Tekst: Shirley Haasnoot | Foto's: David Meulenbeld
‘Ik ging op zeven december ’s avonds gewoon naar bed’, vertelt VU-student Biomedische wetenschappen Dania Dukmak. Maar toen ik ’s morgens wakker werd, zat mijn telefoon vol berichten van mensen die schreven: je slaapt toch niet? Damascus is vrij, Syrië is vrij!’
‘Het maakte niet uit wat je religie was, welke taal je sprak of wat je etniciteit was’
Hoewel ze eigenlijk moest leren voor tentamens, ging Dukmak naar Utrecht, waar honderden Syriërs op het Domplein bijeen kwamen om de val van het regime van dictator Bashar al-Assad te vieren. ‘Het maakte niet uit wat je religie was, hoe oud je was, welke taal je sprak, wat je etniciteit was’. Zelf werd ze in Damascus geboren maar groeide ze na haar achtste op in Saoedi-Arabië en Nederland. ‘Op acht december voelde ik me voor het eerst van mijn leven Syrisch’.
Dania Dukmak vertelt haar verhaal tijdens een kringgesprek in de knusse ruimte van 3D, het dialoogpodium aan het campusplein. Hier zijn op woensdag 26 februari ruim dertig Syrische studenten en andere geïnteresseerden uit de VU-gemeenschap bijeen gekomen om van gedachten te wisselen over de toekomst van Syrië, onder leiding van programmacoördinator Miranda van Holland.
'Van mijn Syrische vrienden heb ik meer geleerd dan tijdens mijn studie filosofie’
Ook de VU Vrije Schrijver Désanne van Brederode is aangeschoven. Ze is al meer dan tien jaar verbonden aan het Syrisch Comité, dat zich inzet voor een onafhankelijk en democratisch Syrië. ‘Van mijn Syrische vrienden heb ik een stuk meer geleerd dan tijdens mijn jaren als student filosofie aan de VU’, zegt ze lachend.
Hoe moet het verder met Syrië, een verdeeld en door oorlog geteisterd land, waar etnische en religieuze bevolkingsgroepen ongemakkelijk naast elkaar leven, waar nu een wankele vrede heerst en de humanitaire nood hoog is?
De Koerdische Zerdesht Muhamed, VU-student International Business Administration, toont de kaart van Syrië. Hij wijst het gebied in het noorden aan, waar zo’n twee miljoen Koerden wonen, ongeveer tien procent van de Syrische bevolking. Muhamed bepleit een federatie, met vergaande autonomie voor verschillende minderheden. ‘In de huidige overgangsregering zijn de Koerden zelfs niet vertegenwoordigd’, zegt hij.
De bijeenkomst in 3D, over de toekomst van Syrië, maakt deel uit van een serie dialogische gesprekken, die financieel worden ondersteund door de VUvereniging. Van Holland vertelt eerder op de dag, in haar kantoor op de campus, dat het daarin niet de bedoeling is elkaar te overtuigen van een ander standpunt; het gaat erom elkaars ideeën en beweegredenen te leren kennen en begrijpen. ‘Ik zorg er als gespreksleider voor dat meerdere stemmen worden gehoord, dat de groep in balans is maar ook dat deelnemers, die vaak vol emoties zitten, op een goede manier naar huis gaan.’
‘Het lijkt alsof we het steeds moeilijker kunnen hebben over onderwerpen als gender, klimaat, diversiteit…’
Het is normaal dat mensen een positie innemen en daarop reflecteren, zegt Van Holland. Maar het wordt een probleem als daarmee een soort ‘wij tegen zij-denken’ wordt georkestreerd. ‘Dat gebeurt soms snel met onderwerpen als gender, klimaat, diversiteit… het lijkt alsof we het hierover steeds moeilijker over kunnen hebben.’
Tijdens de woensdagmiddag over Syrië luisteren de aanwezigen aandachtig naar elkaar, terwijl persoonlijke ervaringen en belangrijke vragen aan de orde komen. ‘Moeten westerse regeringen een rol spelen?’ vraagt een Iraakse studente in de kring. Dukmak: ‘Weet het Westen alles beter? Nee! Maar hebben ze soms goede ideeën? Ja.’ Ze noemt geneesmiddelen, onderwijs en ook hulp om de veiligheid van minderheden te waarborgen.
‘Wat heb je aan vrijheid als je in een tent woont?’
‘We hebben het over democratie, een federalistische staatsvorm… maar zou humanitaire hulp nu niet prioriteit moeten hebben?’, zegt Khaled, een student die uit een buitenwijk van Damascus komt. ‘Want wat heb je aan vrijheid als je in een tent woont, als baby’s sterven van de kou?’ Mohammed, een Koerdische student uit Den Haag die met Zerdesht Muhamed is meegekomen, reageert fel. ‘Gerechtigheid is het belangrijkste. Een oorlogsmisdadiger die op straat vrouwen verkocht zit nu in de nieuwe regering. De Koerden zijn nog steeds niet vrij.’
Tegen het eind van de middag neemt Dania Dukmak nog eens het woord: ‘We willen allemaal vrede voor Syrië. Laten we het erover eens zijn dat Syrië voor ons allemaal moet zijn.’ Als Van Holland de dialoog niet veel later afsluit, zegt ze: ‘Jullie zijn hier als jonge generatie bijeen gekomen en we hebben verschillende perspectieven gehoord, maar ook gedeelde meningen. En als er één uitspraak is die ik vaak gehoord heb is het: ik ben Syrisch.’
Van Holland nodigt de aanwezigen uit om later in het jaar opnieuw bijeen te komen om verder te praten in de 3D-kamer. Dan gaat de buitendeur open, maar bijna niemand maakt zich op om te vertrekken. Mensen stellen zich aan elkaar voor, en er vormen zich groepjes waarin fel wordt gediscussieerd en hard gelachen. Over Syrië is vandaag nog niemand uitgepraat.
