Wat is uw vakgebied?
Ik ben econoom en heb altijd gewerkt in ontwikkelingslanden. In 1999 werd ik benoemd tot hoogleraar Urban Management aan de Erasmus Universiteit, specifiek gericht op opkomende economieën. Sinds 2003 ben ik hoogleraar Water Services Management bij UNESCO-IHE in Delft. Omdat stedenbeheer onlosmakelijk verbonden is met water- en rioleringsbeheer, ben ik mij daarin gaan specialiseren. Gedurende mijn carrière heb ik acht hoogleraarschappen bekleed, voornamelijk gericht op ontwikkelingslanden, stedelijke gebieden en waterproblematiek. Deze expertise komt ook terug in de colleges die ik geef voor HOVO in Rotterdam, Utrecht en Amsterdam.
Wat maakt het vakgebied zo de moeite waard voor u?
Mijn benadering is altijd zeer breed geweest, met een focus op economische aspecten. Dit onderscheidt mij, omdat er al andere docenten zijn die zich bijvoorbeeld op de cultuur van China richten. Ook binnen de cursussen over de EU probeer ik het volledige transitieproces en economische herstelplannen te behandelen. Een van mijn toekomstige cursussen gaat over de nieuwe internationale economische orde in 2025. Deze cursus richt zich op de samenwerking tussen westerse landen en ontwikkelingslanden, aanvankelijk door de Verenigde Naties en instellingen zoals de Bretton Woods-instellingen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in Amerika zijn opgezet. Tegenwoordig heeft China zijn eigen internationale economische orde, met initiatieven zoals de Asian Infrastructure Investment Bank en het Belt and Road Initiative. Deze economische veranderingen zijn zeer actueel en fascinerend, vooral vanwege hun implicaties voor ontwikkelingslanden. Mijn achtergrond in ontwikkelingseconomie helpt me te begrijpen hoe deze landen zich ontwikkelen.
Hoe deelt u uw passie hiervoor met cursisten?
Ik probeer altijd verbanden te leggen tussen grotere economische processen. Nederland maakt deel uit van Europa, en Europa is op zijn beurt een wereldspeler tussen de Verenigde Staten en China. Het is boeiend om te zien hoe deze machtsstrijd zich ontwikkelt. In een eerdere cursus over Afrika, ("Booming Africa"), bespreek ik bijvoorbeeld hoe goed sommige Oost-Afrikaanse landen het doen, met groeicijfers die hoger liggen dan die van veel westerse landen.
Zijn er specifieke momenten of interacties met studenten die u bijblijven?
Een geslaagde les is wanneer cursisten zeggen dat ze nu beter begrijpen hoe de verschillende aspecten met elkaar samenhangen. Het is belangrijk om een wetenschappelijk kader te bieden, zodat ze de theorieën achter geopolitieke en economische verschuivingen begrijpen. Dit helpt hen om bijvoorbeeld de opkomst van China als supermacht beter te plaatsen.
Wat inspireert u het meest aan het lesgeven aan volwassenen?
Volwassenen kiezen er zelf voor om te komen, omdat ze geïnteresseerd zijn. Dit maakt het lesgeven erg leuk. Ze komen binnen met vragen en een nieuwsgierige houding, wat voor mij als docent enorm inspirerend is. De uitdaging is om hen betrokken te houden en gebruik te maken van hun kennis en inzichten, zonder dat het een eenzijdige monoloog wordt. Dit maakt de lessen interactief en spannend.
Het is bijna als een toneelstuk: je moet de aandacht vasthouden, dansen, springen en zingen om het spannend te houden. Als dat lukt, is het zeer dankbaar werk. Studenten geven vaak complimenten en soms zelfs cadeautjes of kaarten. Een mooi voorbeeld is iemand die vroeg of ik tijdens hun kerstdiner over China wilde komen praten, wat helaas door corona niet doorging.
