van het toetsingskader, dat daarna wordt vastgesteld door het College van Bestuur. Het feedbackformulier is op deze pagina te vinden. Het gebruik en de toepassing van het Toetsingskader zal, nog afgezien van de veranderende externe factoren die inhoudelijk hierop van invloed zijn, geregeld geëvalueerd worden en waar nodig aangepast. Zo bouwen we samen aan een kader dat niet alleen normen stelt, maar ook breed gedragen wordt binnen onze academische gemeenschap.
