Wat is uw vakgebied en welk aspect van uw vakgebied vind u het meest intrigerend en waarom?
Ik ben historicus, dat betekent voor mij dat ik een fascinatie heb voor geschiedenis. Wat vonden mensen in het verleden van belang om hun leven in te richten? Tegen welke problemen liepen zij aan? Naar welke oplossingen werd gezocht? Deze ‘pelgrimstocht’ in het verleden is zeer boeiend. Ook in 2024 moeten we ons realiseren dat we deel uitmaken van een keten van gebeurtenissen die voortkomt uit het verleden. Beslissingen die toen zijn genomen, hebben nog steeds invloed op het heden. Door een historische context te begrijpen, kom je aan de weet waarom de wereld er nu zo uitziet en in elkaar steekt. De pelgrimstocht gaat altijd verder.
Daarnaast is de interpretatie van het verleden heel boeiend. Eigenlijk schrijft elke generatie zijn eigen geschiedenis, hierbij geïnspireerd door eigentijdse opvattingen en gebeurtenissen. Zo werd in de negentiende eeuw vaak gekeken naar ‘helden’ die grootste daden hadden verricht. Deze helden, meestal mannen, werden als voorbeeldfunctie gebruikt hoe ’goede’ Nederlanders zich zouden moeten gedragen. Denk aan Willem van Oranje, Piet Hein of Jan Pieterszoon Coen. Het positieve beeld dat werd geschapen is in sommige gevallen in het tegendeel omgeslagen. Waarom dat zo is, hoort ook tot de geschiedwetenschap.
Op 4 november 2024 start uw cursus ‘Geschiedenis van de armoede’. Kunt u alvast iets met ons delen uit die cursus?
In de cursus staan we onder meer stil bij hoe armen leefden in het tweede deel van de negentiende eeuw in Nederland. Verrassend is om te zien hoe erbarmelijk de woonomstandigheden waren. Het was geen uitzondering dat arme gezinnen met wel tien familieleden in een kelder woonden waar geen daglicht binnen kwam. Ontbreken van sanitair en stromend water droegen bij tot een zeer onhygiënische situatie. Eigenlijk is het een wonder dat nog zovelen wisten te overleven. Indrukwekkend en vaak ook verrassend voor cursisten is dat in de loop van de negentiende en twintigste eeuw door tal van initiatieven de levensomstandigheden werden verbeterd.
Wat inspireert u het meest in het lesgeven aan volwassenen?
Het is voor mij heel inspirerend aan volwassenen les te geven. Kennis en inzichten die ik in de loop van de jaren heb verworven, kan ik delen. Vragen en discussies over behandelde onderwerpen zijn heel interessant, vooral omdat cursisten ook hun eigen kennis en ervaringen delen. Dat betekent dat elke les weer anders is. De grote lijn mag dan duidelijk zijn, maar in de details komt een grote levendigheid tot stand. Dat proces van leerstof uitdragen door de docent en verwerking door cursisten is één van de boeiende aspecten van elke vorm van onderwijs. Het is voor een docent ook heel leerzaam, omdat er door de wisselwerking met cursisten nieuwe perspectieven kunnen ontstaan.
Welke rol ziet u weggelegd voor volwasseneneducatie in de samenleving van vandaag?
Volwasseneneducatie is voor een samenleving van groot belang. Immers, de samenleving is in volle beweging. Dat betekent dat wat dertig jaar geleden geleerd is, misschien niet meer zo relevant is en dat er nieuwe kennis en inzichten zijn die een licht op vroegere tijden werpen en daarmee ook op onze eigen tijd . Volwassenenonderwijs kan helpen de noodzakelijke kennis en vaardigheden te actualiseren, waar de samenleving als geheel ook weer profijt van kan hebben.
Wat is het onderwerp van uw volgende cursus en wat maakt die cursus interessant voor deelnemers?
De cursus die ik dit najaar mag geven gaat over armoede. Het armoedevraagstuk is altijd al een groot maatschappelijk probleem geweest. Je kunt eigenlijk een samenleving niet begrijpen als je de betekenis van armoede niet kent. Daarnaast kan je zien dat in het verleden oorzaken van armoede heel anders werden gezien dan in 2024. Een ander inzicht leidde ook tot andere oplossingen voor het armoedevraagstuk. De verschillende visies op armoede en de verschillen in armoedebestrijding in het verleden zijn heel interessant voor de hedendaagse samenleving.
U leert mensen veel en een mens is immers nooit uitgeleerd, is er iets waar u zelf nog meer over wilt leren?
Geschiedenis is mijn passie. Boeiend vind ik veranderingsprocessen. Over de dynamiek van die veranderingsprocessen zou ik meer willen leren. Hoe veranderde de agrarische samenleving in een industriële maatschappij? Inzicht in deze transformatie leert ook veel over de samenleving anno 2024, die ook weer veel veranderingen laat zien.
Wilt u meer weten over de cursussen van Jan van der Maas?
- Cursus Geschiedenis van de armoede
startdatum: 4 november - Cursus Nederlandse geschiedenis
startdatum: 26 februari. Meer informatie en inschrijving vanaf 25 oktober.
Meer Nederlandse geschiedenis
- Cursus De walvisvaart van de Wadden in de 17e eeuw – een ijselijke nering (Anne Doedens)
startdatum: 23 oktober