Ook krijg ik vaak te horen dat mensen door mijn colleges een positiever beeld krijgen van ontwikkelingslanden. Dit is erg waardevol, vooral omdat het beeld vaak te simpel is. Bijvoorbeeld, de bevolkingsgroei in Kenia daalt, terwijl het beeld vaak is dat de bevolking alleen maar toeneemt. Dat soort inzichten delen maakt mijn werk de moeite waard.
Welke rol ziet u weggelegd voor volwasseneneducatie in de samenleving van vandaag?
Volwasseneneducatie houdt niet alleen kennis op peil, maar speelt ook een cruciale rol in sociale interactie en maatschappelijk engagement. Het helpt ouderen om beter geïnformeerde discussies te voeren met jongere generaties en draagt bij aan een beter begrip van belangrijke maatschappelijke kwesties. Mijn vrouw, een fervent cursist, brengt vaak nieuwe inzichten mee naar huis, wat onze discussies verrijkt. Ik pleit ervoor dat meer ouderen toegang krijgen tot educatieve programma's, bijvoorbeeld door hen gratis cursussen aan te bieden via de sociale dienst.
Wat is het onderwerp van uw volgende cursus en wat maakt dat u zich verheugt om hierover les te geven?
In het najaar van 2024 geef ik een cursus over China, maar deze zomer heb ik mij op India gericht, in een reeks van vier lessen. Dit onderwerp fascineert mij enorm, vooral sinds mijn laatste bezoek aan India, waar het hindoe-fundamentalisme zich sterk manifesteert. India, met zijn 1,4 miljard inwoners, waarvan ongeveer 1,1 miljard hindoes zijn, kent ook grote minderheden zoals 300 miljoen moslims en 50 miljoen christenen en andere religieuze groepen. De huidige politieke spanningen en de rol van de BJP onder leiding van Modi, die enerzijds hindoe-fundamentalistisch en anderzijds economisch liberaal is, bieden een rijk onderwerp voor discussie.
De Congress Party, die traditioneel een multiculturele maatschappij en economisch socialisme voorstond, heeft bijgedragen aan een gematigde economische groei, wat een interessant contrast biedt met de huidige ontwikkelingen. Tijdens de cursus ging het over zowel de economische groei als de sociale ongelijkheden en regionale verschillen binnen India.
In het najaar geef ik aan de VU een cursus over China. Ik hoop nieuw materiaal te verzamelen tijdens een gepland bezoek aan China, zodat ik actuele ontwikkelingen kan integreren. De cursus zal zich richten op de veranderende relatie van China met de Verenigde Staten en de NAVO, en de bredere implicaties daarvan.
Waar zou u nog meer over willen leren?
Als docent is het belangrijk om jezelf voortdurend te blijven ontwikkelen. Nieuwe thema's dwingen mij om gerichter te lezen en mij te verdiepen in onderwerpen die ik nog niet volledig beheers. Zo was ik mij niet volledig bewust van de omvang van het hindoe-fundamentalisme in India totdat ik het zelf zag. Deze ontdekkingen zorgen ervoor dat ik mijn kennis uitbreid en verfijn.
Ook de Chinese filosofieën zoals het confucianisme blijven mij intrigeren. Begrippen zoals mededogen en wijsheid hebben verschillende vertalingen en interpretaties, afhankelijk van de context, en zonder kennis van de Chinese taal is het een uitdaging om deze concepten volledig te begrijpen. Toch vind ik het fascinerend om hierover te lezen en deze kennis in mijn lessen te verwerken.
Dit proces van voortdurende scholing en nieuwsgierigheid helpt mij scherp te blijven en zorgt ervoor dat ik mijn cursisten altijd actueel en relevant onderwijs kan bieden.
Cursussen door Meine Pieter van Dijk
- Cursus China als economische en politieke wereldmacht
start: 17 oktober
Tipje van de sluier: in het voorjaar geeft Meine Pieter van Dijk de cursus ‘Veranderingen in de internationale economische en politieke orde’ (start 7 maart, inschrijving mogelijk vanaf 25 oktober)