Hoofdauteur Giuliana Spadaro gelooft dat de resultaten helpen een puzzel op te lossen. “Het straffen van norm overtreders is één van de meest effectieve manieren om vertrouwen en samenwerking te behouden. Onze studies suggereren echter dat als mensen een institutionele vertegenwoordiger zien als oneerlijk en corrupt, hun effectiviteit in gevaar komt."
Vertrouwen en samenwerking
Voor het onderzoek speelden 1800 deelnemers uit de Verenigde Staten nieuwe versies van economische spelletjes. In vijf studies worden deelnemers gevraagd risicovolle beslissingen te nemen om een vreemde te vertrouwen en met hen samen te werken. Ze worden in de gaten gehouden door een derde partij die norm-overtreders kan straffen. Bij enkele studies werden deelnemers van tevoren op de hoogte gebracht of de derde partij zich eerder eerlijk heeft gedragen of gelogen heeft voor eigen gewin ten kosten van de gemeenschap. Uit de studies blijkt dat de deelnemers die incidenten van corruptie hadden meegemaakt minder vreemden vertrouwen of met ze willen samenwerken.
“Vertrouwen en samenwerking tussen onbekenden is de sleutel tot een goed functionerende samenleving”, voegt VU-hoogleraar sociale psychologie Van Lange toe. “Mensen en groepen zouden goed met elkaar om moeten gaan en anderen het voordeel van de twijfel moeten geven om samenwerking op peil te houden. De bevindingen geven een goede illustratie van dat één voorbeeld van onethisch gedrag van een leider of vertegenwoordiger van de overheid het vertrouwen van mensen in een samenleving, en daarmee uiteindelijk het functioneren van een samenleving, kan ondermijnen.”